153
Umumiy qoidaga ko‟ra da‟vo muddati barcha
fuqarolik huquqlariga
tatbiq etiladi. Deyarli barcha subyektiv fuqarolik huquqlari da‟vo muddati
davomida amalga oshirilishi va himoya qilinishi lozim. Fuqarolar
o‟rtasidagi munosabatlarda da‟vo muddatining tatbiq etilishi ularning
mulkiy ahvolini yaxshilashga xizmat qiladi.
Shuning uchun ham fuqarolar o‟rtasidagi munosabatlarda da‟vo
muddati mulk huquqi asosida vujudga
keladigan hamda majburiyat
huquqiy-munosabatlarida tatbiq etiladi. Lekin istisno tariqasida da‟vo
muddati qonun hujjatlarida to‟g‟ridan-to‟g‟ri ko‟rsatilgan bir qator
talablarga qo‟llanmaydi. FKning 163-moddasiga muvofiq, da‟vo muddati
quyidagilarga joriy qilinmaydi:
- shaxsiy nomulkiy huquqlarni va
boshqa nomoddiy boyliklarni
himoya qilish haqidagi talablarga, qonun hujjatlarida nazarda tutilgan
hollar bundan mustasno;
- omonatchilarning o‟z omonatlarini berish to‟g‟risida
bankka
qo‟yadigan talablariga;
- fuqaroning hayotiga yoki sog‟lig‟iga yetkazilgan zararni to‟lash
haqidagi talablarga. Da‟vo muddati o‟tganidan keyin qo‟zg‟atilgan talablar
da‟vo qo‟zg‟atilishidan oldingi ko‟pi bilan uch yil bo‟yicha qondiriladi;
- jinoyat tufayli yetkazilgan zararni to‟lash haqidagi
talablarga;
- mulkdorning yoki boshqa egalik qiluvchining o‟z
huquqini har
qanday buzishlarni, shu jumladan, egalik qilishdan
mahrum etish bilan
bog‟liq bo‟lmagan buzishlarni (FKning 231-moddasi), bartaraf etish
haqidagi talablariga;
- mamlakat mustaqilligi e‟lon qilinishidan oldin uning chegaralaridan
tashqariga
olib chiqib ketilgan tarixiy, madaniy va ilmiy-badiiy qiymatga
ega bo‟lgan mol-mulkni hamda boshqa qimmatbaho obyektlarni qaytarib
berish haqidagi talablarga;
- qonunda belgilangan hollarda boshqa talablarga.
