16-son BHXS20
|
5-son Asosiy vosita nomli BHMS21
|
“Mulk, mashinalar va uskunalar”, unda moddiy aktiv, korxona tomonidan ishlab chiqarish, tovarlarni jo‘natish jarayonida xizmatlarni ko‘rsatish va ma’muriy maqsadlarda foydalaniladi; (b) bir davrdan ko‘p vaqt davomida foydalanish ko‘zda tutilgan.
|
Asosiy vositalar – bu korxona tomonidan uzoq muddat davomida xo‘jalik faoliyatini yuritishda mahsulot ishlab chiqarish, ishlarni bajarish yoki xizmat ko‘rsatish jarayonida hamda ma’muriy va ijtimoiy-madaniy funksiyalarni amalga oshirish maqsadida foydalanish uchun
saqlab turiluvchi moddiy aktivlar
|
“Mulk, mashinalar va uskunalar” boshlang‘ich qiymati aktiv sifatida tan olinadi, quyidagi talablar bajarilsa: (a) tashkilot ushbu ob’yekt bilan bog‘liq kelgusida iqtisodiy naf olish ehtimoli amal qiladi; (b) ushbu ob’yektning boshlang‘ich qiymati ishonchli baholanishi mumkin
|
Asosiy vosita aktiv sifatida tan olinadi:
a) korxonaga kelgusida aktiv bilan bog‘liq iqtisodiy foyda kelib tushishiga ishonch bo‘lsa;
b) aktiv qiymatini aniq baholash mumkin bo‘lsa.
Quyidagi mezonlarga javob beruvchi moddiy aktivlar kiritiladi:
a) xizmat muddati bir yildan ortiq bo‘lgan;
b) qiymati O‘zbekiston Respublikasida belgilangan minimal ish haqining 50 barobaridan ortiq bo‘lgan buyumlar.
|
“Mulk, mashinalar va uskunalar” alohida klasslariga quyidagilar kiradi: (a) Yer uchastkalari; (b) еr uchastkalari va bino; (c) mashina va asbob-uskunalar; (d) suv sudalari;
(e) havo sudalari; (f) avtotransport vositalari; (g) mebel va terib qo‘yiladigan muhandislik asbob-uskunalari elementlari;
|
Asosiy vostilarning tarkibi: Ularga kiradi (a) Yer; (b) Yerni obodonlashtirish;
(c) Uzoq muddatli ijara shartnomasi bo‘yicha olingan asosiy vositalarni obodonlashtirish; (d) Bino, uskunalar va uzatish vositalari; (e) Mashina va asbob- uskunalar; (f) Mebel va idora jihozlari;
(g) Kompyuter asbob-uskunalari va hisoblash texnikasi; (h) Transport vositalari; I) Ishchi va mahsuldor mollar;
j) Ko‘p yillik o‘simliklar; k) Boshqa asosiy vositalar; l) Konservatsiya qilingan asosiy vositalar (21-BHMS)
|
Aktiv sifatida tan olingan “Mulk, mashinalar va uskunalar” ob’yektlari boshlang‘ich qiymat bo‘yicha baholanadi: (a) Import poshlinasi, sotib olishdagi qaytarilmaydigan soliqlarni o‘z ichiga olgan hamda savdo chegirmasi va qaytarilishlardan tashqari xarid narxi; (b) aktivlarni kerakli joyga еtkazish va tashkilot rahbariyati ko‘zda tutgan maqsadga muvofiq holda amal qilinishini ta’minlovchi holatga keltirishga to‘g‘ridan-to‘g‘ri olibboriladigan har bir xarajat;
|
Asosiy vositalar boshlang‘ich qiymati bo‘yicha hisobga olinadi. Ularga: a) aktivlarni еtkazib beruvchilarga va qurilish-montaj ishlarini bajarganlik uchun pudratchilarga to‘lanadigan summalar; b) asosiy vositalar ob’yektiga doir huquqni sotib olish munosabati bilan soliqlar va yig‘imlar summalari; v) bojxona bojlari va yig‘imlari; g) soliqlar va yig‘imlar summalari; d) axboriy va maslahat xizmatlari uchun to‘lovlar;
|
(s) demontaj va ob’yekt joylashadigan uchastkadagi Mulk, mashinalar va asbob- uskunalarni chiqarib tashlash va tabiiy resurslarni qayta tiklashga oid xarajatlarning boshlang‘ich baholanishi, bularga nisbatan tashkilot ushbu ob’yektlarni xarid qilishda yoki ushbu davr davomida zaxiralarni ishlab chiqarish bilan bog‘liq bo‘lmagan maqsadlarda ma’lum davr vaqt davomida ekspuluatatsiya oqibatida majburiyatni o‘z zimmasiga oladi.
|
ye) еtkazib berish xatarini sug‘urtalash xarajatlari; j) vositachilarga to‘lanadigan haqlar; z) o‘rnatish, montaj qilish, sozlash va ishga tushirishga oid xarajatlar; i) aktivdan mo‘ljalda foydalanish uchun uni ishchi holatga keltirish bilan bog‘liq boshqa xarajatlar.
|
Ularning xizmat qilish muddatini uzaytirishga olib keluvchi (extent the life) sarflarga aytiladi. Kapital xarajatlar aktivlarning qoldiq qiymati ortishiga olib keladi.
|
