|
Da‟vo muddati o‟tishining oqibatlariBog'liq Fuqarolik huquqi Umumiy qism (2)Da‟vo muddati o‟tishining oqibatlari
Da‟vo muddati o‟tkazib yuborilganda shaxs o‟zining huquqlarini
himoya qilish imkoniyatini yo‟qotadi. Ya‟ni shaxs qonun tomonidan qat‟iy
belgilangan
vaqt
mobaynida
o‟ziga
berilgan
imkoniyatdan
foydalanmasdan, himoyani talab qilishga bo‟lgan o‟zining subyektiv
huquqini amalga oshirmasa o‟zining subyektiv huquqlarini qo‟ldan
chiqaradi. Da‟vo muddatning o‟tkazib yuborilishi natijasida, da‟voga
bo‟lgan moddiy ma‟nodagi huquq yo‟qotiladi, aniqrog‟i da‟vo yordamida
subyektiv huquqlarning majburiy amalga oshirish imkoniyati bo‟lmaydi.
Bunday oqibat da‟vo muddati o‟tgach da‟vo qo‟zg‟atilganda vujudga
keladi. Agar da‟vo o‟z vaqtida qo‟zg‟atilgan bo‟lsa, u nizoni ko‟rish
jarayoni qancha muddat davom etishidan qat‟i nazar da‟vo muddati
o‟tkazib yuborilganligi vaji bilan rad etilishi mumkin emas.
FKning 162-moddasi “asosiy talab bo‟yicha da‟vo muddati o‟tishi
bilan qo‟shimcha talablar (neustoyka, garov, kafolat va shu kabilar)
bo‟yicha da‟vo muddati ham o‟tgan hisoblanishi”ni nazarda tutadi. Garchi,
asosiy va qo‟shimcha talablarga nisbatan da‟vo muddatining amal qilish
vaqti turlicha bo‟lsada, asosiy da‟vo muddatiga nisbatan da‟vo
muddatining o‟tishi qo‟shimcha majburiyatga nisbatan huquqlarni amalga
oshirish imkoniyatining bekor bo‟lishiga olib keladi.
Agar asosiy majburiyatga nisbatan da‟vo muddatining tugashi
qo‟shimcha majburiyatga nisbatan ham da‟vo muddatining tugashi olib
kelsa, qo‟shimcha majburiyatga nisbatan da‟vo muddatining o‟tishi asosiy
majburiyatga nisbatan da‟vo muddatining o‟tishini anglatmaydi.
FKning 153-moddasiga muvofiq, buzilgan huquqni himoya qilish
talabi da‟vo muddatining o‟tganligidan qat‟i nazar sudda ko‟rib chiqish
uchun qabul qilinadi. Zero, sud da‟voni ko‟rib chiqishga qabul qilib, uning
o‟tkazib yuborilish sabablarini tekshirib, o‟rganib chiqadi. Agar da‟vo
uzrli sabablarga ko‟ra o‟tkazib yuborilgan bo‟lsa, sud da‟vo muddatini
qayta tiklashi lozim. Shu munosabat bilan sud da‟vo muddati o‟tkazib
yuborilgan da‟volarni ham ko‟rib chiqishi lozimdir. Chunki, da‟vo
muddatining o‟tkazib yuborilish sabablarini faqatgina sud jarayonida
aniqlash mumkin.
|
| |
