Konstitutsiyaviy sud
Oliy sud
Qoraqalpog‘iston Rеspublikasi fuqarolik va jinoyat ishlari bo‘yicha oliy sudlari, fuqarolik va jinoyat ishlari bo‘yicha viloyat va Toshkеnt shahar sudlari, fuqarolik ishlari bo‘yicha tumanlararo, tuman (shahar) sudlari, jinoyat ishlari bo‘yicha tuman (shahar) sudlari, harbiy sudlar.
Oliy xo‘jalik sudi
Qoraqalpog‘iston Rеspublikasi xo‘jalik sudi, viloyat va Toshkеnt shahar xo‘jalik sudlari.
Konstitutsiyada sud hokimiyati mustaqilligining mustahkamlanishi odil sudlovni amalga oshirishda keng imkoniyatlarni ochdi.
Demak, sud ishlari konstitutsiyaviy, fuqarolik, jinoiy, ma'muriy va xo‘jalik turlariga bo‘linadi. Konstitutsiyaviy sud ishlari «o‘zbekiston respublikasining konstitutsiyaviy sud to‘g‘risida»gi qonun asosida, fuqarolik sud ishlari «fuqarolik-protsessual kodeksi va jinoiy sud ishlari «jinoyat protsessual kodeksi», ma'muriy sud ishlari esa «ma'muriy javobgarlik kodeksi» asosida olib boriladi. Xo‘jalik sud ishlari «xo‘jalik protsessual kodeksi» asosida yuritiladi. Favqulodda sudlar tuzishga yo‘l qo‘yilmaydi.
O'zbеkiston Rеspublikasi Konstitutsiyaviy sudi konstitutsiyaviy nazorat bo'yicha sud organi hisoblanib, qonun chiqaruvchi va ijro etuvchi hokimiyatlarning hujjatlari Konstitutsiyaga qanchalik mosligiga doir ishlarni ko'radi.
Konstitutsiyaviy sud O'zbеkiston Prеzidеntining taqdimiga binoan Oliy Majlis tomonidan sud Raisi, Rais o'rinbosari va Qoraqalpog'iston Rеspublikasidan saylanadigan sudyani qo'shgan holda Konstitutsiyaviy sudning bеsh a'zosidan iborat tarkibida bеsh yil muddatga saylanadi.
Konstitutsiyaviy sudning faoliyati yil 1995 yil 30 avgustdan qabul qilingan «o‘zbekiston
Respublikasi konstitutsiyaviy sudi to‘g‘risida»gi qonun bilan tartibga solinadi. Konstitutsiyaviy sud sudyasini almashtirib bo‘lmaydi va uning vakolatlari ushbu qonunda belgilangan tartib hamda asoslardan o‘zga tarzda to‘xtalishi yoki to‘xtalib turishi mumkin emas.
Qonun tomonidan konstitutsiyaviy sud sudyaligiga nomzodlar uchun yuqori talablar urnatilgan. Mazkur qonunining 12-moddasida siyosat va huquq sohasi mutaxasislari bo‘lgan, yuksak ma'naviy fazilatli va zarur malakali o‘zbekiston respublikasi fuqarosi konstitutsiyaviy sud sudyasi etib saylanishi mumkunligi ko‘rsatilgan. Konstitutsiyaviy sudning sudyasi etib saylangan shaxs qonunda belgilangan tartibda qasamyod qiladi.
Konstitutsiyaviy sud sudyalariga sudyalik lavozimiga zid faoliyat bilan shug’ullanishi man etilgan, xususan, siyosiy partiyalarga va harakatlarga a'zo, deputatlik mandatiga ega bo‘lishi, haq to‘lanadigan boshqa lavozimni egallashi mumkin emas. Shuningdek, sudlarda yoki boshqa organlarda qonuniy vakil bo‘lib, shaxslarning manfaatiga yoki majburiyatidan qutulishiga ta'sir o‘tkazuvchi homiylik qilishiga yo‘l qo‘yilmaydi.
Konstitutsiyaviy sudda sudga tegishli masalalar zaruriyatiga qarab o‘tkaziladigan sud majlislarida ko‘rib chiqiladi.
Konstitutsiyaviy sud sudyasiga nisbatan jinoiy ish faqat o‘zbekiston respublikasi bosh prokurori tomonidan qo‘zg‘atilishi mumkin.
Konstitutsiyaviy sud quyidagi vakolatlarga ega:
Qonunlarning va oliy majlis qabul qilgan boshqa hujjatlarning, respublika prezidenti farmonlarining, hukumat qarorlarining, davlat hokimiyati mahalliy organlari qarorlarining, o‘zbekiston respublikasi davlatlararo shartnomalarining va boshqa majburiyatlarning o‘zbekiston respublikasi konstitutsiyasiga mosligini aniqlaydi;
Qoraqalpog‘iston respublikasi konstitutsiyasi o‘zbekiston respublikasining konstitutsiyasiga, qoraqalpog‘iston respublikasining qonunlari o‘zbekiston respublikasining qonunlariga muvofiqligi to‘g‘risida xulosa beradi;
O‘zbekiston respublikasining konstitutsiyasi va qonunlari bilan berilgan vakolat doirasida boshqa ishlarni ham ko‘rib chiqadi;
Oliy sud fuqarolik, jinoiy va ma'muriy sudlov ishlarini yurgizish borasida sud hokimiyatining oliy organi hisoblanadi.
Oliy sud sudlov ishlarini birinchi instansiya, appеlatsiya, kassatsiya hamda nazorat tartibida ham ko'rib chiqishi mumkin.
konstitutsiyaviy sudning qarorlari matbuotda e'lon qilingan paytdan boshlab kuchga kiradi va ular ustidan shikoyat qilish mumkin emas.
Oliy sud faoliyatini tashkil qilish va tartibga solish o‘zbekiston respublikasining 2000 yil
14 dekabrda qabul kilingan «sudlar to‘g‘risida»gi (yangi tahriridagi) qonuni bilan tartibga solindi.
Oliy sud, qoidaga ko‘ra, quyi sudlarning ma'lum ishlari bo‘yicha yo‘l quyilgan xato va kamchiliklarni tuzatish maqsadida ular tomonidan qabul qilingan qarorlarning qonuniyligi va qanchalik asosli ekanligini tekshirish yo‘li bilan ularning faoliyatini nazorat qiladi.
O‘zbekiston respublikasi oliy sudi plenumi eng yuqori sudlov instansiyasi bo‘lib, o‘zbekiston respublikasi oliy sudi sudyalari va qoraqalpog‘iston respublikasi oliy sudlarining raislaridan iborat tarkibda ish olib boradi. O‘zbekiston respublikasi oliy sudi plenumi plenum a'zolarining kamida uchdan ikki qismi hozir bo‘lgan taqdirda vakolatli hisoblanadi. Oliy sud rayosati oliy sud sudyalaridan oliy sud plenumi tomonidan belgilanadigan miqdorda tuziladi.
Oliy sud plenumining asosiy vazifalaridan biri sudlov amaliyotini umumlashtirish materiallarini ko‘rib chiqish va qonun hujjatlarini qo‘llash masalalari bo‘yicha tushuntirishlar olib borish.
Oliy sud raisi, uning birinchi o‘rinbosari va o‘rinbosarlari oliy sud rayosati tarkibiga lavozim bo‘yicha kiradilar. Oliy sud rayosatining majlislari har oyda kamida bir marta o‘tkaziladi va oliy sud rayosati a'zolarining ko‘pchiligi hozir bo‘lgan taqdirda vakolatli hisoblanadi.
Oliy sudi raisi O‘zbеkiston Rеspublikasi Prеzidеnti taqdimiga binoan Oliy Majlis Sеnati tomonidan bеsh yil muddatga saylanadi.
Uning asosiy vakolatlariga quyidagilar kiradi:
Oliy sud faoliyatiga tashkiliy jihatdan rahbarlik qiladi;
Sudlarning hal qiluv qarorlari, hukmlari, ajrimlari va qarorlari ustidan protest kiritadi;
Sud ishlarini nazorat tartibida tekshirish uchun talab qilib oladi;
Sudlar tomonidan chiqarilgan hal qiluv qarorlar, hukmlar, ajrimlar va qarorlar ijrosini qonunda nazarda tutilgan tartibda to‘xtatib turadi;
Oliy sud plenumi va rayosatini chaqiradi hamda ularning majlislarida raislik qiladi, ularning umumiy masalalar bo‘yicha qabul qilgan qarorlarining bajarilishi ustidan nazoratni amalga oshirish ishini tashkil etadi;
Ishni bir suddan boshqa sudga olib berish masalasini hal qiladi;
Plenum va rayosat muhokamasiga qonunga binoan ularning vakolatiga taalluqli bo‘lgan masalalarni kiritadi;
Oliy sud plenumi tushuntirishlarining qonun hujjatlariga muvofiq emasligi haqida plenumga taqdimnomalar kiritadi;
Qonunlarni sharhlab berishni talab etuvchi masalalar yuzasidan va normativ-huquqiy hujjatlarning konstitutsiyaga muvofiq emasligi haqida konstitutsiyaviy sudga taqdimnomalar kiritadi;
Oliy sud rayosati tarkibi, sudlov hay’atlarining hamda umumiy yurisdiksiya sudlari sudyalarining oliy malaka hay’ati tarkibi va raislari to‘g‘risida oliy sud plenumiga taqdimnomalar kiritadi;
Sudyalarning intizomiy javobgarligi haqida ish qo‘zg‘atadi;
O‘z o‘rinbosarlari o‘rtasida vazifalarni taqsimlaydi;
Oliy sud xodimlari bilan mehnat shartnomalarini tuzadi va bekor qiladi;
Oliy sudning shtat jadvalini taqsimlaydi;
Buyruqlar va farmoyishlar chiqaradi;
Fuqarolarni shaxsan qabul qiladi hamda ariza va shikoyatlarni ko‘rib chiqish ishlarini tashkil etadi;
Qonun hujjatlariga muvofiq boshqa vakolatlarni amalga oshiradi.
O‘zbеkiston Rеspublikasi harbiy sudi viloyat sudi huquqlari doirasida ish olib boradi hamda rais, rais o‘rinbosari, sudyalar va xalq maslahatchilaridan iborat bo‘ladi.
Harbiy sudlar:
O‘zbеkiston Rеspublikasida sud hokimiyati qonun chiqaruvchi va ijro etuvchi hokimiyatlardan, siyosiy partiyalardan, boshqa jamoat birlashmalaridan mustaqil holda ish yuritadi.
O‘zbеkiston Rеspublikasi Konstitutsiyasi 106-modda.
Aybsizlik prezumpsiyasi inson huquqlari sohasidagi e'tiborli xalqaro hujjatlar: «inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasi» (11-modda), «fuqarolik va siyosiy huquqlar to‘g‘risida»gi xalqaro pakt (14-modda), «inson huquqlari va asosiy erkinliklarini himoya qilish to‘g‘risida»gi evropa konvensiyasi normalarida o‘z ifodasini topgan.
Aybsizlik prezumpsiyasi sudya, tergovchi va prokurorlarning shaxsiy fikrini emas, balki shaxsning ob'ektiv huquqiy holatini o‘zida ifodalaydi. Surishtiruvchi organlar shaxsni ayblanuvchi deb topishi, ya'ni uni ma'lum jinoyat sodir etganlikda aybdor deb hisoblashi mumkin, ammo bu holatda ham uning aybini isbotlash lozim.
Ayblanuvchi unga nisbatan sud tomonidan qonuniy kuchga ega bo‘lgan ayblov hukmi chiqarilmagunga qadar aybsiz, deb hisoblanadi. Sudning hukmi qonuniy kuchga kirguniga qadar, u hattoki ushlab turilgan bo‘lsa ham, uning mehnat, oila va boshqa huquq hamda erkinliklari amalda cheklanmaydi.
Ayblanuvchi yoki gumondorning jinoyat sodir etishda aybini isbotlovchi asoslar yetarli bo‘lsa, qonunda ko‘rsatilgan tartibda uning ba'zi bir huquq va erkinliklarini cheklash mumkinligi mustahkamlanadi.
Himoyalanish huquqi surishtiruvchi, tergovchi, prokuror, sud zimmasiga, gumon qiluvchiga, ayblanuvchiga va sudlanuvchiga unga berilgan huquqlarni tushuntirib berish hamda u o‘ziga qo‘yilgan ayblovdan himoyalanishi uchun qonunda nazarda tutilgan barcha vosita va usullardan foydalanishda haqiqiy imkoniyat yaratib berishni yuklaydi.
Jinoyat sodir etganlikda ayblanayotgan har bir shaxsning ishi sudda qonuniy tartibda, oshkora ko‘rib chiqilib, uning aybi aniqlanmaguncha u aybdor hisoblanmaydi. Sudda ayblanayotgan shaxsga o‘zini himoya qilish uchun barcha sharoitlar ta'minlab bеriladi.
O‘zbеkiston Rеspublikasi Konstitutsiyasi 26-modda.
Oshkoralik prinsipi odil sudlovning demokratizmini ta'minlashga ko‘maklashadi. Fuqarolarga fuqarolik yoki jinoyat ishi muhokamasi o‘tkazilayotgan joyda hozir bo‘lish imkoniyatining berilishi odil sudlov ustidan jamoatchilik nazoratining bir shakli hisoblanadi, sudni intizomga soladi, yuzaga keladigan masalalarni ham shaklan, ham mohiyatan hal qilishga mas'uliyatliroq munosabatda bo‘lishga undaydi.
Biroq bu umumiy qoidadan istisnolarga yo‘l qo‘yiladi. Masalan, jinoyat ishi bo‘yicha ochiq sud majlisi bo‘lib o‘tayotgan zalga pedagogik mulohazalardan kelib chiqib, 16 yoshga to‘lmagan shaxslar kiritilmaydi. Shuningdek sud zalida tartibni saqlab turish uchun zarur bo‘lgan hollarda raislik qiluvchi ayrim shaxslarning sudning ochiq majlisida qatnashishini taqiqlab qo‘yishga haqlidir.
Qonunlar sudning yopiq majlislarini o‘tkazish qoidalarini ham belgilab qo‘yadi. Bunday majlislar davlat sirlarini qo‘riqlash manfaatlarini ko‘zlab hamda jinsiy jinoyatlar to‘g‘risidagi ishlar ko‘riladigan hollarda o‘tkaziladi.
Bundan tashqari, 18 yoshga to‘lmagan shaxslarning jinoyatlari to‘g‘risidagi ishlarni, shuningdek fuqarolarning shaxsiy hayotiga oid ma'lumotlarni yoki ularning sha'ni va qadr-qimmatini kamsitadigan ma'lumotlarni oshkor qilmaslik maqsadida ishda ishtirok etuvchi shaxslarning, ularning oila a'zolari yoki yaqin qarindoshlarining xavfsizligini ta'minlashni taqozo etgan hollarda boshqa ishlarni ham sud tomonidan ajrim chiqarib, yopiq sud majlisida ko‘rishga yo‘l qo‘yiladi.
Shaxsiy yozishma va shaxsiy telegraf xabarnomalar ochiq sud majlisida faqat bu xat va xabarlarni jo‘natgan hamda olgan shaxslarning roziligi bilan oshkor qilinishi mumkin. Aks holda, ular yopiq sud majlisida o‘qib eshittiriladi va tekshiriladi.
Ishni yopiq majlisda ko‘rish barcha protsessual qoidalarga rioya qilgan holda o‘tkaziladi. Qabul kilingan sud hukmlari, ajrimlari va qarorlari barcha hollarda oshkora e'lon qilinadi.
Qonun oldida barchaning tengligini ta'minlash qonunchilikda mustahkamlab quyilgan qoidalar barcha shaxslarga birdek qo‘llashni talab etadi.
3. O‘zbekistonda sudyalarning huquqiy maqomi.
Sudyalarning huquqiy holati, ularning huquq va majburiyatlari, saylanish tartibi, tayinlanishi va lavozimini egallash, ular mustaqilligining kafolatlari, shuningdek ularning moddiy va ijtimoiy ta'minoti konstitutsiya va 2001 yil 13 fevralda e'lon qilingan yangi tahrirdagi «sudyalar to‘g‘risida»gi qonun normalarida belgilab qo‘yilgan. Qonunning 63-moddasiga muvofiq oliy sud va oliy xo‘jalik sudlarining sudyalari o‘zbekiston respublikasi prezidentining taqdimnomasiga binoan, oliy majlis tomonidan 5 yilga saylanadi.
Viloyat, Toshkеnt shahar sudlari, tumanlararo, tuman, (shahar) sudlari sudyalari, harbiy sudlar sudyalari O'zbеkiston Rеspublikasi Prеzidеnti huzuridagi Sudyalarni tanlash va lavozimlariga tavsiya etish bo'yicha oliy malaka komissiyasining taqdimnomasiga ko'ra, xo'jalik sudlarining sudyalari esa, Oliy xo'jalik sudi raisining taqdimnomasiga binoan O'zbеkiston Prеzidеnti tomonidan bеsh yil muddatga tayinlanadi.
Qonunda belgilangan sudyalik vakolatlarini berish tartibi sudya lavozimi zarur professional tayyorgarlik, tajriba va ma'naviy fazilatlarga ega bo‘lmagan shaxs tomonidan egallanishini mumkin qadar cheklaydi. Chunonchi, oliy yuridik ma'lumotga ega bo‘lgan fuqarogina sudyalikka nomzod bo‘lishi mumkin (konstitutsiyaviy sudning sudyaligiga nomzod esa, bunga qo‘shimcha ravishda, «huquq sohasida yuksak malakaga ega deb e'tirof etilgan» bo‘lishi lozim).
Nomzodlarning yoshi va yuridik kasb bo‘yicha ish tajribasiga qo‘yiladigan talablarga kelsak, ular turli daraja va bo‘g'inlar (kichik tizimlar) sudlari uchun har xil belgilangan. Asosiy bo‘g'in (shu jumladan harbiy va xo‘jalik) sudlariga tayinlash uchun nomzod 25 yoshga, o‘rta bo‘g‘in sudlariga (shu jumladan harbiy sudlarga) tayinlash uchun 30 yoshga, oliy sud va oliy xo‘jalik sudiga tayinlash uchun 35-yoshga, konstitutsiyaviy sudga tayinlash uchun esa - 40 yoshga etgan bo‘lishi kerak.
Ilk bor sudyalik lavozimiga saylangan yoki tayinlangan shaxs qonunning 64-moddasida belgilangan taritibda qasamyod qiladi.
Sudyalarning odil sudlovni amalga oshirish borasidagi faoliyatiga aralashishga yo‘l qo‘yilmaydi va bunday aralashish qonunga muvofiq javobgarlikka sabab bo‘ladi.
Sudyalarning daxlsizligi qonun bilan kafolatlanadi. Sudyaning shaxsi daxlsiz. Sudyaning daxlsizligi uning turar joyiga, xizmat xonasiga, foydalanadigan transporti va aloqa vositalariga, xat-xabarlariga, unga tegishli ashyolar va hujjatlarga taalluqlidir.
Sudyalarning shaxsiy xavfsizligini ta'minlash maqsadlarida ularga tegishincha oliy sud raisi, oliy xo‘jalik sudi raisi, adliya vaziri tomonidan belgilanadigan ro‘yxat bo‘yicha o‘qotar qurol beriladi. Zarur hollarda tegishli sud raisining qaroriga binoan ichki ishlar organi sudya va uning oilasi uchun qurolli soqchilar ajratadi.
Sudyaga nisbatan jinoyat ishi faqat o‘zbekiston respublikasi bosh prokurori tomonidan qo‘zg‘atilishi mumkin. Sudya tegishincha oliy sud plenumining yoki oliy xo‘jalik sudi plenumining roziligisiz jinoiy javobgarlikka tortilishi, hibsga olinishi hamda sudyalarning tegishli malaka hay’atining roziligisiz ma'muriy javobgarlikka tortilishi mumkin emas.
Sudyalarning vakolati vakolat muddati tugagunga qadar tugatilmaydi. Sudya vakolatini muddatidan ilgari tugatishga faqat qonuniy asoslar mavjud bo‘lgan quyidagi hollardagina yo‘l quyiladi:
♦sudya qasamyodini buzgan taqdirda;
♦ yozma ariza bergan taqdirda;
♦ sudyalarning tegishli malaka hay’ati tomonidan ogohlantirish qilinganidan yoki vakolatlari to‘xtatilganidan keyin u sudya lavozimiga zid faoliyat bilan shug’ullanishini davom ettiravergan taqdirda;
♦ sud qarori bilan muomalaga layoqatsiz deb topilgan taqdirda;
♦ sog‘ligi holatiga yoki boshqa uzrlari sabablariga ko‘ra uzoq vaqt mobaynida sudyalik vazifasini bajarishga qodir bo‘lmay qolgan taqdirda.
Nazorat uchun savollar:
O‘zbekistonda sud tizimida qanday sudlar mavjud?
Konstitutsiyaviy sudning vazifasini aytib bering.
Oliy sud tarkibida qanday sudlar bor va ular nimalar bilan shug’ullanadi?
Xo‘jalik sudlari qanaqa ishlar bilan shug’ullanadi?
Odil sudlov deganda nimani tushunasiz?
Adabiyotlar:
O‘zbekiston respublikasi konstitutsiyasi. – t.: o‘zbekiston 2016.
Karimov i.a. O‘zbekiston kelajagi buyuk davlat. – t.: o‘zbekiston 1998.
Karimov i.a. Yuksak huquqiy tafakkur – demokratik jamiyat taqozosi. –t.: «o‘zbekiston», 1997.
Saidov a., rustamboev m., tursunov a. O‘zbekiston respublikasining konstitutsiyaviy huquqi. – t.: tdyui, 2005.
IV. AMALIY MASHG‘ULOTLAR UCHUN MATERIALLARI
MAVZU DAVLAT VA HUQUQ NAZARIYASI ASOSLARI
Maqsad: talabalarga davlat va huquq nazariyasi fani predmeti va vazifalari. Davlatning kelib chiqishi to‘g‘risida: ilohiy, patriarxal, shartnoma, irrigatsiya, sinfiy, islom nazariyalari. Davlatning asosiy belgilari. Davlat funksiyalari tushunchasi. Davlat shakli tushunchasi. Jamiyat tushunchasi. Fuqarolik jamiyati ta’rifi. O‘zbekistonda fuqarolik jamiyati qurish asoslari. Huquq ta’rifi. Ob’ektiv va sub’ektiv huquq. Huquqning asosiy belgilari. Huquq kelib chiqishiga doir nazariyalar. Huquq funksiyalari. Huquq me’yor (norma)lari tushunchasi, belgilari va tuzilishi. Huquq institutlari.huquq tizimi va tarkibi. Huquq manbalari tushunchasi va turlari. Normativ huquqiy hujjatlar tushunchasi va turlari. Huquqiy munosabatlar ta’rifi. Huquqiy munosabatlar omillari. Huquqbuzarlik ta’rifi va belgilari. Huquqbuzarlik turlari. Yuridik javobgarlik va uning turlari.
Vazifasi: mavzuga oid tarqatma materiallarni talabalar tomonidan yakka va guruh xolatida o‘zlashtirib olishlari hamda suhbat – munozara orqali tarqatma materiallardagi matnlar qay darajada o‘zlashtirilganligini nazorat qilish.
O‘quv jarayonining mazmuni davlat va huquq nazariyasi fani predmeti va vazifalari amaliy misollar asosida tushuntirish. Talabalarda fanning predmeti va vazifalariga doir tushunchalar hosil qilish. Faninida davlatning belgilari, funksiyalari, shakli va mexanizmiga doir bilimga ega bo‘lishlariga erishish.
huquqshunoslik fani jamiyat va davlat qurilishi sohasidagi ahamiyatini asoslab berish.
O‘quv jarayonini amalga oshirish texnologiyasi metod : og‘zaki bayon qilish, suhbat munozara. “aqliy hujum» va “blits” so‘rovi texnologiyasi elementlari.
Forma: ma’ruza darsida, kichik guruhlarda va jamoada ishlash
Vosita: tarqatma materiallar: matnlar, sxemalar.
Usul: tayyor yozma materiallar va chizmalar asosida.
Nazorat og‘zaki nazorat, savol javoblar, kuzatish, o‘z o‘zini nazorat qilish;
Kutiladigan natijalar o‘qituvchi: mavzuni qisqa vaqt ichida barcha talabalar tomonidan o‘zlashtirilishiga erishiladi. Talabalarning faolligi oshadi. Talabalarda darsga nisbatan qiziqish uyg‘otadi. Bir vaqtning o‘zida ko‘pchilik bilimi nazorat qilinadi. O‘z oldiga qo‘ygan maqsadiga erishadi.
Talaba: yangi bilimlarni egallaydi. Yakka xolda, hamda guruh bo‘lib ishlashni o‘rganadi. O‘zining fikrini himoya qilishni, asoslab berishni o‘rganadi. Nutqi rivojlanadi, eslab qolish qobiliyati kuchayadi. O‘z o‘zini nazorat qilishni o‘rganadi. Qisqa vaqt ichida ko‘p ma’lumotga ega bo‘ladi.
Kelgusi rejalar (tahlil, o‘zgarishlar) o‘qituvchi: yangi pedagogik texnologiyalarni o‘zlashtirish va darsda tatbiq etish, takomillashtirish, har bir texnologiya turiga ijodiy yondashish. O‘z ustida doimiy ishlash. Mavzuni hayotiy voqealar asosida mustahkamlash. Pedagogik mahoratini oshirish.
Talaba: matn bilan mustaqil ishlashni, erkin fikrlashni o‘rganish. O‘z fikrini ravon etkaza bilish va himoya qila olish. Mavzu asosida qo‘shimcha materiallar topish va ularni o‘rganish. Mavzu yuzasidan qiziqarli savollar topish. O‘z fikri va guruh fikrini tahlil qilib bir echimga kelish, o‘zgalarning fikrini hurmat qila olish malakasini xosil qilish.
MAVZU. DAVLAT VA HUQUQ NAZARIYASI ASOSLARI. ( “AQLIY HUJUM” METODI ASOSIDA)
Aqliy hujum metodi – dars mavzusiga oid qo‘yilgan muammoni echish yoki savolga javob topish maqsadida g‘oyalarni jamlash va saralash usuli bo‘lib hisoblanadi. Talabalar birgalashib echimi noma’lum muammoni echishga yoki savolga javob topishga harakat qilishadi. Eng qulay va ma’qul echimni yoki javobni topish bo‘yicha shaxsiy fikrlarini bildiradilar.
Bu usulda bajarish bosqichlari quyidagilar:
Muammoli vaziyatni keltirib chiqarish;
Muammoni echimini topish uchun talabalarni jalb qilish;
Turli echimlar taqdimotini eshitish:
Echimlarni solishtirish va tanlash:
Xulosa chiqarish.
Aqliy hujum metodi ushbu mavzu doirasida ma’lum qadriyatlarni aniqlashga, ayni vaqtda ularga muqobil bo‘lgan g‘oyalarni tanlashga sharoit yaratib beradi.
Dars jarayonida “aqliy hujum” metodidan foydalanishda quyidagi qoidalarga amal qilinadi:
Talabalarni muammo doirasida keng fikr yuritishga undash;
Talabalarning kutilmagan mantiqiy fikrlarni bildirishlariga erishish;
Talabalar tomonidan bildirilgan fikr va g‘oyalarni rag‘batlantirib borish;
Talaba o‘zining shaxsiy fikr va g‘oyalariga asoslanishi yoki aksincha o‘z fikrini o‘zgartirishi mumkin ekanligini tushuntirish;
Boshqalar tomonidan bildirilgan fikr yoki g‘oyalar ustidan kulish, kinoyali sharhlarning bildirilishiga yo‘l qo‘ymaslik;
yangi fikr va g‘oyalarni bildirish davom etayotgan ekan, muammoning yagona to‘g‘ri echimini e’lon qilishga shoshilmaslik;
Dars jarayonida talabalarning har qanday faoliyatlari, ular bildirayotgan fikr va g‘oyalarni iloji boricha rag‘batlantirib borish.
Mashg‘ulot jarayonida talabalar faoliyatini standart talablar asosida nazorat qilish, ular tomonidan bildirilayotgan fikrlarni baholash, darajalarga ajratish mumkin emas. Agarda fikrlar baholansa, darajalarga ajratilsa, talabani diqqat e’tibori faqat o‘zini fikrini olg‘a surish, qolganlarni fikriga tanqidiy qarash, hurmatsizlik bildirib, oqibatda yangi fikrlar ilgari surilmaydi.
Ushbu metodni qo‘llashdan asosiy maqsad talabalarni muammo bo‘yicha keng fikr yuritishga, bir – birini fikriga hurmat bilan qarashga, eshitishga, fikr bildirishga va umumiy xulosa chiqarishga o‘rgatishdir.
Natija: davlat va huquq nazariyasi fani predmeti va vazifalarini talabalar chuqur anglashiga erishish. Uni mukammal o‘rganish, qonun normalariga so‘zsiz amal qilish, konstitutsiya va qonunlarga nisbatan itoatkorli bo‘lish, ma’naviy barkamollik, insoniylik fazilatlarining shakllanishi. Davlat va huquq nazariyasi fanini idrok etish va anglash, unga nisbatan munosabat bildirishning ahamiyati har bir shaxs, vatan – yurt tinchligi uchun va kelajagi bilan bog‘liq bo‘lgan fazilat bo‘lganligi uchun hamma narsadan ustun turadi. Davlat va huquq nazariyasi fani haqida bilimga ega bo‘lish holati fuqaro qalbidagi huquqiy bilim va madaniyatga oid fazilatlarini kuchaytiradi.
MAVZU MA’MURIY HUQUQ ASOSLARI
Maqsad, vazifalar talabalarga ma’muriy huquq predmeti. Ma’muriy huquq bilan tartibga solinadigan munosabatlar turlari. Ma’muriy huquqning boshqa huquq fanlari bilan aloqasi. Ma’muriy huquq manbalari. Umumiy va maxsus qonunlar. O‘zbekiston ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeksi. Ma’muriy huquq normalari tushunchasi. Ma’muriy huquqiy munosabatlar. Vertikal va gorizantal xuquqiy munosabatlar. Fuqaro va boshqaruv organlari. Ijro etuvchi hokimiyat tushunchasi, uning tarkibi. Ijro hokimiyati muxim xususiyatlari. O‘zbekiston respublikasi vazirlar maxkamasining vakolatlari. Markaziy maxsus vakolatli ijro etuvchi organlar. Vazirliklar, davlat qo‘mitasi, davlat idoralari tushunchasi.
Ma’muriy majburlov tushunchasi, uning maqsadi. Ma’muriy majburlov choralari. Ma’muriy oldini olish choralari. Ma’muriy cheklov choralari turlari. Ma’muriy tiklovchi choralar. Ma’muriy javobgarlik sub’ektlari. Ma’muriy xuquqbuzarlik tushunchasi. Ma’muriy javobgarlikning asosiy xususiyatlari. Ma’muriy jazo va uning turlari. Ma’muriy jazoni qo‘llovchi davlat organlari.
mavzuga oid tarqatma materiallarni talabalar tomonidan yakka va guruh xolatida o‘zlashtirib olishlari hamda suhbat – munozara orqali tarqatma materiallardagi matnlar qay darajada o‘zlashtirilganligini nazorat qilish.
O‘quv jarayonining mazmuni ma’muriy huquq predmeti. Ma’muriy huquq bilan tartibga solinadigan munosabatlar turlari. Ma’muriy huquqning boshqa huquq fanlari bilan aloqasi. Ma’muriy huquq manbalari. Umumiy va maxsus qonunlar. O‘zbekiston ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeksi. Ma’muriy huquq normalari tushunchasi. Ma’muriy huquqiy munosabatlar. Vertikal va gorizantal xuquqiy munosabatlar. Fuqaro va boshqaruv organlari. Ijro etuvchi hokimiyat tushunchasi, uning tarkibi. Ijro hokimiyati muxim xususiyatlari. O‘zbekiston respublikasi vazirlar maxkamasining vakolatlari. Markaziy maxsus vakolatli ijro etuvchi organlar. Vazirliklar, davlat qo‘mitasi, davlat idoralari tushunchasini hayotiy misollar asosida tushuntirish.
Talabalarda ma’muriy majburlov tushunchasi, uning maqsadi. Ma’muriy majburlov choralari. Ma’muriy oldini olish choralari. Ma’muriy cheklov choralari turlari. Ma’muriy tiklovchi choralar. Ma’muriy javobgarlik sub’ektlari. Ma’muriy xuquqbuzarlik tushunchasi. Ma’muriy javobgarlikning asosiy xususiyatlari. Ma’muriy jazo va uning turlari. Ma’muriy jazoni qo‘llovchi davlat organlari doir tushunchalar xosil qilish va shu to‘g‘rida bilimga ega bo‘lishlariga erishish.
ma’muriy huquq asoslari asoslab berish.
O‘quv jarayonini amalga oshirish texnologiyasi metod : og‘zaki bayon qilish, suhbat munozara. “aqliy hujum» texnologiyasi elementlari.
Forma: ma’ruza darsida, kichik guruhlarda va jamoada ishlash
Vosita: tarqatma materiallar: matnlar, sxemalar.
Usul: tayyor yozma materiallar va chizmalar asosida.
Nazorat og‘zaki nazorat, savol javoblar, kuzatish, o‘z o‘zini nazorat qilish;
Kutiladigan natijalar o‘qituvchi: mavzuni qisqa vaqt ichida barcha talabalar tomonidan o‘zlashtirilishiga erishiladi. Talabalarning faolligi oshadi. Talabalarda darsga nisbatan qiziqish uyg‘otadi. Bir vaqtning o‘zida ko‘pchilik bilimi nazorat qilinadi. O‘z oldiga qo‘ygan maqsadiga erishadi.
Talaba: yangi bilimlarni egallaydi. Yakka xolda, hamda guruh bo‘lib ishlashni o‘rganadi. O‘zining fikrini himoya qilishni, asoslab berishni o‘rganadi. Nutqi rivojlanadi, eslab qolish qobiliyati kuchayadi. O‘z o‘zini nazorat qilishni o‘rganadi. Qisqa vaqt ichida ko‘p ma’lumotga ega bo‘ladi.
Kelgusi rejalar (tahlil, o‘zgarishlar) o‘qituvchi: yangi pedagogik texnologiyalarni o‘zlashtirish va darsda tatbiq etish, takomillashtirish, har bir texnologiya turiga ijodiy yondashish. O‘z ustida doimiy ishlash. Mavzuni hayotiy voqealar asosida mustahkamlash. Pedagogik mahoratini oshirish.
Talaba: matn bilan mustaqil ishlashni, erkin fikrlashni o‘rganish. O‘z fikrini ravon etkaza bilish va himoya qila olish. Mavzu asosida qo‘shimcha materiallar topish va ularni o‘rganish. Mavzu yuzasidan qiziqarli savollar topish. O‘z fikri va guruh fikrini tahlil qilib bir echimga kelish, o‘zgalarning fikrini hurmat qila olish malakasini xosil qilish.
MAVZU MOLIYA HUQUQI ASOSLARI
Maqsad, vazifalar talabalarga moliya atamasi tushunchasi. Moliyaviy munosabatlar. Moliya huquqi predmeti. Moliya huquqi manbalari. Maxsus qonunlar. Moliya huquqiy munosabatlarining xususiyatlari. Moliya huquqining hokimiyat xususiyati. Moliyaviy nazorat tushunchasi va vazifalari. Nazorat ob’ektlari. Moliya intizomi. Moliyaviy nazorat tizimi. Umumiy nazoratli va maxsus nazoratli organlar. Auditorlik faoliyati. Tashabbusli va majburiy audit tekshiruvi. Bank tushunchasi. Banklarning asosiy vazifalari. Byudjet huquqi tushunchasi. Davlat byudjeti tizimi. Daromadlar va xarajatlar. Davlat maqsadli jamg‘armalari. Byudjet manbalari.soliq huquqi tushunchasi. Soliqlarning xususiyatlari. Soliqlar va bank majburiy to‘lovi turlari ifodasini tushuntirish.
mavzuga oid tarqatma materiallarni talabalar tomonidan yakka va guruh xolatida o‘zlashtirib olishlari hamda suhbat – munozara orqali tarqatma materiallardagi matnlar qay darajada o‘zlashtirilganligini nazorat qilish, ularning bilimini nazorat qilish.
O‘quv jarayonining mazmuni moliya atamasi tushunchasi. Moliyaviy munosabatlar. Moliya huquqi predmeti. Moliya huquqi manbalari. Maxsus qonunlar. Moliya huquqiy munosabatlarining xususiyatlari. Moliya huquqining hokimiyat xususiyati. Moliyaviy nazorat tushunchasi va vazifalari. Nazorat ob’ektlari. Moliya intizomi. Moliyaviy nazorat tizimi. Umumiy nazoratli va maxsus nazoratli organlar. Auditorlik faoliyati. Tashabbusli va majburiy audit tekshiruvi. Bank tushunchasi. Banklarning asosiy vazifasiga oid misollar asosida tushunchalar berish.
Talabalarda byudjet huquqi tushunchasi. Davlat byudjeti tizimi. Daromadlar va xarajatlar. Davlat maqsadli jamg‘armalari. Byudjet manbalari.soliq huquqi tushunchasi. Soliqlarning xususiyatlari. Soliqlar va bank majburiy to‘lovi turlari ifodasini tushuntirish bilan bog‘liq muhim tushunchalarni hosil qilish.
O‘quv jarayonini amalga oshirish texnologiyasi metod : og‘zaki bayon qilish, suhbat munozara. “aqliy hujum» texnologiyasi elementlari.
Forma: ma’ruza darsi, kichik guruhlarda va jamoada ishlash
Vosita: tarqatma materiallar: matnlar, sxemalar.
Usul: tayyor yozma materiallar va chizmalar asosida.
Nazorat og‘zaki nazorat, savol javoblar, kuzatish, o‘z o‘zini nazorat qilish;
Kutiladigan natijalar o‘qituvchi: mavzuni qisqa vaqt ichida barcha talabalar tomonidan o‘zlashtirilishiga erishiladi. Talabalarning faolligi oshadi. Talabalarda darsga nisbatan qiziqish uyg‘otadi. Bir vaqtning o‘zida ko‘pchilik bilim darajasi aniqlanadi. O‘z oldiga qo‘ygan maqsadiga erishadi.
Talaba: yangi bilimlarni egallaydi. Yakka xolda guruh bo‘lib ishlashni o‘rganadi. O‘zining fikrini himoya qilishni, asoslab berishni o‘rganadi. Nutqi rivojlanadi, eslab qolish qobiliyati kuchayadi. O‘z o‘zini nazorat qilishni o‘rganadi. Qisqa vaqt ichida ko‘p ma’lumotga ega bo‘ladi.
Kelgusi rejalar (tahlil, o‘zgarishlar) o‘qituvchi: yangi pedagogik texnologiyalarni o‘zlashtirish va darsda tatbiq etish, takomillashtirish, har bir texnologiya turiga ijodiy yondashish. O‘z ustida doimiy ishlash. Mavzuni hayotiy voqealar asosida mustahkamlash. Pedagogik mahoratini oshirish.
Talaba: matn bilan mustaqil ishlashni, erkin fikrlashni o‘rganish. O‘z fikrini ravon etkaza bilish va himoya qila olish. Mavzu asosida qo‘shimcha materiallar topish va ularni o‘rganish. Mavzu yuzasidan qiziqarli savollar topish. O‘z fikri va guruh fikrini tahlil qilib bir echimga kelish, o‘zgalarning fikrini hurmat qila olish malakasini xosil qilish.
MAVZU FUQAROLIK HUQUQ ASOSLARI
Maqsad, vazifalar talabalarga fuqarolik huquqini tartibga solish ob’ektlari. Fuqarolik huquqining prinsiplari. Fuqarolik huquqi munosabatlari ishtirokchilari. Fuqarolarning huquqiy layoqati. Yuridik shaxslar tushunchasi va belgilari. Mulk huquqi tushunchasi. Majburiyat tushunchasi va tomonlari. Bitim. Shartnoma. Fuqarolik huquqida javobgarlik tushunchasi. Javobgarlik turlari. Mulkiy va ma’naviy zarar. Da’vo va uning turlari. Fuqarolik huquqini himoya qilish yuzasidan tushunchalar berish.
mavzuga oid tarqatma materiallarni talabalar tomonidan yakka va guruh xolatida o‘zlashtirib olishlari hamda suhbat – munozara orqali tarqatma materiallardagi matnlar qay darajada o‘zlashtirilganligini nazorat qilish, ularning bilimini nazorat qilish.
O‘quv jarayonining mazmuni fuqarolik huquqini tartibga solish ob’ektlari. Fuqarolik huquqining prinsiplari. Fuqarolik huquqi munosabatlari ishtirokchilari. Fuqarolarning huquqiy layoqati. Yuridik shaxslar tushunchasi va belgilari. Mulk huquqi tushunchasi. Majburiyat tushunchasi va tomonlari. Bitim. Shartnomalar to‘g‘risida tushuntirib berish.
talabalarda fuqarolik huquqida javobgarlik tushunchasi. Javobgarlik turlari. Mulkiy va ma’naviy zarar. Da’vo va uning turlari. Fuqarolik huquqini himoya qilish bilan bog‘liq tushunchalarni xosil qilish.
O‘quv jarayonini amalga oshirish texnologiyasi metod : og‘zaki bayon qilish, suhbat munozara. “aqliy xujum» texnologiyasi elementlari.
Forma: ma’ruza darsi, kichik guruhlarda va jamoada ishlash
Vosita: tarqatma materiallar: matnlar, sxemalar.
Usul: tayyor yozma materiallar va chizmalar asosida.
Nazorat og‘zaki nazorat, savol javoblar, kuzatish, o‘z o‘zini nazorat qilish;
Kutiladigan natijalar o‘qituvchi: mavzuni qisqa vaqt ichida barcha talabalar tomonidan o‘zlashtirilishiga erishiladi. Talabalarning faolligi oshadi. Talabalarda darsga nisbatan qiziqish uyg‘otadi. Bir vaqtning o‘zida ko‘pchilik bilim darajasi aniqlanadi. O‘z oldiga qo‘ygan maqsadiga erishadi.
Talaba: yangi bilimlarni egallaydi. Yakka xolda guruh bo‘lib ishlashni o‘rganadi. O‘zining fikrini himoya qilishni, asoslab berishni o‘rganadi. Nutqi rivojlanadi, eslab qolish qobiliyati kuchayadi. O‘z o‘zini nazorat qilishni o‘rganadi. Qisqa vaqt ichida ko‘p ma’lumotga ega bo‘ladi.
Kelgusi rejalar (tahlil, o‘zgarishlar) o‘qituvchi: yangi pedagogik texnologiyalarni o‘zlashtirish va darsda tatbiq etish, takomillashtirish, har bir texnologiya turiga ijodiy yondashish. O‘z ustida doimiy ishlash. Mavzuni hayotiy voqealar asosida mustahkamlash. Pedagogik mahoratini oshirish.
Talaba: matn bilan mustaqil ishlashni, erkin fikrlashni o‘rganish. O‘z fikrini ravon etkaza bilish va himoya qila olish. Mavzu asosida qo‘shimcha materiallar topish va ularni o‘rganish. Mavzu yuzasidan qiziqarli savollar topish. O‘z fikri va guruh fikrini tahlil qilib bir echimga kelish, o‘zgalarning fikrini hurmat qila olish malakasini xosil qilish.
MAVZU TADBIRKORLIK HUQUQI ASOSLARI
Maqsad, vazifalar talabalarga tadbirkorlik huquqi predmeti. Tadbirkorlik huquqi manbalari.tadbirkorlik huquqi sub’ektlari va turlari. Fuqarolar (xususiy), jamoa mulkiga asoslangan tadbirkorlik, davlat mulkiga asoslangan tadbirkorlik, aralash mulkka asoslangan tadbirkorlik. Tadbirkor faoliyati sub’ektlari turlari. Aksiadorlik jamiyatlari, shirkat xo‘jaliklari, xo‘jalik shirkatlari va jamiyatlari va boshqalar. Tadbirkorlik shartnomalari, shartnoma asoslari. Tadbirkorlik shartnomalarini o‘ziga xos xususiyatlari. Tadbirkorlik sohasidagi yuridik javobgarlik. Shartnomaviy javobgarlik. Soliqqa oid munosabatlarda javobgarlik. Bankrotlikni yashirganlik uchun javobgarlik. Monopoliyaga qarshi kurash talablarini buzganligi uchun javobgarlik. Savdo yoki vositachilik bilan noqonuniy shug‘ullanishlarni tushuntirish.
mavzuga oid tarqatma materiallarni talabalar tomonidan yakka va guruh xolatida o‘zlashtirib olishlari hamda suhbat – munozara orqali tarqatma materiallardagi matnlar qay darajada o‘zlashtirilganligini nazorat qilish, ularning bilimini baholash.
O‘quv jarayonining mazmuni tadbirkorlik huquqi predmeti. Tadbirkorlik huquqi manbalari.tadbirkorlik huquqi sub’ektlari va turlari. Fuqarolar (xususiy), jamoa mulkiga asoslangan tadbirkorlik, davlat mulkiga asoslangan tadbirkorlik, aralash mulkka asoslangan tadbirkorlik. Tadbirkor faoliyati sub’ektlari turlari. Aksiadorlik jamiyatlari, shirkat xo‘jaliklari, xo‘jalik shirkatlari va jamiyatlari va boshqalar. Tadbirkorlik shartnomalari, shartnoma asoslari. Tadbirkorlik shartnomalarini o‘ziga xos xususiyatlarini hayotiy misollar asosida yoritib berish.
Talabalarda tadbirkorlik sohasidagi yuridik javobgarlik. Shartnomaviy javobgarlik. Soliqqa oid munosabatlarda javobgarlik. Bankrotlikni yashirganlik uchun javobgarlik. Monopoliyaga qarshi kurash talablarini buzganligi uchun javobgarlik. Savdo yoki vositachilik bilan noqonuniy shug‘ullanish tushunchasini hosil qilish.
O‘quv jarayonini amalga oshirish texnologiyasi metod : og‘zaki bayon qilish, suhbat munozara. “fsmu» texnologiyasi elementlari.
F – fikringizni bayon eting
S- fikringiz bayoniga sabab ko‘rsating;
M – ko‘rsatgan sababingizni isbotlovchi dalil keltiring
U – fikringizni umumlashtiring
Forma: ma’ruza, kichik guruhlarda va jamoada ishlash
Vosita: tarqatma materiallar: matnlar, sxemalar.
Usul: tayyor yozma materiallar va chizmalar asosida.
Nazorat og‘zaki nazorat, savol javoblar, kuzatish, o‘z o‘zini nazorat qilish;
Kutiladigan natijalar o‘qituvchi: mavzuni qisqa vaqt ichida barcha talabalar tomonidan o‘zlashtirilishiga erishiladi. Talabalarning faolligi oshadi. Talabalarda darsga nisbatan qiziqish uyg‘otadi. O‘z oldiga qo‘ygan maqsadiga erishadi.
Talaba: yangi bilimlarni egallaydi. Tezkor fikrlash ko‘nikmalari rivojlanadi. Yakka xolda guruh bo‘lib ishlashni o‘rganadi. O‘z tafakkuriga ko‘ra fikr bayon eta olish, bayon etgan fikriga sabab ko‘rsata olish, ko‘rsatgan sabablariga isbotlovchi dalil keltira olish va fikrini umumlashtirish kabi qobiliyatlarini shakllantiradi.. Nutqi rivojlanadi, eslab qolish qobiliyati kuchayadi. O‘zini fikrini isbotlay olish, fikrini himoya qila olishni o‘rganadi. Qisqa vaqt ichida ko‘p ma’lumotga ega bo‘ladi.
Kelgusi rejalar (tahlil, o‘zgarishlar) o‘qituvchi: yangi pedagogik texnologiyalarni o‘zlashtirish va darsda tatbiq etish, takomillashtirish, har bir texnologiya turiga ijodiy yondashish. O‘z ustida doimiy ishlash. Mavzuni hayotiy voqealar asosida mustahkamlash. Pedagogik mahoratini oshirish.
Talaba: matn bilan mustaqil ishlashni, erkin fikrlashni, fikrini umumlashtirishni o‘rganish. O‘z fikrini ravon etkaza bilish, fikri bayoniga sabab ko‘rsatishni, ko‘rsatgan sababini isbotlovchi dalillar keltirish, fikrini umumlashtirish kabi qobiliyati rivojlanadi. Mavzu asosida qo‘shimcha materiallar topish va ularni o‘rganish. Mavzu yuzasidan qiziqarli fikrlar bayon etish. O‘z fikri va guruh fikrining bayoniga sabab ko‘rsatish, ko‘rsatgan sababini isbotlovchi dalillar keltirish, fikrini umumlashtirish malakasini xosil qilish.
MAVZU MEHNAT HUQUQI ASOSLARI
Maqsad, vazifalar talabalarga mehnat tushunchasi. Mehnat huquqi predmeti. Mehnat huquqiga oid munosabatlarning o‘ziga xos xususiyatlari. Mehnat shartnomasi tushunchasi. Ish vaqti tushunchasi. Intizomiy javobgarlik tushunchasi. Mehnatni muhofaza qilish tushunchasi. Mehatni muhofaza qilish vazifalari. Mehnat nizolari. Da’voli va da’vosiz nizolar. Yakka tartibda va jamoa mehnat nizolari. Mehnat nizolarini mehnat nizolari komissiyasida ko‘rib chiqish tartibini tushuntirish.
mavzuga oid tarqatma materiallarni talabalar tomonidan yakka va guruh xolatida o‘zlashtirib olishlari hamda suhbat – munozara orqali tarqatma materiallardagi matnlar qay darajada o‘zlashtirilganligini nazorat qilish, ularning bilimini baholash.
O‘quv jarayonining mazmuni mehnat tushunchasi. Mehnat huquqi predmeti. Mehnat huquqiga oid munosabatlarning o‘ziga xos xususiyatlari. Mehnat shartnomasi tushunchasi. Ish vaqti tushunchasi. Intizomiy javobgarlik tushunchasi. Mehnatni muhofaza qilish tushunchasi. Mehatni muhofaza qilish vazifalari yuzasidan tushunchalarini hosil qilish.
O‘zbekiston respublikasida mehnat nizolari. Da’voli va da’vosiz nizolar. Yakka tartibda va jamoa mehnat nizolari. Mehnat nizolarini mehnat nizolari komissiyasida ko‘rib chiqish tartibini o‘rgatish.
O‘quv jarayonini amalga oshirish texnologiyasi metod : og‘zaki bayon qilish, suhbat munozara. “fsmu» texnologiyasi elementlari.
F – fikringizni bayon eting
S- fikringiz bayoniga sabab ko‘rsating;
M – ko‘rsatgan sababingizni isbotlovchi dalil keltiring
U – fikringizni umumlashtiring
Forma: ma’ruza, kichik guruhlarda va jamoada ishlash
Vosita: tarqatma materiallar: matnlar, sxemalar.
Usul: tayyor yozma materiallar va chizmalar asosida.
Nazorat og‘zaki nazorat, savol javoblar, kuzatish, o‘z o‘zini nazorat qilish;
Kutiladigan natijalar o‘qituvchi: mavzuni qisqa vaqt ichida barcha talabalar tomonidan o‘zlashtirilishiga erishiladi. Talabalarning faolligi oshadi. Talabalarda darsga nisbatan qiziqish uyg‘otadi. O‘z oldiga qo‘ygan maqsadiga erishadi.
Talaba: yangi bilimlarni egallaydi. Tezkor fikrlash ko‘nikmalari rivojlanadi. Yakka xolda guruh bo‘lib ishlashni o‘rganadi. O‘z tafakkuriga ko‘ra fikr bayon eta olish, bayon etgan fikriga sabab ko‘rsata olish, ko‘rsatgan sabablariga isbotlovchi dalil keltira olish va fikrini umumlashtirish kabi qobiliyatlarini shakllantiradi.. Nutqi rivojlanadi, eslab qolish qobiliyati kuchayadi. O‘zini fikrini isbotlay olish, fikrini himoya qila olishni o‘rganadi.
Kelgusi rejalar (tahlil, o‘zgarishlar) o‘qituvchi: yangi pedagogik texnologiyalarni o‘zlashtirish va darsda tatbiq etish, takomillashtirish, har bir texnologiya turiga ijodiy yondashish. O‘z ustida doimiy ishlash. Mavzuni hayotiy voqealar asosida mustahkamlash. Pedagogik mahoratini oshirish.
Talaba: matn bilan mustaqil ishlashni, erkin fikrlashni, fikrini umumlashtirishni o‘rganish. O‘z fikrini ravon etkaza bilish, fikri bayoniga sabab ko‘rsatishni, ko‘rsatgan sababini isbotlovchi dalillar keltirish, fikrini umumlashtirish kabi qobiliyati rivojlanadi. Mavzu asosida qo‘shimcha materiallar topish va ularni o‘rganish. Mavzu yuzasidan qiziqarli fikrlar bayon etish. O‘z fikri va guruh fikrining bayoniga sabab ko‘rsatish, ko‘rsatgan sababini isbotlovchi dalillar keltirish, fikrini umumlashtirish malakasini xosil qilish.
MAVZU OILA HUQUQI ASOSLARI
Maqsad, vazifalar talabalarga oila huquqi predmeti. Oilaviy munosabatlarning turlari. Nikoh tushunchasi. Nikoh shartnomasi. Nikohni tugatish. Ota-ona va bolalarning huquqlari. Ota-onalik huquqidan mahrum qilish. Farzandlikka olish tushunchasi. Vasiylik va homiylik belgilash. Vasiy yoki homiy etib tayinlash mumkin bo‘lmaganlar shaxslar. Vasiy yoki homiylikka olish muddati. Tutingan oilaga berish. Chet ellik fuqarolar bilan oilaviy munosabatlarga kirishish.tushuntirish.
mavzuga oid tarqatma materiallarni talabalar tomonidan yakka va guruh xolatida o‘zlashtirib olishlari hamda suhbat – munozara orqali tarqatma materiallardagi matnlar qay darajada o‘zlashtirilganligini nazorat qilish.
O‘quv jarayonining mazmuni oila huquqi predmeti. Oilaviy munosabatlarning turlari. Nikoh tushunchasi. Nikoh shartnomasi. Nikohni tugatish. Ota-ona va bolalarning huquqlari. Ota-onalik huquqidan mahrum qilish. Farzandlikka olish tushunchasini tushuntirish.
O‘zbekiston respublikasi oila qonunchiligida vasiylik va homiylik belgilash, vasiy yoki homiy etib tayinlash mumkin bo‘lmaganlar shaxslar. Vasiy yoki homiylikka olish muddati. Tutingan oilaga berish. Chet ellik fuqarolar bilan oilaviy munosabatlarga kirishishning huquqiy holatini tushuntirish.
O‘quv jarayonini amalga oshirish texnologiyasi metod : og‘zaki bayon qilish, suhbat munozara. “aqliy hujum» texnologiyasi elementlari.
Forma: ma’ruza darsida, kichik guruhlarda va jamoada ishlash
Vosita: tarqatma materiallar: matnlar, sxemalar.
Usul: tayyor yozma materiallar va chizmalar asosida.
Nazorat og‘zaki nazorat, savol javoblar, kuzatish, o‘z o‘zini nazorat qilish;
Kutiladigan natijalar o‘qituvchi: mavzuni qisqa vaqt ichida barcha talabalar tomonidan o‘zlashtirilishiga erishiladi. Talabalarning faolligi oshadi. Talabalarda darsga nisbatan qiziqish uyg‘otadi. Bir vaqtning o‘zida ko‘pchilik bilimi nazorat qilinadi. O‘z oldiga qo‘ygan maqsadiga erishadi.
Talaba: yangi bilimlarni egallaydi. Yakka xolda, hamda guruh bo‘lib ishlashni o‘rganadi. O‘zining fikrini himoya qilishni, asoslab berishni o‘rganadi. Nutqi rivojlanadi, eslab qolish qobiliyati kuchayadi. O‘z o‘zini nazorat qilishni o‘rganadi. Qisqa vaqt ichida ko‘p ma’lumotga ega bo‘ladi.
Kelgusi rejalar (tahlil, o‘zgarishlar) o‘qituvchi: yangi pedagogik texnologiyalarni o‘zlashtirish va darsda tatbiq etish, takomillashtirish, har bir texnologiya turiga ijodiy yondashish. O‘z ustida doimiy ishlash. Mavzuni hayotiy voqealar asosida mustahkamlash. Pedagogik mahoratini oshirish.
Talaba: matn bilan mustaqil ishlashni, erkin fikrlashni o‘rganish. O‘z fikrini ravon etkaza bilish va himoya qila olish. Mavzu asosida qo‘shimcha materiallar topish va ularni o‘rganish. Mavzu yuzasidan qiziqarli savollar topish. O‘z fikri va guruh fikrini tahlil qilib bir echimga kelish, o‘zgalarning fikrini hurmat qila olish malakasini xosil qilish.
MAVZU EKOLOGIYA HUQUQI ASOSLARI
Maqsad, vazifalar talabalarga ekologiya huquqi predmeti. Ekologiya huquqi tizimi. Ekologiya huquqi bilan aloqador huquq tarmoqlari. Ekologik xavfsizlik. Ekologiya huquqi manbalari. Umumiy, maxsus va alohida manbalar. Umumiy tamoyillar. Maxsus tamoyillar. O‘zbekiston respublikasi ekologik siyosatining o‘ziga xos xususiyatlari. Nodavlat ekologik harakat. O‘zbekistonda siyosiy tizimning ekologiyalashuvi. Tabiat ob’ektlarining huquqiy maqomi. Atrof muhitni muhofaza qilish usullari. Ekologiya nazorati tushunchasi. Ekologik normativlar turlari. Iqtisodiy huquqiy mexanizmlar. Ekologiyada yuridik javobgarlik tushunchasi. Ekologiyada huquqbuzarlik asoslari. Ekologik yo‘qotishlar. Jinoiy, ma’muriy, fuqarolik (moddiy) javobgarliklarni tushuntirish.
mavzuga oid tarqatma materiallarni talabalar tomonidan yakka va guruh xolatida o‘zlashtirib olishlari hamda suhbat – munozara orqali tarqatma materiallardagi matnlar qay darajada o‘zlashtirilganligini nazorat qilish, ularning bilimini baholash.
O‘quv jarayonining mazmuni talabalarda ekologiya huquqi predmeti. Ekologiya huquqi tizimi. Ekologiya huquqi bilan aloqador huquq tarmoqlari. Ekologik xavfsizlik. Ekologiya huquqi manbalari. Umumiy, maxsus va alohida manbalar. Umumiy tamoyillar. Maxsus tamoyillar. O‘zbekiston respublikasi ekologik siyosatining o‘ziga xos xususiyatlari. Nodavlat ekologik harakat. O‘zbekistonda siyosiy tizimning ekologiyalashuvi. Tabiat ob’ektlarining huquqiy maqomi. Atrof muhitni muhofaza qilish usullari. Ekologiya nazorati tushunchasi. Ekologik normativlar turlari. Iqtisodiy huquqiy mexanizmlarni hayotiy misollar asosida tushuntirish.
Ekologiyada yuridik javobgarlik tushunchasi. Ekologiyada huquqbuzarlik asoslari. Ekologik yo‘qotishlar. Jinoiy, ma’muriy, fuqarolik (moddiy) javobgarliklar yuzasidan talabalarda tushuncha, bilim va ko‘nikmalarni hosil qilish
O‘quv jarayonini amalga oshirish texnologiyasi metod : og‘zaki bayon qilish, suhbat munozara. “fsmu» texnologiyasi elementlari.
F – fikringizni bayon eting
S- fikringiz bayoniga sabab ko‘rsating;
M – ko‘rsatgan sababingizni isbotlovchi dalil keltiring
U – fikringizni umumlashtiring
Forma: ma’ruza, kichik guruhlarda va jamoada ishlash
Vosita: tarqatma materiallar: matnlar, sxemalar.
Usul: tayyor yozma materiallar va chizmalar asosida.
Nazorat og‘zaki nazorat, savol javoblar, kuzatish, o‘z o‘zini nazorat qilish;
Kutiladigan natijalar o‘qituvchi: mavzuni qisqa vaqt ichida barcha talabalar tomonidan o‘zlashtirilishiga erishiladi. Talabalarning faolligi oshadi. Talabalarda darsga nisbatan qiziqish uyg‘otadi. O‘z oldiga qo‘ygan maqsadiga erishadi.
Talaba: yangi bilimlarni egallaydi. Tezkor fikrlash ko‘nikmalari rivojlanadi. Yakka xolda guruh bo‘lib ishlashni o‘rganadi. O‘z tafakkuriga ko‘ra fikr bayon eta olish, bayon etgan fikriga sabab ko‘rsata olish, ko‘rsatgan sabablariga isbotlovchi dalil keltira olish va fikrini umumlashtirish kabi qobiliyatlarini shakllantiradi.. Nutqi rivojlanadi, eslab qolish qobiliyati kuchayadi. O‘zini fikrini isbotlay olish, fikrini himoya qila olishni o‘rganadi.
MAVZU QISHLOQ XO‘JALIK HUQUQI ASOSLARI
Maqsad, vazifalar talabalarga qishloq xo‘jalik huquqi predmeti, uning o‘ziga xos xususiyatlari. Qishloq xo‘jaligi korxonalari tushunchasi. Qishloq xo‘jaligida shartnoma munosabatlari. Qishloq xo‘jaligida davlat boshqaruvi tushunchasi. Qishloq xo‘jaligida mehnat munosabatlarini huquqiy tartibga solish. Mehnatning o‘ziga xos xususiyatlari. Oila pudrati. Shirkat xo‘jaligida mehnat. Fermer xo‘jaligida mehnatni tushuntirish.
mavzuga oid tarqatma materiallarni talabalar tomonidan yakka va guruh xolatida o‘zlashtirib olishlari hamda suhbat – munozara orqali tarqatma materiallardagi matnlar qay darajada o‘zlashtirilganligini nazorat qilish, ularning bilimini baholash.
O‘quv jarayonining mazmuni talabalarda qishloq xo‘jalik huquqi predmeti, uning o‘ziga xos xususiyatlari. Qishloq xo‘jaligi korxonalari tushunchasi. Qishloq xo‘jaligida shartnoma munosabatlari. Qishloq xo‘jaligida davlat boshqaruvi tushunchasini tushuntirish.
Qishloq xo‘jaligida mehnat munosabatlarini huquqiy tartibga solish. Mehnatning o‘ziga xos xususiyatlari. Oila pudrati. Shirkat xo‘jaligida mehnat. Fermer xo‘jaligida mehnatni tartibga solish yuzasidan talabalarda tushuncha, bilim va ko‘nikmalarni hosil qilish
O‘quv jarayonini amalga oshirish texnologiyasi metod : og‘zaki bayon qilish, suhbat munozara. “fsmu» texnologiyasi elementlari.
F – fikringizni bayon eting
S- fikringiz bayoniga sabab ko‘rsating;
M – ko‘rsatgan sababingizni isbotlovchi dalil keltiring
U – fikringizni umumlashtiring
Forma: ma’ruza, kichik guruhlarda va jamoada ishlash
Vosita: tarqatma materiallar: matnlar, sxemalar.
Usul: tayyor yozma materiallar va chizmalar asosida.
Nazorat og‘zaki nazorat, savol javoblar, kuzatish, o‘z o‘zini nazorat qilish;
Kutiladigan natijalar o‘qituvchi: mavzuni qisqa vaqt ichida barcha talabalar tomonidan o‘zlashtirilishiga erishiladi. Talabalarning faolligi oshadi. Talabalarda darsga nisbatan qiziqish uyg‘otadi. O‘z oldiga qo‘ygan maqsadiga erishadi.
Talaba: yangi bilimlarni egallaydi. Tezkor fikrlash ko‘nikmalari rivojlanadi. Yakka xolda guruh bo‘lib ishlashni o‘rganadi. O‘z tafakkuriga ko‘ra fikr bayon eta olish, bayon etgan fikriga sabab ko‘rsata olish, ko‘rsatgan sabablariga isbotlovchi dalil keltira olish va fikrini umumlashtirish kabi qobiliyatlarini shakllantiradi.. Nutqi rivojlanadi, eslab qolish qobiliyati kuchayadi. O‘zini fikrini isbotlay olish, fikrini himoya qila olishni o‘rganadi.
MAVZU JINOYAT HUQUQI ASOSLARI
Maqsad, vazifalar talabalarga jinoyat huquqi predmeti. Jinoyat huquqining vazifalari. Jinoyat huquqi prinsiplari. Jinoyat tushunchasi. Jinoyat qonun bilan qo‘riqlanadigan ob’ektdir. Jinoyatning tarkibi. Jinoiy javobgarlikda aybsizlik prezupsiyasi. Jazo tushunchasi. Jinoyatda ishtirokchilik tushunchasi. Qilmishning jinoiyligi istisno etadigan holatlar. Voyaga etmaganlar javobgarligining o‘ziga xos xususiyatlari. Jazo belgilash yoshini tushuntirish.
mavzuga oid tarqatma materiallarni talabalar tomonidan yakka va guruh xolatida o‘zlashtirib olishlari hamda suhbat – munozara orqali tarqatma materiallardagi matnlar qay darajada o‘zlashtirilganligini nazorat qilish.
O‘quv jarayonining mazmuni jinoyat huquqi predmeti. Jinoyat huquqining vazifalari. Jinoyat huquqi prinsiplari. Jinoyat tushunchasi. Jinoyat qonun bilan qo‘riqlanadigan ob’ektdir. Jinoyatning tarkibi. Jinoiy javobgarlikda aybsizlik prezupsiyasi. Jazo tushunchasi. Jinoyatda ishtirokchilik tushunchasini tushuntirish.
Qilmishning jinoiyligi istisno etadigan holatlar. Voyaga etmaganlar javobgarligining o‘ziga xos xususiyatlari yuzasidan talabalarda tushuncha, bilim va ko‘nikmalarni hosil qilish
O‘quv jarayonini amalga oshirish texnologiyasi metod : og‘zaki bayon qilish, suhbat munozara. “aqliy hujum» texnologiyasi elementlari.
Forma: ma’ruza darsida, kichik guruhlarda va jamoada ishlash
Vosita: tarqatma materiallar: matnlar, sxemalar.
Usul: tayyor yozma materiallar va chizmalar asosida.
Nazorat og‘zaki nazorat, savol javoblar, kuzatish, o‘z o‘zini nazorat qilish;
Kutiladigan natijalar o‘qituvchi: mavzuni qisqa vaqt ichida barcha talabalar tomonidan o‘zlashtirilishiga erishiladi. Talabalarning faolligi oshadi. Talabalarda darsga nisbatan qiziqish uyg‘otadi. Bir vaqtning o‘zida ko‘pchilik bilimi nazorat qilinadi. O‘z oldiga qo‘ygan maqsadiga erishadi.
Talaba: yangi bilimlarni egallaydi. Yakka xolda, hamda guruh bo‘lib ishlashni o‘rganadi. O‘zining fikrini himoya qilishni, asoslab berishni o‘rganadi. Nutqi rivojlanadi, eslab qolish qobiliyati kuchayadi. O‘z o‘zini nazorat qilishni o‘rganadi. Qisqa vaqt ichida ko‘p ma’lumotga ega bo‘ladi.
Kelgusi rejalar (tahlil, o‘zgarishlar) o‘qituvchi: yangi pedagogik texnologiyalarni o‘zlashtirish va darsda tatbiq etish, takomillashtirish, har bir texnologiya turiga ijodiy yondashish. O‘z ustida doimiy ishlash. Mavzuni hayotiy voqealar asosida mustahkamlash. Pedagogik mahoratini oshirish.
Talaba: matn bilan mustaqil ishlashni, erkin fikrlashni o‘rganish. O‘z fikrini ravon etkaza bilish va himoya qila olish. Mavzu asosida qo‘shimcha materiallar topish va ularni o‘rganish. Mavzu yuzasidan qiziqarli savollar topish. O‘z fikri va guruh fikrini tahlil qilib bir echimga kelish, o‘zgalarning fikrini hurmat qila olish malakasini xosil qilish.
MAVZU XALQARO HUQUQ ASOSLARI
Maqsad, vazifalar talabalarga xalqaro huquqning tushunchasi. Xalqaro huquq rivojlanish tarixi. Xalqaro huquq tarmoqlari. Xalqaro huquq manbalari. Xalqaro huquq tamoyillari tushunchasi. Xalqaro huquqiy javobgarlik tushunchasi. Xalqaro siyosiy javobgarlik. (satifikatsiya). Repressaliya. Retorsiya. Moddiy javobgarlik. Restitutsiya va reparatsiyali javobgarlik masalalarini tushuntirish
mavzuga oid tarqatma materiallarni talabalar tomonidan yakka va guruh xolatida o‘zlashtirib olishlari hamda suhbat – munozara orqali tarqatma materiallardagi matnlar qay darajada o‘zlashtirilganligini nazorat qilish, ularning bilimini baholash.
O‘quv jarayonining mazmuni talabalarga xalqaro huquqning tushunchasi. Xalqaro huquq rivojlanish tarixi. Xalqaro huquq tarmoqlari. Xalqaro huquq manbalari. Xalqaro huquq tamoyillari tushunchalarini o‘rgatish.
Xalqaro huquqiy javobgarlik tushunchasi. Xalqaro siyosiy javobgarlik. (satifikatsiya). Repressaliya. Retorsiya. Moddiy javobgarlik. Restitutsiya va reparatsiyali javobgarlik yuzasidan talabalarda tushuncha, bilim va ko‘nikmalarni hosil qilish.
O‘quv jarayonini amalga oshirish texnologiyasi metod : og‘zaki bayon qilish, suhbat munozara. “fsmu» texnologiyasi elementlari.
F – fikringizni bayon eting
S- fikringiz bayoniga sabab ko‘rsating;
M – ko‘rsatgan sababingizni isbotlovchi dalil keltiring
U – fikringizni umumlashtiring
Forma: ma’ruza, kichik guruhlarda va jamoada ishlash
Vosita: tarqatma materiallar: matnlar, sxemalar.
Usul: tayyor yozma materiallar va chizmalar asosida.
Nazorat og‘zaki nazorat, savol javoblar, kuzatish, o‘z o‘zini nazorat qilish;
Kutiladigan natijalar o‘qituvchi: mavzuni qisqa vaqt ichida barcha talabalar tomonidan o‘zlashtirilishiga erishiladi. Talabalarning faolligi oshadi. Talabalarda darsga nisbatan qiziqish uyg‘otadi. O‘z oldiga qo‘ygan maqsadiga erishadi.
Talaba: yangi bilimlarni egallaydi. Tezkor fikrlash ko‘nikmalari rivojlanadi. Yakka xolda guruh bo‘lib ishlashni o‘rganadi. O‘z tafakkuriga ko‘ra fikr bayon eta olish, bayon etgan fikriga sabab ko‘rsata olish, ko‘rsatgan sabablariga isbotlovchi dalil keltira olish va fikrini umumlashtirish kabi qobiliyatlarini shakllantiradi. Nutqi rivojlanadi, eslab qolish qobiliyati kuchayadi. O‘zini fikrini isbotlay olish, fikrini himoya qila olishni o‘rganadi.
MAVZU O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI KONSTITUTSIYASINI O‘RGANISH O‘QUV KURSINING MAQSAD, VAZIFALARI VA USLUBLARI
Maqsad, vazifalar talabalarga o‘zbekiston respublikasi konstitutsiyasini o‘rganishning tushunchasi va predmeti, metodologik asoslari, tadqiqot uslublari. O‘zbekiston respublikasi konstitutsiyasini o‘rganishning jamiyat va davlat qurilishi sohasidagi ahamiyatini tushuntirish.
mavzuga oid tarqatma materiallarni talabalar tomonidan yakka va guruh xolatida o‘zlashtirib olishlari hamda suhbat – munozara orqali tarqatma materiallardagi matnlar qay darajada o‘zlashtirilganligini nazorat qilish.
O‘quv jarayonining mazmuni o‘zbekiston respublikasi konstitutsiyasini o‘rganishning tushunchasi va predmeti, metodologik asoslari, tadqiqot uslublarini amaliy misollar asosida tushuntirish. Talabalarda o‘quv kursining maqsad va vazifalariga doir tushunchalar xosil qilish. O‘quv kursining metodologik asoslari va tadqiqot uslublariga doir bilimga ega bo‘lishlariga erishish.
o‘zbekiston respublikasi konstitutsiyasini o‘rganishning jamiyat va davlat qurilishi sohasidagi ahamiyatini asoslab berish
O‘quv jarayonini amalga oshirish texnologiyasi metod : og‘zaki bayon qilish, suhbat munozara. “aqliy hujum» va “blits” so‘rovi texnologiyasi elementlari.
Forma: ma’ruza darsida, kichik guruhlarda va jamoada ishlash
Vosita: tarqatma materiallar: matnlar, sxemalar.
Usul: tayyor yozma materiallar va chizmalar asosida.
Nazorat og‘zaki nazorat, savol javoblar, kuzatish, o‘z o‘zini nazorat qilish;
Kutiladigan natijalar o‘qituvchi: mavzuni qisqa vaqt ichida barcha talabalar tomonidan o‘zlashtirilishiga erishiladi. Talabalarning faolligi oshadi. Talabalarda darsga nisbatan qiziqish uyg‘otadi. Bir vaqtning o‘zida ko‘pchilik bilimi nazorat qilinadi. O‘z oldiga qo‘ygan maqsadiga erishadi.
Talaba: yangi bilimlarni egallaydi. Yakka xolda, hamda guruh bo‘lib ishlashni o‘rganadi. O‘zining fikrini himoya qilishni, asoslab berishni o‘rganadi. Nutqi rivojlanadi, eslab qolish qobiliyati kuchayadi. O‘z o‘zini nazorat qilishni o‘rganadi. Qisqa vaqt ichida ko‘p ma’lumotga ega bo‘ladi.
Kelgusi rejalar (tahlil, o‘zgarishlar) o‘qituvchi: yangi pedagogik texnologiyalarni o‘zlashtirish va darsda tatbiq etish, takomillashtirish, har bir texnologiya turiga ijodiy yondashish. O‘z ustida doimiy ishlash. Mavzuni hayotiy voqealar asosida mustahkamlash. Pedagogik mahoratini oshirish.
Talaba: matn bilan mustaqil ishlashni, erkin fikrlashni o‘rganish. O‘z fikrini ravon etkaza bilish va himoya qila olish. Mavzu asosida qo‘shimcha materiallar topish va ularni o‘rganish. Mavzu yuzasidan qiziqarli savollar topish. O‘z fikri va guruh fikrini tahlil qilib bir echimga kelish, o‘zgalarning fikrini hurmat qila olish malakasini xosil qilish.
MAVZU. O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI KONSTITUTSIYASINI O‘RGANISH O‘QUV KURSINING MAQSAD, VAZIFALARI VA USLUBLARI. ( “AQLIY HUJUM” METODI ASOSIDA)
Aqliy hujum metodi – dars mavzusiga oid qo‘yilgan muammoni echish yoki savolga javob topish maqsadida g‘oyalarni jamlash va saralash usuli bo‘lib hisoblanadi. Talabalar birgalashib echimi noma’lum muammoni echishga yoki savolga javob topishga harakat qilishadi. Eng qulay va ma’qul echimni yoki javobni topish bo‘yicha shaxsiy fikrlarini bildiradilar.
Bu usulda bajarish bosqichlari quyidagilar:
Muammoli vaziyatni keltirib chiqarish;
Muammoni echimini topish uchun talabalarni jalb qilish;
Turli echimlar taqdimotini eshitish:
Echimlarni solishtirish va tanlash:
Xulosa chiqarish.
Aqliy hujum metodi ushbu mavzu doirasida ma’lum qadriyatlarni aniqlashga, ayni vaqtda ularga muqobil bo‘lgan g‘oyalarni tanlashga sharoit yaratib beradi.
Dars jarayonida “aqliy hujum” metodidan foydalanishda quyidagi qoidalarga amal qilinadi:
Talabalarni muammo doirasida keng fikr yuritishga undash;
Talabalarning kutilmagan mantiqiy fikrlarni bildirishlariga erishish;
Talabalar tomonidan bildirilgan fikr va g‘oyalarni rag‘batlantirib borish;
Talaba o‘zining shaxsiy fikr va g‘oyalariga asoslanishi yoki aksincha o‘z fikrini o‘zgartirishi mumkin ekanligini tushuntirish;
Boshqalar tomonidan bildirilgan fikr yoki g‘oyalar ustidan kulish, kinoyali sharhlarning bildirilishiga yo‘l qo‘ymaslik;
yangi fikr va g‘oyalarni bildirish davom etayotgan ekan, muammoning yagona to‘g‘ri echimini e’lon qilishga shoshilmaslik;
Dars jarayonida talabalarning har qanday faoliyatlari, ular bildirayotgan fikr va g‘oyalarni iloji boricha rag‘batlantirib borish.
Mashg‘ulot jarayonida talabalar faoliyatini standart talablar asosida nazorat qilish, ular tomonidan bildirilayotgan fikrlarni baholash, darajalarga ajratish mumkin emas. Agarda fikrlar baholansa, darajalarga ajratilsa, talabani diqqat e’tibori faqat o‘zini fikrini olg‘a surish, qolganlarni fikriga tanqidiy qarash, hurmatsizlik bildirib, oqibatda yangi fikrlar ilgari surilmaydi.
Ushbu metodni qo‘llashdan asosiy maqsad talabalarni muammo bo‘yicha keng fikr yuritishga, bir – birini fikriga hurmat bilan qarashga, eshitishga, fikr bildirishga va umumiy xulosa chiqarishga o‘rgatishdir.
MAVZU KONSTITUTSIYA TUSHUNCHASI VA MOHIYATI
Maqsad, vazifalar talabalarga konstitutsiya to‘g‘risidagi ta’limotlar, konstitutsiyaning mohiyati va belgilari, konstitutsiya – davlatning asosiy qonuni ekanini, konstitutsiyaning funksiyalarini, konstitutsiya shakllarini, konstitutsiya turlarini, konstitutsiyaga o‘zgartishlar kiritish tartibi va o‘zbekiston respublikasi konstitutsiyasiga o‘zgartishlar kiritish tartibini tushuntirish.
mavzuga oid tarqatma materiallarni talabalar tomonidan yakka va guruh xolatida o‘zlashtirib olishlari hamda suhbat – munozara orqali tarqatma materiallardagi matnlar qay darajada o‘zlashtirilganligini nazorat qilish.
O‘quv jarayonining mazmuni konstitutsiya to‘g‘risidagi ta’limotlar, konstitutsiyaning mohiyati va belgilari, konstitutsiya – davlatning asosiy qonuni ekanini hayotiy misollar asosida tushuntirish. Talabalarda konstitutsiyaning funksiyalari, konstitutsiya shakllari, konstitutsiya turlari, konstitutsiyaga o‘zgartishlar kiritish tartibi va o‘zbekiston respublikasi konstitutsiyasiga o‘zgartishlar kiritish tartibiga doir tushunchalar xosil qilish va shu to‘g‘rida bilimga ega bo‘lishlariga erishish.
o‘zbekiston respublikasi konstitutsiyasining tushunchasi va mohiyatini asoslab berish
O‘quv jarayonini amalga oshirish texnologiyasi metod : og‘zaki bayon qilish, suhbat munozara. “aqliy hujum» texnologiyasi elementlari.
Forma: ma’ruza darsida, kichik guruhlarda va jamoada ishlash
Vosita: tarqatma materiallar: matnlar, sxemalar.
Usul: tayyor yozma materiallar va chizmalar asosida.
Nazorat og‘zaki nazorat, savol javoblar, kuzatish, o‘z o‘zini nazorat qilish;
Kutiladigan natijalar o‘qituvchi: mavzuni qisqa vaqt ichida barcha talabalar tomonidan o‘zlashtirilishiga erishiladi. Talabalarning faolligi oshadi. Talabalarda darsga nisbatan qiziqish uyg‘otadi. Bir vaqtning o‘zida ko‘pchilik bilimi nazorat qilinadi. O‘z oldiga qo‘ygan maqsadiga erishadi.
Talaba: yangi bilimlarni egallaydi. Yakka xolda, hamda guruh bo‘lib ishlashni o‘rganadi. O‘zining fikrini himoya qilishni, asoslab berishni o‘rganadi. Nutqi rivojlanadi, eslab qolish qobiliyati kuchayadi. O‘z o‘zini nazorat qilishni o‘rganadi. Qisqa vaqt ichida ko‘p ma’lumotga ega bo‘ladi.
Kelgusi rejalar (tahlil, o‘zgarishlar) o‘qituvchi: yangi pedagogik texnologiyalarni o‘zlashtirish va darsda tatbiq etish, takomillashtirish, har bir texnologiya turiga ijodiy yondashish. O‘z ustida doimiy ishlash. Mavzuni hayotiy voqealar asosida mustahkamlash. Pedagogik mahoratini oshirish.
Talaba: matn bilan mustaqil ishlashni, erkin fikrlashni o‘rganish. O‘z fikrini ravon etkaza bilish va himoya qila olish. Mavzu asosida qo‘shimcha materiallar topish va ularni o‘rganish. Mavzu yuzasidan qiziqarli savollar topish. O‘z fikri va guruh fikrini tahlil qilib bir echimga kelish, o‘zgalarning fikrini hurmat qila olish malakasini xosil qilish.
MAVZU O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI KONSTITUTSIYASINING ISHLAB CHIQILISHI VA QABUL QILINISHI
Maqsad, vazifalar talabalarga o‘zbekiston respublikasi konstitutsiyasining qabul qilinishidagi ijtimoiy zarurat, konstitutsiyaning ishlab chiqilishi tarixi, prezident – konstitutsiyaning tashabbuskori, yaratuvchisi va kafili, konstitutsiya loyihasining tayyorlanishi, qabul qilinishi va uning o‘ziga xos xususiyatlari, xalqaro huquq normalarining o‘zbekiston respublikasi konstitutsiyasidagi ifodasini tushuntirish.
mavzuga oid tarqatma materiallarni talabalar tomonidan yakka va guruh xolatida o‘zlashtirib olishlari hamda suhbat – munozara orqali tarqatma materiallardagi matnlar qay darajada o‘zlashtirilganligini nazorat qilish, ularning bilimini nazorat qilish.
O‘quv jarayonining mazmuni o‘zbekiston respublikasi konstitutsiyasining qabul qilinishidagi ijtimoiy zarurat, konstitutsiyaning ishlab chiqilishi tarixi, prezident – konstitutsiyaning tashabbuskori, yaratuvchisi va kafili, konstitutsiya loyihasining tayyorlanishi, qabul qilinishi va uning o‘ziga xos xususiyatlari, xalqaro huquq normalarining o‘zbekiston respublikasi konstitutsiyasidagi ifodasiga oid misollar asosida tushunchalar berish. Talabalarda o‘zbekiston konstitutsiyasining ishlab chiqilishi va qabul qilinishi bilan bog‘liq muhim tushunchalarni xosil qilish.
O‘quv jarayonini amalga oshirish texnologiyasi metod : og‘zaki bayon qilish, suhbat munozara. “aqliy hujum» texnologiyasi elementlari.
Forma: ma’ruza darsi, kichik guruhlarda va jamoada ishlash
Vosita: tarqatma materiallar: matnlar, sxemalar.
Usul: tayyor yozma materiallar va chizmalar asosida.
Nazorat og‘zaki nazorat, savol javoblar, kuzatish, o‘z o‘zini nazorat qilish;
Kutiladigan natijalar o‘qituvchi: mavzuni qisqa vaqt ichida barcha talabalar tomonidan o‘zlashtirilishiga erishiladi. Talabalarning faolligi oshadi. Talabalarda darsga nisbatan qiziqish uyg‘otadi. Bir vaqtning o‘zida ko‘pchilik bilim darajasi aniqlanadi. O‘z oldiga qo‘ygan maqsadiga erishadi.
Talaba: yangi bilimlarni egallaydi. Yakka xolda guruh bo‘lib ishlashni o‘rganadi. O‘zining fikrini himoya qilishni, asoslab berishni o‘rganadi. Nutqi rivojlanadi, eslab qolish qobiliyati kuchayadi. O‘z o‘zini nazorat qilishni o‘rganadi. Qisqa vaqt ichida ko‘p ma’lumotga ega bo‘ladi.
Kelgusi rejalar (tahlil, o‘zgarishlar) o‘qituvchi: yangi pedagogik texnologiyalarni o‘zlashtirish va darsda tatbiq etish, takomillashtirish, har bir texnologiya turiga ijodiy yondashish. O‘z ustida doimiy ishlash. Mavzuni hayotiy voqealar asosida mustahkamlash. Pedagogik mahoratini oshirish.
Talaba: matn bilan mustaqil ishlashni, erkin fikrlashni o‘rganish. O‘z fikrini ravon etkaza bilish va himoya qila olish. Mavzu asosida qo‘shimcha materiallar topish va ularni o‘rganish. Mavzu yuzasidan qiziqarli savollar topish. O‘z fikri va guruh fikrini tahlil qilib bir echimga kelish, o‘zgalarning fikrini hurmat qila olish malakasini xosil qilish.
MAVZU O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI KONSTITUTSIYASINING ASOSIY PRINSIPLARI
Maqsad, vazifalar talabalarga o‘zbekiston respublikasi konstitutsiyasining asosiy prinsiplari tushunchasi va uning turlarini tushuntirish.
mavzuga oid tarqatma materiallarni talabalar tomonidan yakka va guruh xolatida o‘zlashtirib olishlari hamda suhbat – munozara orqali tarqatma materiallardagi matnlar qay darajada o‘zlashtirilganligini nazorat qilish, ularning bilimini nazorat qilish.
O‘quv jarayonining mazmuni davlat mustaqilligi tushunchasini, suverenitet tushunchasi va turlarini, ya’ni davlat, millat va xalq suvereniteti tushunchalarini, o‘zbekiston respublikasi suverenitetining huquqiy belgilarini, o‘zbekiston respublikasi davlat ramzlari: bayroq, gimn va gerbi to‘g‘risida tushuntirib berish.
Xalq hokimiyatchiligi tushunchasi va uning mazmunini, xalq hokimiyatchiligi – davlat hokimiyatini amalga oshirishning asosiy tamoyili ekanligini, xalq hokimiyatchiligida insonparvarlik g‘oyalarining ustuvorligini anglatish. Xalq hokimiyatchiligini amalga oshirishning asosiy shakllarini amaliy misollar asosida tushuntirish. Referendum tushunchasi va uning huquqiy asoslari hamda davlat hokimiyatining bo‘linishi tamoyili to‘g‘risida tushunchalar berish.
O‘zbekiston respublikasida konstitutsiya va qonunlarning ustuvorligi, konstitutsiya normalarining amal qilishi, qonunchilik va huquq tartibot to‘g‘risida tushuntirish.
Tashqi siyosat tushunchasi va uning huquqiy asoslari, jahon hamjamiyati a’zolari bilan o‘zaro munosabatlarga kirishishning konstitutsiyaviy asoslari, o‘zbekiston respublikasi tashqi siyosatining asosiy prinsiplari, o‘zbekiston respublikasi bilan xalqaro tashkilotlar o‘zaro munosabatlarining tartibga solinishi masalalarini tushuntirish.
talabalarda o‘zbekiston konstitutsiyasining asosiy prinsiplari bilan bog‘liq tushunchalarni xosil qilish.
O‘quv jarayonini amalga oshirish texnologiyasi metod : og‘zaki bayon qilish, suhbat munozara. “aqliy xujum» texnologiyasi elementlari.
Forma: ma’ruza darsi, kichik guruhlarda va jamoada ishlash
Vosita: tarqatma materiallar: matnlar, sxemalar.
Usul: tayyor yozma materiallar va chizmalar asosida.
Nazorat og‘zaki nazorat, savol javoblar, kuzatish, o‘z o‘zini nazorat qilish;
Kutiladigan natijalar o‘qituvchi: mavzuni qisqa vaqt ichida barcha talabalar tomonidan o‘zlashtirilishiga erishiladi. Talabalarning faolligi oshadi. Talabalarda darsga nisbatan qiziqish uyg‘otadi. Bir vaqtning o‘zida ko‘pchilik bilim darajasi aniqlanadi. O‘z oldiga qo‘ygan maqsadiga erishadi.
Talaba: yangi bilimlarni egallaydi. Yakka xolda guruh bo‘lib ishlashni o‘rganadi. O‘zining fikrini himoya qilishni, asoslab berishni o‘rganadi. Nutqi rivojlanadi, eslab qolish qobiliyati kuchayadi. O‘z o‘zini nazorat qilishni o‘rganadi. Qisqa vaqt ichida ko‘p ma’lumotga ega bo‘ladi.
Kelgusi rejalar (tahlil, o‘zgarishlar) o‘qituvchi: yangi pedagogik texnologiyalarni o‘zlashtirish va darsda tatbiq etish, takomillashtirish, har bir texnologiya turiga ijodiy yondashish. O‘z ustida doimiy ishlash. Mavzuni hayotiy voqealar asosida mustahkamlash. Pedagogik mahoratini oshirish.
Talaba: matn bilan mustaqil ishlashni, erkin fikrlashni o‘rganish. O‘z fikrini ravon etkaza bilish va himoya qila olish. Mavzu asosida qo‘shimcha materiallar topish va ularni o‘rganish. Mavzu yuzasidan qiziqarli savollar topish. O‘z fikri va guruh fikrini tahlil qilib bir echimga kelish, o‘zgalarning fikrini hurmat qila olish malakasini xosil qilish.
MAVZU O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASIDA INSON VA FUQAROLARNING ASOSIY HUQUQLARI, ERKINLIKLARI VA BURCHLARI
Maqsad, vazifalar talabalarga o‘zbekiston respublikasida inson va fuqarolarning asosiy huquq va erkinliklari, burchlari tushunchasi, tizimi, va ularning tasniflanishini va ularning konstitutsiyaviy asoslarini tushuntirish.
mavzuga oid tarqatma materiallarni talabalar tomonidan yakka va guruh xolatida o‘zlashtirib olishlari hamda suhbat – munozara orqali tarqatma materiallardagi matnlar qay darajada o‘zlashtirilganligini nazorat qilish, ularning bilimini baholash.
O‘quv jarayonining mazmuni o‘zbekiston respublikasida fuqarolik tushunchasi, inson va fuqaro huquqlari tushunchasini, o‘zbekiston respublikasi fuqaroligining huquqiy asoslarini o‘rgatish. Fuqaroligi bo‘lmagan shaxslar va chet el fuqarolarining huquqiy holatini hayotiy misollar asosida yoritib berish.
Shaxsiy huquq va erkinliklar tushunchasi va turlari, siyosiy huquq va erkinliklar tushunchasi va turlari, iqtisodiy - ijtimoiy huquqlar va erkinliklar tushunchasi va turlari to‘g‘risida bilim va ko‘nikmalarini hosil qilish.
Inson va fuqaro huquqlari, erkinliklari va burchlariga oid qonunlar, o‘zbekiston respublikasi prezidentining farmonlari hamda boshqa normativ hujjatlar mazmun mohiyatini tushuntirib berish.
Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasi, inson va fuqarolar huquqlarining tavsifini tushuntirish. O‘zbekiston respublikasida inson va fuqarolar huquqlari, erkinliklari va burchlariga oid qonunlarning umuminsoniy va demokratik tabiatini hayotiy misollar asosida tushuntirish..
Talabalarda inson eng oliy qadriyat tushunchasini xosil qilish.
O‘quv jarayonini amalga oshirish texnologiyasi metod : og‘zaki bayon qilish, suhbat munozara. “fsmu» texnologiyasi elementlari.
F – fikringizni bayon eting
S- fikringiz bayoniga sabab ko‘rsating;
M – ko‘rsatgan sababingizni isbotlovchi dalil keltiring
U – fikringizni umumlashtiring
Forma: ma’ruza, kichik guruhlarda va jamoada ishlash
Vosita: tarqatma materiallar: matnlar, sxemalar.
Usul: tayyor yozma materiallar va chizmalar asosida.
Nazorat og‘zaki nazorat, savol javoblar, kuzatish, o‘z o‘zini nazorat qilish;
Kutiladigan natijalar o‘qituvchi: mavzuni qisqa vaqt ichida barcha talabalar tomonidan o‘zlashtirilishiga erishiladi. Talabalarning faolligi oshadi. Talabalarda darsga nisbatan qiziqish uyg‘otadi. O‘z oldiga qo‘ygan maqsadiga erishadi.
Talaba: yangi bilimlarni egallaydi. Tezkor fikrlash ko‘nikmalari rivojlanadi. Yakka xolda guruh bo‘lib ishlashni o‘rganadi. O‘z tafakkuriga ko‘ra fikr bayon eta olish, bayon etgan fikriga sabab ko‘rsata olish, ko‘rsatgan sabablariga isbotlovchi dalil keltira olish va fikrini umumlashtirish kabi qobiliyatlarini shakllantiradi.. Nutqi rivojlanadi, eslab qolish qobiliyati kuchayadi. O‘zini fikrini isbotlay olish, fikrini himoya qila olishni o‘rganadi. Qisqa vaqt ichida ko‘p ma’lumotga ega bo‘ladi.
Kelgusi rejalar (tahlil, o‘zgarishlar) o‘qituvchi: yangi pedagogik texnologiyalarni o‘zlashtirish va darsda tatbiq etish, takomillashtirish, har bir texnologiya turiga ijodiy yondashish. O‘z ustida doimiy ishlash. Mavzuni hayotiy voqealar asosida mustahkamlash. Pedagogik mahoratini oshirish.
Talaba: matn bilan mustaqil ishlashni, erkin fikrlashni, fikrini umumlashtirishni o‘rganish. O‘z fikrini ravon etkaza bilish, fikri bayoniga sabab ko‘rsatishni, ko‘rsatgan sababini isbotlovchi dalillar keltirish, fikrini umumlashtirish kabi qobiliyati rivojlanadi. Mavzu asosida qo‘shimcha materiallar topish va ularni o‘rganish. Mavzu yuzasidan qiziqarli fikrlar bayon etish. O‘z fikri va guruh fikrining bayoniga sabab ko‘rsatish, ko‘rsatgan sababini isbotlovchi dalillar keltirish, fikrini umumlashtirish malakasini xosil qilish.
MAVZU O‘ZBEKISTONDA JAMIYAT VA SHAXS MUNOSABATLARINING KONSTITUTSIYAVIY ASOSLARI
Maqsad, vazifalar talabalarga o‘zbekiston respublikasi konstitutsiyaviy tuzumining iqtisodiy negizlarini, davlat organlarining iqtisodiy islohotlarni amalga oshirishdagi vazifalarini, mulk shakllarini tushuntirish. O‘zbekistonda jamiyat va shaxs munosabatlarining konstitutsiyaviy asoslarini tushuntirish.
mavzuga oid tarqatma materiallarni talabalar tomonidan yakka va guruh xolatida o‘zlashtirib olishlari hamda suhbat – munozara orqali tarqatma materiallardagi matnlar qay darajada o‘zlashtirilganligini nazorat qilish, ularning bilimini baholash.
O‘quv jarayonining mazmuni o‘zbekiston respublikasi konstitutsiyaviy tuzumining iqtisodiy negizlari, davlat organlarining iqtisodiy islohotlarni amalga oshirishdagi vazifalari, mulk shakllari, umummilliy boylik tushunchalarini hosil qilish.
O‘zbekistonda moliya va pul – kredit tizimi, o‘zbekiston respublikasining davlat byudjeti, o‘zbekiston respublikasi soliq va bank tizimiga oid tushunchalar berish.
O‘zbekiston respublikasida fuqarolik jamiyatining konstitutsiyaviy asoslarini, jamoat birlashmalari tushunchasi, tashkil etilish tamoyillari va tizimini, jamoat birlashmalarining huquqiy holati va davlat idoralari bilan munosabatlarini tushuntirish.
Oila va jamiyat, o‘zbekiston respublikasida oilaning muhofaza qilinishi, ota – ona va farzandlarning huquqiy holati masalalarini tushuntirish.. O‘zbekiston respublikasida ommaviy axborot vositalarining jamiyatdagi roli va konstitutsiyaviy maqomini o‘rgatish.
O‘quv jarayonini amalga oshirish texnologiyasi metod : og‘zaki bayon qilish, suhbat munozara. “fsmu» texnologiyasi elementlari.
F – fikringizni bayon eting
S- fikringiz bayoniga sabab ko‘rsating;
M – ko‘rsatgan sababingizni isbotlovchi dalil keltiring
U – fikringizni umumlashtiring
Forma: ma’ruza, kichik guruhlarda va jamoada ishlash
Vosita: tarqatma materiallar: matnlar, sxemalar.
Usul: tayyor yozma materiallar va chizmalar asosida.
Nazorat og‘zaki nazorat, savol javoblar, kuzatish, o‘z o‘zini nazorat qilish;
Kutiladigan natijalar o‘qituvchi: mavzuni qisqa vaqt ichida barcha talabalar tomonidan o‘zlashtirilishiga erishiladi. Talabalarning faolligi oshadi. Talabalarda darsga nisbatan qiziqish uyg‘otadi. O‘z oldiga qo‘ygan maqsadiga erishadi.
Talaba: yangi bilimlarni egallaydi. Tezkor fikrlash ko‘nikmalari rivojlanadi. Yakka xolda guruh bo‘lib ishlashni o‘rganadi. O‘z tafakkuriga ko‘ra fikr bayon eta olish, bayon etgan fikriga sabab ko‘rsata olish, ko‘rsatgan sabablariga isbotlovchi dalil keltira olish va fikrini umumlashtirish kabi qobiliyatlarini shakllantiradi.. Nutqi rivojlanadi, eslab qolish qobiliyati kuchayadi. O‘zini fikrini isbotlay olish, fikrini himoya qila olishni o‘rganadi.
Kelgusi rejalar (tahlil, o‘zgarishlar) o‘qituvchi: yangi pedagogik texnologiyalarni o‘zlashtirish va darsda tatbiq etish, takomillashtirish, har bir texnologiya turiga ijodiy yondashish. O‘z ustida doimiy ishlash. Mavzuni hayotiy voqealar asosida mustahkamlash. Pedagogik mahoratini oshirish.
Talaba: matn bilan mustaqil ishlashni, erkin fikrlashni, fikrini umumlashtirishni o‘rganish. O‘z fikrini ravon etkaza bilish, fikri bayoniga sabab ko‘rsatishni, ko‘rsatgan sababini isbotlovchi dalillar keltirish, fikrini umumlashtirish kabi qobiliyati rivojlanadi. Mavzu asosida qo‘shimcha materiallar topish va ularni o‘rganish. Mavzu yuzasidan qiziqarli fikrlar bayon etish. O‘z fikri va guruh fikrining bayoniga sabab ko‘rsatish, ko‘rsatgan sababini isbotlovchi dalillar keltirish, fikrini umumlashtirish malakasini xosil qilish.
MAVZU DAVLAT TUZILISHI VA MA’MURIY HUDUDIY BO‘LINISH
Maqsad, vazifalar talabalarga o‘zbekiston respublikasi davlat tuzilishi va ma’muriy hududiy bo‘linishi konstitutsiyaviy asoslarini tushuntirish.
mavzuga oid tarqatma materiallarni talabalar tomonidan yakka va guruh xolatida o‘zlashtirib olishlari hamda suhbat – munozara orqali tarqatma materiallardagi matnlar qay darajada o‘zlashtirilganligini nazorat qilish.
O‘quv jarayonining mazmuni davlatning hududiy tuzilishi tushunchasini, davlat tuzilishining shakllarini tushuntirish. Talabalarga unitar va federativ davlat tuzilishlari haqidagi ta’limotlarni singdirish. Ma’muriy-hududiy tuzilish tushunchasi va uning tamoyillari, o‘zbekiston respublikasi ma’muriy-hududiy tuzilishining huquqiy asoslarini amaliy misollar asosida tushuntirish.
O‘zbekiston respublikasi tarkibida suveren qoraqalpog‘iston respublikasining huquqiy holatini tushuntirish.
O‘quv jarayonini amalga oshirish texnologiyasi metod : og‘zaki bayon qilish, suhbat munozara. “aqliy hujum» texnologiyasi elementlari.
Forma: ma’ruza darsida, kichik guruhlarda va jamoada ishlash
Vosita: tarqatma materiallar: matnlar, sxemalar.
Usul: tayyor yozma materiallar va chizmalar asosida.
Nazorat og‘zaki nazorat, savol javoblar, kuzatish, o‘z o‘zini nazorat qilish;
Kutiladigan natijalar o‘qituvchi: mavzuni qisqa vaqt ichida barcha talabalar tomonidan o‘zlashtirilishiga erishiladi. Talabalarning faolligi oshadi. Talabalarda darsga nisbatan qiziqish uyg‘otadi. Bir vaqtning o‘zida ko‘pchilik bilimi nazorat qilinadi. O‘z oldiga qo‘ygan maqsadiga erishadi.
Talaba: yangi bilimlarni egallaydi. Yakka xolda, hamda guruh bo‘lib ishlashni o‘rganadi. O‘zining fikrini himoya qilishni, asoslab berishni o‘rganadi. Nutqi rivojlanadi, eslab qolish qobiliyati kuchayadi. O‘z o‘zini nazorat qilishni o‘rganadi. Qisqa vaqt ichida ko‘p ma’lumotga ega bo‘ladi.
Kelgusi rejalar (tahlil, o‘zgarishlar) o‘qituvchi: yangi pedagogik texnologiyalarni o‘zlashtirish va darsda tatbiq etish, takomillashtirish, har bir texnologiya turiga ijodiy yondashish. O‘z ustida doimiy ishlash. Mavzuni hayotiy voqealar asosida mustahkamlash. Pedagogik mahoratini oshirish.
Talaba: matn bilan mustaqil ishlashni, erkin fikrlashni o‘rganish. O‘z fikrini ravon etkaza bilish va himoya qila olish. Mavzu asosida qo‘shimcha materiallar topish va ularni o‘rganish. Mavzu yuzasidan qiziqarli savollar topish. O‘z fikri va guruh fikrini tahlil qilib bir echimga kelish, o‘zgalarning fikrini hurmat qila olish malakasini xosil qilish.
MAVZU SAYLOV TIZIMI TUSHUNCHASI
Maqsad, vazifalar talabalarga o‘zbekiston respublikasi konstitutsiyaviy tuzumining iqtisodiy negizlarini, davlat organlarining iqtisodiy islohotlarni amalga oshirishdagi vazifalarini, mulk shakllarini tushuntirish. O‘zbekistonda jamiyat va shaxs munosabatlarining konstitutsiyaviy asoslarini tushuntirish.
mavzuga oid tarqatma materiallarni talabalar tomonidan yakka va guruh xolatida o‘zlashtirib olishlari hamda suhbat – munozara orqali tarqatma materiallardagi matnlar qay darajada o‘zlashtirilganligini nazorat qilish, ularning bilimini baholash.
O‘quv jarayonining mazmuni talabalarda saylov huquqi - fuqarolarning siyosiy huquqi ekanligi, saylovning ijtimoiy funksiyasi, aktiv va passiv saylov huquqi, saylov huquqi tamoyillari: umumiy, teng, saylovlarda ishtirok etish erkinligi, to‘g‘ridan to‘g‘ri va yashirin ovoz berish va saylov senzi tushunchalarini hosil qilish.
o‘zbekiston respublikasida saylov institutining rivojlanish tendensiyasi va xalqaro huquq normalarining milliy saylov qonunchiligimizda aks etishi masalalarini hayotiy misollar asosida tushuntirish.
Saylov organlari tushunchasi va ularning tizimi, markaziy saylov komissiyasining huquqiy maqomi, okrug va uchastka saylov komissiyalarining huquqiy maqomini tushuntirish..
Saylovlarni o‘tkazish muddati to‘g‘risida tushuncha berish. Saylov okruglarini tuzish tartibi, saylov uchastkalarini tashkil qilish, saylovchilar ro‘yxatini tuzish, nomzod ko‘rsatish tartibi, nomzodlarni ro‘yxatdan o‘tkazish tartibini hayotiy misollar asosida tushuntirish.
Saylovoldi tashviqoti, ovoz berish, ovozlarni sanash va ovoz berish natijalarini e’lon qilish, takroriy ovoz berish va takroriy saylov o‘tkazish tartibini tushuntirish.
Ekologik harakat vakillarining o‘zbekiston respublikasi oliy majlisi qonunchilik palatasi deputatligiga saylanish tartibini tushuntirish .
o‘zbekiston saylov tizimi to‘g‘risida talabalarda tushuncha, bilim va ko‘nikmalarni hosil qilish
O‘quv jarayonini amalga oshirish texnologiyasi metod : og‘zaki bayon qilish, suhbat munozara. “fsmu» texnologiyasi elementlari.
F – fikringizni bayon eting
S- fikringiz bayoniga sabab ko‘rsating;
M – ko‘rsatgan sababingizni isbotlovchi dalil keltiring
U – fikringizni umumlashtiring
Forma: ma’ruza, kichik guruhlarda va jamoada ishlash
Vosita: tarqatma materiallar: matnlar, sxemalar.
Usul: tayyor yozma materiallar va chizmalar asosida.
Nazorat og‘zaki nazorat, savol javoblar, kuzatish, o‘z o‘zini nazorat qilish;
Kutiladigan natijalar o‘qituvchi: mavzuni qisqa vaqt ichida barcha talabalar tomonidan o‘zlashtirilishiga erishiladi. Talabalarning faolligi oshadi. Talabalarda darsga nisbatan qiziqish uyg‘otadi. O‘z oldiga qo‘ygan maqsadiga erishadi.
Talaba: yangi bilimlarni egallaydi. Tezkor fikrlash ko‘nikmalari rivojlanadi. Yakka xolda guruh bo‘lib ishlashni o‘rganadi. O‘z tafakkuriga ko‘ra fikr bayon eta olish, bayon etgan fikriga sabab ko‘rsata olish, ko‘rsatgan sabablariga isbotlovchi dalil keltira olish va fikrini umumlashtirish kabi qobiliyatlarini shakllantiradi.. Nutqi rivojlanadi, eslab qolish qobiliyati kuchayadi. O‘zini fikrini isbotlay olish, fikrini himoya qila olishni o‘rganadi.
MAVZU OLIY MAJLIS – O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASINING OLIY VAKILLIK ORGANI VA QONUN CHIQARUVCHI HOKIMIYATDIR
Maqsad, vazifalar talabalarga o‘zbekiston respublikasi oliy majlisining oliy vakillik organi va qonun chiqaruvchi hokimiyat ekanligini va bu sohada olib borilayotgan parlament islohotlarini tushuntirish.
mavzuga oid tarqatma materiallarni talabalar tomonidan yakka va guruh xolatida o‘zlashtirib olishlari hamda suhbat – munozara orqali tarqatma materiallardagi matnlar qay darajada o‘zlashtirilganligini nazorat qilish, ularning bilimini baholash.
O‘quv jarayonining mazmuni talabalarda oliy majlisning davlat organlari tizimidagi o‘rni va uning ijtimoiy vazifalarini tushuntirish. Parlament va parlamentarizm tushunchalarini hosil qilish. O‘zbekiston respublikasida parlament islohotlari tarixiy zaruriyatini tushuntirish. O‘zbekiston respublikasi oliy majlisi palatalarining shakllanish tartibini, oliy majlis palatalarining o‘zaro munosabatlari va o‘zbekiston respublikasi oliy majlisi palatalarining vakolatlarini tushuntirish.
Oliy majlisning yuqori palatasi – senatning huquqiy maqomini, senat hududiy vakillik instituti ekanligi, oliy majlis senatining shakllanish tartibi va uning tarkibini, senatning vakolatlarini, senatning davlat hokimiyati organlari bilan o‘zaro munosabatlarini, senat faoliyatini tashkil etish va uning tarkibiy tuzilmalarini tushuntirish.
Oliy majlisning quyi palatasi – qonunchilik palatasining huquqiy maqomini, o‘zbekiston respublikasi konstitutsiyasining 77, 78, 80 – moddalariga kiritilgan o‘zgartishlarni, qonunchilik palatasi faoliyatida professionalizm prinsipi, oliy majlis qonunchilik palatasining shakllanish tartibi va uning tarkibi va o‘zbekiston ekologik harakatidan saylangan deputatlar masalalarini tushuntirish. Qonunchilik palatasining vakolatlari, qonunchilik palatasi faoliyatining asosiy tamoyillari, qonunchilik palatasi faoliyatini tashkil etish va uning tarkibiy tuzilmalarini tushuntirish.
O‘quv jarayonini amalga oshirish texnologiyasi metod : og‘zaki bayon qilish, suhbat munozara. “fsmu» texnologiyasi elementlari.
F – fikringizni bayon eting
S- fikringiz bayoniga sabab ko‘rsating;
M – ko‘rsatgan sababingizni isbotlovchi dalil keltiring
U – fikringizni umumlashtiring
Forma: ma’ruza, kichik guruhlarda va jamoada ishlash
Vosita: tarqatma materiallar: matnlar, sxemalar.
Usul: tayyor yozma materiallar va chizmalar asosida.
Nazorat og‘zaki nazorat, savol javoblar, kuzatish, o‘z o‘zini nazorat qilish;
Kutiladigan natijalar o‘qituvchi: mavzuni qisqa vaqt ichida barcha talabalar tomonidan o‘zlashtirilishiga erishiladi. Talabalarning faolligi oshadi. Talabalarda darsga nisbatan qiziqish uyg‘otadi. O‘z oldiga qo‘ygan maqsadiga erishadi.
Talaba: yangi bilimlarni egallaydi. Tezkor fikrlash ko‘nikmalari rivojlanadi. Yakka xolda guruh bo‘lib ishlashni o‘rganadi. O‘z tafakkuriga ko‘ra fikr bayon eta olish, bayon etgan fikriga sabab ko‘rsata olish, ko‘rsatgan sabablariga isbotlovchi dalil keltira olish va fikrini umumlashtirish kabi qobiliyatlarini shakllantiradi.. Nutqi rivojlanadi, eslab qolish qobiliyati kuchayadi. O‘zini fikrini isbotlay olish, fikrini himoya qila olishni o‘rganadi.
MAVZU O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI PREZIDENTINING KONSTITUTSIYAVIY HUQUQIY MAQOMI
Maqsad, vazifalar talabalarga o‘zbekiston respublikasi prezidentining konstitutsiyaviy huquqiy maqomini tushuntirish.
mavzuga oid tarqatma materiallarni talabalar tomonidan yakka va guruh xolatida o‘zlashtirib olishlari hamda suhbat – munozara orqali tarqatma materiallardagi matnlar qay darajada o‘zlashtirilganligini nazorat qilish.
O‘quv jarayonining mazmuni o‘zbekiston respublikasida prezidentlik boshqaruv shaklining joriy etilishi va o‘zbekiston respublikasi prezidentining konstitutsiyaviy-huquqiy holatini tushuntirish. O‘zbekiston respublikasi prezidentligiga saylovlar o‘tkazish tartibi va asosiy tamoyillarini tushuntirish. O‘zbekiston respublikasi prezidentining vakolatlari va prezident tomonidan chiqariladigan normativ-huquqiy hujjatlarni hayotiy misollar asosida tushuntirish. Prezident konstitutsiya va qonunlar, inson huquq va erkinliklariga rioya etilishining kafili ekanligini tushuntirish. O‘zbekiston respublikasi prezidentining vakillik funksiyasini tushuntirish.
O‘quv jarayonini amalga oshirish texnologiyasi metod : og‘zaki bayon qilish, suhbat munozara. “aqliy hujum» texnologiyasi elementlari.
Forma: ma’ruza darsida, kichik guruhlarda va jamoada ishlash
Vosita: tarqatma materiallar: matnlar, sxemalar.
Usul: tayyor yozma materiallar va chizmalar asosida.
Nazorat og‘zaki nazorat, savol javoblar, kuzatish, o‘z o‘zini nazorat qilish;
Kutiladigan natijalar o‘qituvchi: mavzuni qisqa vaqt ichida barcha talabalar tomonidan o‘zlashtirilishiga erishiladi. Talabalarning faolligi oshadi. Talabalarda darsga nisbatan qiziqish uyg‘otadi. Bir vaqtning o‘zida ko‘pchilik bilimi nazorat qilinadi. O‘z oldiga qo‘ygan maqsadiga erishadi.
Talaba: yangi bilimlarni egallaydi. Yakka xolda, hamda guruh bo‘lib ishlashni o‘rganadi. O‘zining fikrini himoya qilishni, asoslab berishni o‘rganadi. Nutqi rivojlanadi, eslab qolish qobiliyati kuchayadi. O‘z o‘zini nazorat qilishni o‘rganadi. Qisqa vaqt ichida ko‘p ma’lumotga ega bo‘ladi.
Kelgusi rejalar (tahlil, o‘zgarishlar) o‘qituvchi: yangi pedagogik texnologiyalarni o‘zlashtirish va darsda tatbiq etish, takomillashtirish, har bir texnologiya turiga ijodiy yondashish. O‘z ustida doimiy ishlash. Mavzuni hayotiy voqealar asosida mustahkamlash. Pedagogik mahoratini oshirish.
Talaba: matn bilan mustaqil ishlashni, erkin fikrlashni o‘rganish. O‘z fikrini ravon etkaza bilish va himoya qila olish. Mavzu asosida qo‘shimcha materiallar topish va ularni o‘rganish. Mavzu yuzasidan qiziqarli savollar topish. O‘z fikri va guruh fikrini tahlil qilib bir echimga kelish, o‘zgalarning fikrini hurmat qila olish malakasini xosil qilish.
MAVZU O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI VAZIRLAR MAHKAMASINING KONSTITUTSIYAVIY-HUQUQIY MAQOMI
Maqsad, vazifalar talabalarga o‘zbekiston respublikasi vazirlar mahkamasining konstitutsiyaviy-huquqiy maqomini, uning tuzilishi, vazifalari va boshqa davlat organlari bilan o‘zaro munosabatlarini tushuntirish
mavzuga oid tarqatma materiallarni talabalar tomonidan yakka va guruh xolatida o‘zlashtirib olishlari hamda suhbat – munozara orqali tarqatma materiallardagi matnlar qay darajada o‘zlashtirilganligini nazorat qilish, ularning bilimini baholash.
O‘quv jarayonining mazmuni talabalarga vazirlar mahkamasi - o‘zbekiston respublikasining hukumati ekanligini, davlat hokimiyati oliy organlari tizimida vazirlar mahkamasining o‘rni va rolini, o‘zbekiston respublikasi vazirlar mahkamasining shakllanish tartibini, o‘zbekiston respublikasi vazirlar mahkamasining asosiy funksiyalarini, bosh vazir va hukumat a’zolarining huquqiy maqomini, o‘zbekiston respublikasi vazirlar mahkamasi tomonidan chiqariladigan hujjatlarni hayotiy misollar asosida tushuntirish o‘zbekiston respublikasi vazirlar mahkamasininng tuzilmalarini o‘rgatish.
o‘zbekiston respublikasi vazirlar mahkamasi to‘g‘risida talabalarda tushuncha, bilim va ko‘nikmalarni hosil qilish
O‘quv jarayonini amalga oshirish texnologiyasi metod : og‘zaki bayon qilish, suhbat munozara. “fsmu» texnologiyasi elementlari.
F – fikringizni bayon eting
S- fikringiz bayoniga sabab ko‘rsating;
M – ko‘rsatgan sababingizni isbotlovchi dalil keltiring
U – fikringizni umumlashtiring
Forma: ma’ruza, kichik guruhlarda va jamoada ishlash
Vosita: tarqatma materiallar: matnlar, sxemalar.
Usul: tayyor yozma materiallar va chizmalar asosida.
Nazorat og‘zaki nazorat, savol javoblar, kuzatish, o‘z o‘zini nazorat qilish;
Kutiladigan natijalar o‘qituvchi: mavzuni qisqa vaqt ichida barcha talabalar tomonidan o‘zlashtirilishiga erishiladi. Talabalarning faolligi oshadi. Talabalarda darsga nisbatan qiziqish uyg‘otadi. O‘z oldiga qo‘ygan maqsadiga erishadi.
Talaba: yangi bilimlarni egallaydi. Tezkor fikrlash ko‘nikmalari rivojlanadi. Yakka xolda guruh bo‘lib ishlashni o‘rganadi. O‘z tafakkuriga ko‘ra fikr bayon eta olish, bayon etgan fikriga sabab ko‘rsata olish, ko‘rsatgan sabablariga isbotlovchi dalil keltira olish va fikrini umumlashtirish kabi qobiliyatlarini shakllantiradi.. Nutqi rivojlanadi, eslab qolish qobiliyati kuchayadi. O‘zini fikrini isbotlay olish, fikrini himoya qila olishni o‘rganadi.
MAVZU MAHALLIY DAVLAT HOKIMIYATI VA FUQAROLARNING O‘ZINI O‘ZI BOSHQARISH ORGANLARINING KONSTITUTSIYAVIY-HUQUQIY ASOSLARI
Maqsad, vazifalar talabalarga o‘zbekiston respublikasida mahalliy davlat hokimiyati va fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlarining konstitutsiyaviy – huquqiy asoslarini tushuntirish.
mavzuga oid tarqatma materiallarni talabalar tomonidan yakka va guruh xolatida o‘zlashtirib olishlari hamda suhbat – munozara orqali tarqatma materiallardagi matnlar qay darajada o‘zlashtirilganligini nazorat qilish.
O‘quv jarayonining mazmuni o‘zbekistonda mahalliy vakillik va ijro hokimiyati organlari tizimi shakllanishining asoslarini, davlat hokimiyati tizimida mahalliy organlarning o‘rni va ahamiyatini tushuntirish. Xalq deputatlari kengashlari - mahalliy vakillik organi ekanini o‘rgatish.. Hokim - mahalliy ijroiya va vakillik organlarining rahbari ekanini hayotiy misollar asosida tushuntirish. Mahalliy davlat hokimiyati organlari faoliyatini tashkil etish tartibini tushuntirish. Hokim vakolatlarini amalga oshirish tamoyilini tushuntirish.. Hokim va mahalliy xalq deputatlari kengashi hujjatlarini tushuntirish.. Hokimning muvofiqlashtirish funksiyasi (vertikal va gorizontal bo‘ysunuv asosida) ni hayotiy misollar asosida tushuntirish.
Fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari tushunchasini hosil qilish. O‘zini o‘zi boshqarish organlari - fuqarolik jamiyatini shakllantirish negizi ekanligini o‘rgatish. Fuqarolar o‘zini o‘zi oshqarish organlarining shakllanish tartibi va fuqarolar o‘zini o‘zi boshqarish organlarining vakolatlarini amaliy misollar asosida tushuntirish. O‘zini o‘zi boshqarish organlari faoliyatining moliyaviy-iqtisodiy asoslarini tushuntirish.
O‘quv jarayonini amalga oshirish texnologiyasi metod : og‘zaki bayon qilish, suhbat munozara. “aqliy hujum» texnologiyasi elementlari.
Forma: ma’ruza darsida, kichik guruhlarda va jamoada ishlash
Vosita: tarqatma materiallar: matnlar, sxemalar.
Usul: tayyor yozma materiallar va chizmalar asosida.
Nazorat og‘zaki nazorat, savol javoblar, kuzatish, o‘z o‘zini nazorat qilish;
Kutiladigan natijalar o‘qituvchi: mavzuni qisqa vaqt ichida barcha talabalar tomonidan o‘zlashtirilishiga erishiladi. Talabalarning faolligi oshadi. Talabalarda darsga nisbatan qiziqish uyg‘otadi. Bir vaqtning o‘zida ko‘pchilik bilimi nazorat qilinadi. O‘z oldiga qo‘ygan maqsadiga erishadi.
Talaba: yangi bilimlarni egallaydi. Yakka xolda, hamda guruh bo‘lib ishlashni o‘rganadi. O‘zining fikrini himoya qilishni, asoslab berishni o‘rganadi. Nutqi rivojlanadi, eslab qolish qobiliyati kuchayadi. O‘z o‘zini nazorat qilishni o‘rganadi. Qisqa vaqt ichida ko‘p ma’lumotga ega bo‘ladi.
Kelgusi rejalar (tahlil, o‘zgarishlar) o‘qituvchi: yangi pedagogik texnologiyalarni o‘zlashtirish va darsda tatbiq etish, takomillashtirish, har bir texnologiya turiga ijodiy yondashish. O‘z ustida doimiy ishlash. Mavzuni hayotiy voqealar asosida mustahkamlash. Pedagogik mahoratini oshirish.
Talaba: matn bilan mustaqil ishlashni, erkin fikrlashni o‘rganish. O‘z fikrini ravon etkaza bilish va himoya qila olish. Mavzu asosida qo‘shimcha materiallar topish va ularni o‘rganish. Mavzu yuzasidan qiziqarli savollar topish. O‘z fikri va guruh fikrini tahlil qilib bir echimga kelish, o‘zgalarning fikrini hurmat qila olish malakasini xosil qilish.
MAVZU SUD HOKIMIYATINING TASHKIL ETILISHI VA FUNKSIYALARINING UMUMIY TAVSIFI
Maqsad, vazifalar talabalarga o‘zbekiston respublikasida sud hokimiyatining tashkil etilishi va funksiyalarining umumiy tavsifini tushuntirish.
mavzuga oid tarqatma materiallarni talabalar tomonidan yakka va guruh xolatida o‘zlashtirib olishlari hamda suhbat – munozara orqali tarqatma materiallardagi matnlar qay darajada o‘zlashtirilganligini nazorat qilish.
O‘quv jarayonining mazmuni o‘zbekiston respublikasi davlat hokimiyati organlari tizimida sud hokimiyatining tutgan o‘rnini tushuntirish. Sudlov hokimiyatini amalga oshirishning konstitutsiyaviy-huquqiy tamoyillarini tushuntirish. Sud - huquq islohotlari: sudlar mustaqilligini ta’minlash, ularni ixtisoslashtirish va faoliyatini takomillashtirishga qaratilgan g‘oyalarni amaliy misollar asosida tushuntirish. Prezident i. A. Karimov asarlarida jazolarni liberallashtirish va sud-huquq tizimini takomillashtirish masalalarini tushuntirish.
O‘quv jarayonini amalga oshirish texnologiyasi metod : og‘zaki bayon qilish, suhbat munozara. “aqliy hujum» texnologiyasi elementlari.
Forma: ma’ruza darsida, kichik guruhlarda va jamoada ishlash
Vosita: tarqatma materiallar: matnlar, sxemalar.
Usul: tayyor yozma materiallar va chizmalar asosida.
Nazorat og‘zaki nazorat, savol javoblar, kuzatish, o‘z o‘zini nazorat qilish;
Kutiladigan natijalar o‘qituvchi: mavzuni qisqa vaqt ichida barcha talabalar tomonidan o‘zlashtirilishiga erishiladi. Talabalarning faolligi oshadi. Talabalarda darsga nisbatan qiziqish uyg‘otadi. Bir vaqtning o‘zida ko‘pchilik bilimi nazorat qilinadi. O‘z oldiga qo‘ygan maqsadiga erishadi.
Talaba: yangi bilimlarni egallaydi. Yakka xolda, hamda guruh bo‘lib ishlashni o‘rganadi. O‘zining fikrini himoya qilishni, asoslab berishni o‘rganadi. Nutqi rivojlanadi, eslab qolish qobiliyati kuchayadi. O‘z o‘zini nazorat qilishni o‘rganadi. Qisqa vaqt ichida ko‘p ma’lumotga ega bo‘ladi.
Kelgusi rejalar (tahlil, o‘zgarishlar) o‘qituvchi: yangi pedagogik texnologiyalarni o‘zlashtirish va darsda tatbiq etish, takomillashtirish, har bir texnologiya turiga ijodiy yondashish. O‘z ustida doimiy ishlash. Mavzuni hayotiy voqealar asosida mustahkamlash. Pedagogik mahoratini oshirish.
Talaba: matn bilan mustaqil ishlashni, erkin fikrlashni o‘rganish. O‘z fikrini ravon etkaza bilish va himoya qila olish. Mavzu asosida qo‘shimcha materiallar topish va ularni o‘rganish. Mavzu yuzasidan qiziqarli savollar topish. O‘z fikri va guruh fikrini tahlil qilib bir echimga kelish, o‘zgalarning fikrini hurmat qila olish malakasini xosil qilish.
MAVZU O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI PROKURATURASI
Maqsad, vazifalar talabalarga o‘zbekiston respublikasi prokuraturasining tashkil etilishi va faoliyatining konstitutsiyaviy asoslarini tushuntirish.
mavzuga oid tarqatma materiallarni talabalar tomonidan yakka va guruh xolatida o‘zlashtirib olishlari hamda suhbat – munozara orqali tarqatma materiallardagi matnlar qay darajada o‘zlashtirilganligini nazorat qilish.
O‘quv jarayonining mazmuni prokuratura organlarining tushunchasi va uning davlat organlari tizimida tutgan o‘rnini tushuntirish. O‘zbekiston respublikasi prokuratura organlarining tizimini tushuntirish. O‘zbekiston respublikasi prokuratura organlarining vakolatlari va faoliyat tartibini amaliy misollar asosida tushuntirish. O‘zbekiston respublikasi bosh prokurori va unga bo‘ysunuvchi prokurorlarning huquqiy maqomini tushuntirish.
O‘quv jarayonini amalga oshirish texnologiyasi metod : og‘zaki bayon qilish, suhbat munozara. “aqliy hujum» texnologiyasi elementlari.
Forma: ma’ruza darsida, kichik guruhlarda va jamoada ishlash
Vosita: tarqatma materiallar: matnlar, sxemalar.
Usul: tayyor yozma materiallar va chizmalar asosida.
Nazorat og‘zaki nazorat, savol javoblar, kuzatish, o‘z o‘zini nazorat qilish;
Kutiladigan natijalar o‘qituvchi: mavzuni qisqa vaqt ichida barcha talabalar tomonidan o‘zlashtirilishiga erishiladi. Talabalarning faolligi oshadi. Talabalarda darsga nisbatan qiziqish uyg‘otadi. Bir vaqtning o‘zida ko‘pchilik bilimi nazorat qilinadi. O‘z oldiga qo‘ygan maqsadiga erishadi.
Talaba: yangi bilimlarni egallaydi. Yakka xolda, hamda guruh bo‘lib ishlashni o‘rganadi. O‘zining fikrini himoya qilishni, asoslab berishni o‘rganadi. Nutqi rivojlanadi, eslab qolish qobiliyati kuchayadi. O‘z o‘zini nazorat qilishni o‘rganadi. Qisqa vaqt ichida ko‘p ma’lumotga ega bo‘ladi.
Kelgusi rejalar (tahlil, o‘zgarishlar) o‘qituvchi: yangi pedagogik texnologiyalarni o‘zlashtirish va darsda tatbiq etish, takomillashtirish, har bir texnologiya turiga ijodiy yondashish. O‘z ustida doimiy ishlash. Mavzuni hayotiy voqealar asosida mustahkamlash. Pedagogik mahoratini oshirish.
Talaba: matn bilan mustaqil ishlashni, erkin fikrlashni o‘rganish. O‘z fikrini ravon etkaza bilish va himoya qila olish. Mavzu asosida qo‘shimcha materiallar topish va ularni o‘rganish. Mavzu yuzasidan qiziqarli savollar topish. O‘z fikri va guruh fikrini tahlil qilib bir echimga kelish, o‘zgalarning fikrini hurmat qila olish malakasini xosil qilish.
V.KEYSLAR BANKI
Fuqarolik huquqi
1. Agar uchinchi shaxs oldi-sotdi shartnomasi bajarilgunga qadar vujudga kelgan asos bo‘yicha tovarni olib qo‘yish to‘g‘risida sotib oluvchiga da’vo qilsa (eviksiya), sotib oluvchi sotuvchini ishda qatnashishga jalb qilishga haqli, sotuvchi ham bu ishda sotib oluvchi tarafida qatnashishi shart. A. Ismli shaxs b. Ismli shaxsga sigir sotadi. Oradan ko‘p o‘tmay, d. Ismli shaxs ushbu sigir uning mulki ekanligi va undan o‘g‘irlab ketishganini bildirib, sigirni o‘ziga qaytarish haqida sudga vindikatsion da’vo bilan murojaat qiladi.
d.ning da’vosini sud qanoatlantiradimi?
2. V. Ismli shaxs d. Ismli shaxsdan engil mashina sotib oldi. Shartnoma tuzilib, notarial guvohlantirildi, danda ro‘yxatdan o‘tkazildi. Shartnoma bo‘yicha v. Shartnoma ro‘yxatidan o‘tkazilgan kunning ertasiga d.ga pulni to‘lab, mashinani olib ketishi kerak edi. Biroq, o‘sha kuni tunda garajga yashin tushib, mashina yonib ketdi. V. D.ga pulni to‘lashi kerakmi yoki yo‘qmi?
3. D. Ismli fuqaro skripka sotib oldi. Skripkaning sifati lozim darajada bo‘lmaganligi sababli d. Ishtirok etgan xalqaro konkursda muvaffaqiyatsizlikka uchradi. Binobarin, d.ga ma’naviy zarar etdi. D.ning talabi bilan sud musiqa asboblarini sotuvchi firmadan d. Foydasiga ma’naviy zarar uchun ma’lum pul summasi undirish haqida da’vo qilgan.
4.fuqaro m. 1997 yil 1 sentyabrda fuqaro n. Bilan ayirboshlash shartnomasini tuzdi. Shartnomaga muvofiq, n. Hovlisini m. Hovlisining 1/3 qismiga almashdi. M. Ning qizi a. 1997 yil 1 dekabrda sudga murojaat qilib, uyning yarmi o‘ziga tegishli ekanligini va uning roziligisiz otasi hovlining bir qismini almashtirganligini ko‘rsatib, mazkur shartnomani bekor qilishni so‘radi. U o‘z talabini asoslash uchun uyning bir qismi onasidan meros bo‘lib, hali otasi bilan bo‘lib olmaganligi sababli, uyni almashtirish natijasida egalik huquqining buzilganligani ko‘rsatadi. Bunday hollarda sud fuqaro a. Ning talabini qondiradimi?
5.fuqaro k. Egasiz turar joyga halol, oshkora va uzluksiz egalik qilgan. Va u 1998 yil 1 aprel kuni bu uyni fuqaro d.ga qarashli avtomobil bilan ayirboshlash to‘g‘risida shartnoma tuzishgan. Aniqlanishicha, k. Bu uyga 1986 yil 1 yanavardan 1998 yil 1 aprel kunigacha, ya’ni 12 yil davomida egalik qilgan. Fuqaro k. Mazkur ob’ekt yuzasidan shartnomada taraf sifatida ishtirok eta oladimi.
6. “ximiya” kombinati qorovuli s. Kombinat hovlisidagi etil spirti deb yozilgan sisternadan spirt o‘g‘irlab unga suv aralashtirib ichdi va natijada s.ning ikkala ko‘zi ham ko‘rmay qoldi. Keyinchalik ma’lum bo‘lishicha, “etil spirti” deb yozilgan sisternada spirt emas, boshqa zaharli suyuqlik bor ekan. S.ga etkazilgan zarar kimdan undiriladi?
7. Ota-bola «k» va «b» bir paytda avtoavariya oqibatida halok bo‘lganliklari sababli, «b»ning bolasi, «k»ning nabirasi «v» notariusga murojaat qilib, bobosi «k» tomonidan otasi «b» nomiga vasiyat qilib qoldirgan engil avtomashinani taqdim qilish huquqi bo‘yicha unga guvohnoma berishni so‘ragan. Notarius qanday yo‘l tutadi?
8. «b» eri «k» vafotidan keyin sudga murojaat qilib erining avvalgi xotinidan o‘lgan o‘g‘li «sh» erining hayotiga bir necha marotaba suiqasd qilganligi, uni o‘ldirmoqchi bo‘lganligi, ammo eri o‘zining xususiy uy-joyini unga vasiyat qilib qoldirganini ko‘rsatib «sh»ni merosdan chetlatishni so‘ragan. Suiqasd qilinganini tasdiqlash uchun guvohlikka qo‘shnilarni ko‘rsatgan. Tuman sudi da’vo arizasini rad etgan. Sud rad etish qarori asoslimi?
11. «b» sudga murojaat qilib, eri «s» vafot etganini va u hayotligida qariligi tufayli yordamga muhtoj bo‘lib, o‘g‘li «v» tomonidan ixtiyoriy ta’minot bermaganligi sababli, sud qarori bilan ta’minot olib turganligini va uni muntazam bermay kelganligini ko‘rsatib, o‘g‘li «v» ni meros olishdan chetlashtirishni so‘ragan.
Tuman sudi ishni mazmunan ko‘rib aniqlanishicha «s» hayotlik davrida bir necha marotaba sud ijrochisiga murojaat qilib, sud hal qiluv qarorini majburiy bajarilishini ta’minlashni so‘raganligi, militsiya va prokuratura organlariga murojaat qilib, o‘g‘li «v» sud qarorini bajarishdan muntazam ravishda bo‘yin tovlab kelayotganligini va unga nisbatan chora ko‘rishni so‘raganligi tasdiqlangan.
Tuman sudi da’vo arizasini qanoatlantiradimi?.
12. Tuman sudining 1997 yil 8 oktyabr hal qiluv qarori bilan meros qoldiruvchining kichik o‘g‘li «g» ning o‘z akasi «b» ga nisbatan qo‘zg‘atilgan da’vosi qanoatlantirilib, otalari hayotligidi mahallada, ko‘pchilik ishtirokida (publichno) o‘ziga tegishli engil avtomashina «tiko»ni kichik o‘g‘li uchun olganligini va oilaviy maslahatda, katta o‘g‘li «b» huzurida, uni «kichik o‘g‘lim «g» ga vasiyat qildim» degan og‘zaki so‘zlari tasdiqlanadi, deb hal qiluv qarori chiqargan.
Sudning bu hal qiluv qarori «b» ning shikoyati bilan viloyat sudi tomonidan vasiyatnomaning qonunda belgilangan shaklga rioya qilinmaganligi asos qilinib, tuman sudining hal qiluv qarori yuqori konstitutsiya sudi tomonidan bekor qilingan.
13. Fuqaro «m» 1999 yil dekabr oyining 15 kuni yunusobod tumanidagi davlat notarial idorasining notariusi tomonidan tasdiqlangan vasiyatnoma bo‘yicha o‘zining uy-joyini kichik o‘g‘li «v» ga rasmiylashtirgan.
«m» 2001 yil avgust oyining 5 kuni esa yangi vasiyatnomani tuzib, unda o‘zining «neksiya» engil avtomashinasini nabirasi «sh» ga berish to‘g‘risida farmoyish bergan. 2003 yilning mart oyi 21 kunida «m» vafot etishi munosabati bilan «v» va «sh» notariusga murojaat qilganda, notarius «m»ga tegishli uy-joyga nisbatan bo‘lgan huquq to‘g‘risida, «sh»ga esa, «neksiya» avtomashinasiga bo‘lgan huquq to‘g‘risida guvohnoma bergan. Notariusn xarakatlari asoslimi?
14. Fuqaro «e» vafot etgandan so‘ng uning o‘g‘li «s» va xotini «b» birinchi navbat merosxo‘rlar sifatida, notariusga murojaat qilib meros mulkning barchasini ikkovlariga berish haqida merosga bo‘lgan huquq guvohnomasini berishni so‘raganlar. Notarius kanday qaror qabul kilishi lozim.
15. «p»ning o‘g‘li «s» vafot etib, uning qizi «k» notariusga murojaat qilib, «p»ning vafotidan keyin undan qolgan meros mulkidan otasi «s»ga tegishli ulush merosga bo‘lgan huquq to‘g‘risida guvohnoma berishni so‘ragan. Notarius talabni qondiradimi?
16. Meros qoldiruvchi «s» o‘zining engil avtomashinasini o‘g‘li «m»ga, uy-joyni esa, nabirasi «k»ga, qolgan barcha mol-mulkini xotini «b»ga vasiyat qilib qoldirdi. Nabirasi «k» vasiyat bo‘yicha meros olishdan voz kechib, merosni qabul qilib olmadi. Bu holda meros qanday bo‘linadi?
Oila huquqi
1. Kazus. Nosirova a. Karimov o. Bilan qonuniy nikoxdan o‘tish paytida karimovning familiyasiga o‘tishga rozilik berdi. Uning istagi qanoatlantirildi. Bir necha kundan keyin nosirova, ayni vaqtda karimova a. Fxdyo organiga kelib, uni kaytadan uzini familiyasiga o‘tkazishlarini iltimos qiladi, chunki uning birinchi nikohidan bo‘lgan 14 va 16 yoshlik farzandlari onasining yangi familiyaga o‘tishga qarshi bo‘ldilar.
Fxdyo organi ushbu iltimosni qanoatlartiradimi?
2. Kazus. Shukurov b. Fxdyo organiga uni qonuniy nikohdan aminova s. Bilan o‘tkazish uchun fxdyo organiga ariza bilan murojaat qildi. Uning pasportida no’malum sabablara ko‘ra uning birinchi nikohi bekor qilinganligi to‘\risida shtamp yuk edi, lekin u o‘z arizasida birinchi turmushidan ajraganligini ko‘rsatgan edi. Shukurov b. Unda nikohni bekor qilinganligini to‘\risida guvoxnoma borligini aytda va u ushbu xujjatni nikohni kayd etish paytida olib kelishini aytdi.
Ushbu xolatda fxdyo organi kanday xarakat qilishi lozim? Kanday shartlarga ko‘ra shukurov b. Va aminova s. O‘rtalaridagi nikohni kayd etish mumkin?
3. Kazus. Da’vogar murodova x. Nikohni bekor qilish va umumiy mulkini bo‘lish to‘qrisida javobgar kodirov t.ga nisbatan da’vo bilan murojaat qildi. Javobgar kodirov t. Umumiy mulk ro‘yxatida u tomonidan da’vogarga to‘yga sov\a qilgan stenka va gilam yo‘kligini ta’kidladi. Murodova x. Ushbu narsalar u javobgar tomonidan to‘yga sov\a qilgan bo‘lsaxam, uning shaxsiy mulki xisoblanadi deb ko‘rsatyapti.
to‘yga so\ga qilingan narsalar umuiy mulk bo‘lib xisoblanadimi?
sud ushbu nizoni kanday xal etishi kerak?
4. Kazus. Ilxomova p. Uzing voyaga etmagan singlisining bolasini onasi deb e’trof etib, bu xaqda bolaning to‘\ilganlik guvoxnomasida onasi deb ko‘rsatilgan. 5 yil muddat utgandan keyin u fxdyo organiga to‘\ilganlik guvoxnomasida onasi deb ko‘rsatilgan yozuvni o‘zgartirishlarini so‘rab murojaat qilgan, chunki u turmushga chikib uzining ikkita farzandini to‘\ib, boshka, o‘zi to‘\magan bolaga onalik qilishni xoxlamagan.
Fxdyo organiga ushbu iltimosnomani qanoatlantiradimi?
5. Kazus. Nabieva m. 3ta farzandina nisbatan onalik huquqidan mahrum etilgan, chunki u bolalarining tarbiyaisi bilan umuman shu\ullanmagan, (bolalari u bilan yashamasdan buvilari bilan yashaganlar) muntazam ravishda spirtli ichimliklar iste’mol kilgan, xech qaerda ishlamagan, eridan olgan aliment pullarini bolalarga emas, o‘ziga sarflagan.
Ushbu misolni yuridik jixatdan tahlil qiling va asoslab bering.
O‘zbekiston respublikasi oila kodeksining tegishli moddasini ko‘rsating?
6. Kazus. Maksudov r.ajrashgandan keyin 2ta voyaga etmagan bolalariga ijro varakasi asosida maoshining 1/3 qismini to‘lab keladi. Ikkinchi ijro varakasi asosida undan 20.000 sum miqdoriga ota-onasinini ta’minoti uchun undiriladi. Ikiita ijro varaqasi bo‘yicha maksudov r.dan maoshining 50% dan ko‘p pul undirilayotgani aniqland iva shu bois u yuridik maslaxatxonaga ushbu masala bo‘yicha izoh olishhga murojaat qildi.
Siz maksudov r.ga kanday maslaxat bergan bo‘lardingiz?
Jinoyat huquqi
| 