kislotalarni miqdorini oshishidir. Bijg‘ish jarayonida hosil bo‘lgan spirt eritmasini biologik xususiyati,
to‘g‘ridan-to‘g‘ri suyultirilgan spirt eritmasidan mana shu bilan farq qiladi.
Texnologik siklni keyingi bosqichi – bu distillyasiyadir. Bu jarayon va unda ishlatiladigan asbob
uskunalar ilmiy va texnikaviy adabiyotlarda keng yoritilgan. Distillyasiya – bu etil spirtni konsentratsiya
qilish va uni toza fraksiyasini ajratishdir. Mana shu bosqich keng ma’noda alkogolli ichimliklarni sifatini
belgilab beradi.
Ba’zi bir hollarda tayyor mahsulotni organoleptik sifatlarini tuzatish maqsadida, etil spirtni o‘ziga
xos hid va xushbo‘ylik beradigan moddalarda tindirib ham qo‘yiladi.
Odatda quvvatli ichimliklarda etil spirtini miqdori 20-50% orasida bo‘ladi. quvvatga soladigan
ichimliklar va likerlar tayyorlanganida har xil o‘simliklarni gullaridan, barglaridan va mevalardan ajratib
olingan xushbo‘y moddalardan foydalaniladi. Bu maqsadda sintetik moddalardan ham foydalanish yo‘lga
qo‘yilgan. Quyida keltirilgan 2-jadvalda har xil fermentatsiya qilingan ichimliklar keltirilgan 3-jadvalda
esa keng tarqalgan va milliy fermentlangan va distillangan (yoki etil spirti bo‘yicha konsentrlangan)
ichimliklar keltirilgan.
2-jadval.
Fermentlangan, distillanmagan alkogolli va alkogolsiz ichimliklar
Substrat
Ichimlik
Ishlab
chiqaradigan mamlakatlar
Boshoqlilar, arpa (kraxmal)
Pivo
El
Markaziy Evropa
Belgiya, Germaniya, Kanada
Arpa, sholi, javdar, shakar
lavlagi
Kvas
Rossiya, Ukraina, Germaniya
Proso
Bouza
Tumba
Ukraina
Indiya
SHoli, mevalar, uzum,
chiqindilari (grapagacha)
Vodka
Sake
Sont
YAqin sharq, Xindiston, Rossiya, Italiya, Gruziya
YAponiya.
Xindiston.
SHoli
Gang-chu
Xitoy
Uzum
Vino
YAqin sharq. Evropa, Xitoy,
Avstraliya, Janubiy
Amerika, AqSH, Markaziy Osiyo.
Olma
Sidr
Buyukbritaniya, Fransiya.
Asal
Buyukbritaniya, Rossiya.
3-jadval.
Fermentlangan, quvvatli ichimliklar
Substrat
Mahsulot
Substrat
Mahsulot
1
2
1
2
Melassa
Rom
Kartoshka, bugdoy, roj
Vodka
Agava
Tekila
Olhori
Slivovitsa
Arpa, kartoshka
Akvatit
Olcha
Kirgi
SHoli
Xitoy brendisi
Uzum
Konyak (brindi)
Nok
Nok brindisi
Arpa
Viski
Makkajo‘xori roj
Burbon, viski
2-ilova
Mavzu bo‘yicha nazorat savollari.
1. Ozuqa oqsillari xaqida nimalarni bilasiz?
2. Ozuqa moddalarni sanab bering?
3. Ozuqa moddalarni qaysi abektdan
olinadi
4 Ozuqa fermentlarni xalq xo’jaligidagi ahamiyati?
5. Ozuqa moddalaridan qanday oziq-ovqat mahsulotlari ishlab chiqariladi?
3-ilova
Mavzu bo‘yicha foydalanilgan adabiyotlar.
1. Mirxamidova R., Vaxobov A.X., Davronov Q., Tursunboeva G.S. Mikrobiologiya va
biotexnologiya asoslari. Darslik.Ilm ziyo.Toshkent-2014. 336 b.
2. С.И.Колесников. Обшая биология. Учебного пособия. Москва. 2020 г. Стр 287.
3. Н.В.Чебишев. Биология. Учебник для студентов высших учебник заведений. 2016 г. Стр.
640.
