Toshkent davlat yuridik universiteti fuqarolik huquqi darslik I qism




Download 2,02 Mb.
Pdf ko'rish
bet110/159
Sana15.02.2024
Hajmi2,02 Mb.
#157348
1   ...   106   107   108   109   110   111   112   113   ...   159
Bog'liq
Fuqarolik huquqi Umumiy qism (2)

Masalan, 
bir necha 
tashkilot 
birgalashib 
uy-joy qurganida, 
tashkilotlarning har biri o‟z ulushiga yarasha uy-joyni boshqarish va undan 
foydalanish huquqiga ega bo‟ladi.
  
Ulushli majburiyatlarda faol ishtirokchi bo‟lgan kreditorlardan har 
biri qarzdordan faqat o‟ziga tegishli ulushnigina talab qilish huquqiga ega 
bo‟lsa, qarzdorlardan har biri o‟ziga tegishli ulushda majburiyatni 
bajarishga majbur bo‟ladi.
Kreditorlardan biriga majburiyatning qarzdorlardan biri tomonidan 
o‟z ulushiga yarasha bajarishi ulushli majburiyatni butunlay bekor 
qilmaydi. Bunday majburiyat, to boshqa kreditorlarning talablari 
qondirilguncha yoki boshqa qarzdorlar o‟z ulushlariga yarasha 
majburiyatlarini bajarguncha saqlanib qoladi.
Kreditorlar va qarzdorlar ko‟pchilik bo‟lgan taqdirda kreditorlardan 
har biri qarzdordan qarzni boshqalar bilan teng ulushda talab qilishga haqli 
va qarzdorlarning har biri esa boshqalar bilan teng ulushda majburiyatini 
bajarishga majbur bo‟ladi.
Sheriklik majburiyatlarga asosan, kreditor majburiyatning to‟la 
hajmda bajarilishini, sherik qarzdorlarning har qaysisidan majburiyatning 
butunlay bajarilishini talab qilishga haqli.
Yuqorida berilgan ta‟rifga ko‟ra, sheriklik majburiyatlarida 
qatnashuvchilar sifatida qarzdor bitta-yu, kreditorlar bir nechta bo‟lishi 
yoki bir necha kreditor va bir necha qarzdor bo‟lishi mumkin.
Sheriklik asosida majburiyat olganlar – sherik qarzdorlar bo‟lsa, 
sheriklik asosida talab qilish huquqiga ega bo‟lganlar – sherik kreditorlar 
deb ataladi.
Sheriklik majburiyatining mazmunini sheriklik majburiyati va 
sheriklikka oid talab qilish huquqlari tashkil etadi. Masalan, bir necha 
shaxs bir kishiga yoki tashkilotga ziyon yetkazganlarida qonun bo‟yicha 
sheriklik majburiyati belgilanadi. Bir necha vorislarga qarashli, ulushli va 
bo‟linmagan uy-joy bir fuqaro tomonidan sotib olinganda, sheriklikka 
asoslangan talab qilish huquqi vujudga keladi.
Sheriklik majburiyatida kreditorlarning talablari yoki qarzdorlarning 
majburiyatlari ulushlarga bo‟linmaydi. Ammo kreditorlardan biri yoki bir 
nechtasi qarzning qisman bajarilishini talab qilish huquqiga ega bo‟ladi.
Sheriklik (solidaritet) asosida belgilanadigan majburiyatga ko‟ra, 
qarzdorlardan biri tomonidan majburiyat bajarilmaganida, uning uchun 
boshqa sherik qarzdorlar javobgar bo‟lishadi va aksincha, sherik 
qarzdorlar bajarmagan majburiyatning bajarilishini bunday qarzdorlarning 
biridan ham to‟la talab qilishi ham mumkin.


218 
FKning 252-moddasida ko‟rsatilganidek, qarzdorlarning sheriklik 
majburiyati 
belgilanganida, 
kreditor 
majburiyatni 
qarzdorlarning 
barchasidan birgalikda, shuningdek har qaysisidan ayrim-ayrim holda to‟la 
yoki qisman bajarilishini talab qilishga haqlidir.
Sherik qarzdorlarning biridan to‟la qanoat hosil qilmagan kreditor 
ololmagan narsasini boshqa sherik qarzdorlardan talab qilishga haqli. 
Sherik qarzdorlar to majburiyat to‟la bajarilgunga qadar, qarzdor bo‟lib 
qolaveradi.
Sherik qarzdorlarning har biri kreditorning talablariga qarshi 
e‟tirozlarini bildira oladi. Chunonchi, qarzning ilgari to‟liq yoki qisman 
to‟langanligini ko‟rsatishlari mumkin. Ammo sheriklik majburiyat 
bo‟lgani holda, qarzdor kreditorning talablariga qarshi boshqa 
qarzdorlarning kreditorga nisbatan bo‟lgan, mazkur qarzdor ishtirok 
etmagan, munosabatlarga asoslangan e‟tirozlarini qo‟ya olmaydi (FKning 
253-moddasi).
Masalan, sheriklik majburiyatda kreditor G. sherik qarzdorlari A. va V.lardan 
biri aytaylik, V. boshqa bir oddiy majburiyatda qarz shartnomasi bo‟yicha G.ning 

Download 2,02 Mb.
1   ...   106   107   108   109   110   111   112   113   ...   159




Download 2,02 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Toshkent davlat yuridik universiteti fuqarolik huquqi darslik I qism

Download 2,02 Mb.
Pdf ko'rish