73
Pedagoglarning kreativlik imkoniyatlari va ularning tarkibiy asoslari
Pedagogning kreativlik potentsiali uning umumiy
xususiyati sifatida aks
etadi. U ijodiy faoliyatning dastlabki sharti va natijasi sanaladi. Mazkur sifat
shaxsning o'z-o'zini namoyon qilish layoqatiga egalikni va tayyorlikni
ifodalaydi. Qolaversa, kreativ potentsial negizida
har bir mutaxassisning
shaxsiy qobiliyatlari, tabiiy va ijtimoiy quvvati yaxlit holda namoyon bo'ladi.
Kreativ potentsial bilish jarayoniga yo'naltirilgan ijodkorlik bilan chambarchas
bog'liq. Pedagogning kreativ potentsiali an'anaviy tafakkur yuritishdan farqli
ravishda quyidagilarda namoyon bo'ladi:
Pedagog kreativlik potentsialiga ega bo'lishi
uchun kasbiy faoliyatida
quyidagilarga e'tiborini qaratishi zarur:
- kasbiy faoliyatiga ijodiy yondashish;
- yangi-yangi g'oyalarni yaratishda faollik ko'rsatish;
- ilg'or pedagogik yutuq va tajribalarni mustaqil o'rganish;
- hamkasblar bilan pedagogik yutuqlar xususida fikr almashish.
Har bir pedagogning o'zini o'zi rivojlantirishi va o'zini o'zi namoyon eta
olishi bevosita uning kreativlik qobiliyatiga egaligi bilan bog'liq.Odatda
pedagoglarning kreativlik qobiliyatiga ega bo'lishlari pedagogik muammolarni
hal qilishga intilish, ilmiy-tadqiqot ishlari yoki ilmiy loyihalarni amalga oshirish
va o'zaro ijodiy hamkorlikka erishishlari orqali ta'minlanadi. Pedagog o'z-
o'zidan ijodkor bo'lib qolmaydi. Uning ijodkorlik qobiliyati ma'lum vaqt ichida
izchil o'qib-o'rganish, o'z ustida ishlash orqali shakllantiriladi va u asta-sekin
takomillashib, rivojlanib boradi. Har qanday mutaxassisda bo'lgani kabi bo'lajak
-tafakkurning tezkorligi va
egiluvchanligi;
-yangi g'oyalarni yaratish qobiliyati;
-bir qolipda fikrlamaslik;
-o'ziga xoslik;
-tashabbuskorlik;
-noaniqlikka toqat qilish;
-zakovatli bo'lish
74
pedagoglarning kreativlik qobiliyatiga ega bo'lishlari uchun talabalik yillarida
poydevor qo'yiladi va kasbiy faoliyatni tashkil etishda izchil rivojlantirib
boriladi. Bunda pedagogning o'zini o'zi ijodiy faoliyatga yo'naltirishi va bu
faoliyatni samarali tashkil eta olishi muhim ahamiyatga ega.
Pedagog ijodiy
faoliyatni tashkil etishda muammoli masalalarni yechish, muammoli vaziyatlarni
tahlil qilish,
shuningdek, pedagogik xarakterdagi ijod mahsulotlarini yaratishga
alohida e'tibor qaratishi zarur. Pedagogning kreativ potentsiali quyidagi tarkibiy
asoslarni o'z ichiga oladi (8-rasm):
8-rasm. Pedagog kreativ potentsialining tarkibiy asoslari.
Muammoli masala va vaziyatlarni hal qilar ekan, pedagogning masala
yechimini topishga ijodiy yondashishi unda hissiy-irodaviy sifatlarning
rivojlanishiga yordam beradi. Pedagog o'z oldiga muammoli masalalarni qo'yish
orqali mavjud bilimlari va hayotiy tajribalariga zid bo'lgan dalillar bilan to'qnash
keladi. Buning natijasida o'z ustida ishlash, mustaqil o'qib o'rganishga
nisbatan
ehtiyoj sezadi.
Maqsadli-motivli yondashuv (ijodiy
faoliyat qadriyat sanaladi va u
pedagogning qiziqishlari, motivlari,
faoliyatni tashkil etishga intilishda
ko`zga tashlanadi)
Mazmunli yondashuv (o'zida
pedagogik, psixologik,
maxsus va
innovatsion xarakterdagi BKMni aks
ettiradi)
Refleksiv-baholash (bunda shaxsiy
ijodiy faoliyat mohiyatini anglash,
o'z-o'zini tahlil qilish va o'z-o'zini
baholash ko'zga tashlanadi)
Tezkor-faoliyatli yondashuv (o'zida
ma'lum fikriy-mantiqiy fikrlashga
doir harakatlar, shuningdek, amaliy
(maxsus, texnik, texnologik) faoliyat
usullarini ifodalaydi)
