Toshkent davlat yuridik universiteti fuqarolik huquqi darslik I qism

124 
holda aldanuvchi tomon bitimning narsasi yoki uning shartlari to‟g‟risida 
noto‟g‟ri tasavvur qiladi.
Qo‟rqitish ta‟siri ostida bitim tuzilishida jabrlangan shaxs o‟ziga yoki 
yaqin kishilariga biror mulkiy yoki shaxsiy zarar yetkazilishidan qo‟rqib, 
bitim tuzishga majbur bo‟ladi.
Zo‟rlik deyilganda boshqa shaxsning erki shu shaxsni bitim tuzishga 
majbur qilish maqsadida uning o‟ziga yoki yaqin kishilariga jismoniy azob 
yetkazishdan iborat bo‟lgan g‟ayriqonuniy qilmish tushuniladi.
FKning 125-moddasiga asosan, yuridik shaxs tomonidan uning ta‟sis 
hujjatlarida (ta‟sis shartnomasi, nizom, ustavi) aniq chegaralab qo‟yilgan 
maqsadlarga zid holda tuzilgan yoki tegishli faoliyat bilan shug‟ullanishga 
litsenziyasi bo‟lmagan yuridik shaxs tomonidan tuzilgan bitim uning 
muassisi (ishtirokchisi) yoki vakolatli davlat organining da‟vosi bo‟yicha 
sud tomonidan haqiqiy emas, deb topilishi mumkin.
 
Nazorat uchun savollar: 
 
1. Ko‟p hollarda bitim va shartnoma tushunchasi chalkashtiriladi. 
Bitim deganda shartnomani tushunish hamda bir tomonlama, ikki 
tomonlama va ko‟p tomonlama bitimlarga oid qoidalarni to‟liq 
shartnomalarni tasniflashga nisbatan qo‟llash mumkinmi? 
Muhokama qiling? 
2. Qanday bitim turlarini bilasiz, birja bitimlarini boshqa bitim 
turlaridan farqi bormi, ular haqida nimalarni bilasiz? 
Tushuncha bering? 
3. Davlat imtixonida I. Norimonovga davlat va jismoniy shaxs 
o‟rtasida tuzilgan bitimlarning mohiyati to‟g‟risida savol tushadi. Berilgan 
savollarga javob berar ekan I. Norimonov bu ikki subyekt o‟rtasida bitim 
tuzilishi mumkin emas, buning sababi FKning 101-moddasida davlatning 
bitim tuzishga haqli ekanligi to‟g‟risida tushuncha yo‟q deya javob beradi. 
U o‟z savoliga qo‟shimcha ravishda javob berar ekan davlat bilan jismoniy 
shaxslar shartnomalar tuzishi mumkin lekin bitim tuza olmaydi, degan 
xulosaga keladi
Javobni sharhlang va unga o‟z munosabatingizni bildiring? 
FKning 101-moddasi talablaridan kelib chiqib masalaga oydinlik 
kiriting? 
4. N. Sharipov, G. Xasanov, L. To‟qliyev va N. Namozovlar 
birlashib tadbirkorlikni amalga oshirishga kelishib oladilar. O‟z 
kelishuvlarini yozma ravishda rasmiylashtirish maqsadida huquqshunos S. 

125 
Karimovga murojaat etadilar. S. Karimov ularning bitimi oddiy shirkat 
shartnomasi ekanligini va shartnomani tuzayotgan paytda ularning 
shartnomalari tekinga tuzilayotganligini ularda muqobil ijro – yo‟qligini, 
ular faqatgina foyda ko‟rsa, u foyda teng bo‟linishligini aytadi. Shundan 
so‟ng shartnomaning baho bilan bog‟liq bandiga tekinga degan yozuvni 
kiritadi.
Bu yerda huquqshunosning harakatini baholang? Haq evaziga va 
tekinga tuziladigan bitimlarning farqini ko‟rsatib bering? Tuzilayotgan 
shartnoma haq evaziga tuziladimi yoki tekinga tuziladimi? Ushbu 
masalaga oydinlik kiriting? 

Download 2,02 Mb.