|
Turli yosh davrlarida o’quv motivlarini to’g’ri shakllantirishBog'liq Ia8GTrl4Bir yosh ahamiyatsizmi?
Olti yoshdagi holat
Bola o‘qituvchining ko‘zlariga javdirab qaraydi. Sinfda kim menga mehribonlik
ko‘rsatarkan, deya yaxshi gapirgan sinfdoshlariga intiladi. Diqqatini jamlab
olishi qiyin kechadi. U hali mustaqil bo‘lishga qodir emas. O‘quvchilik maqomi
uning orzularidagidek o‘yinqaroq va osonmasligini tan olishga majbur.
Olti yoshdan bola maktabga tayyorlana boshlaydi. Bu olti yoshli bola o‗qish,
yozishni bilishi kerak, degani emas. Maktabga tayyorgarligi uning ruhiy
moslashuvidan boshlanadi. «Men o‗qishni xohlayman», deyishi, qog‗oz-qalamni
o‗zi istab izlashi maktabga tayyorgarlik belgilaridan. Har bir ota-ona olti yosh
o‗g‗il-qizini o‗quvchi qiyofasida tasavvur qilib, ko‗ngliga shirin orzular tugadi.
Ayrim bolalar «Qachon maktabga chiqaman?» deya kattalarni yanada shoshirib
qo‗yadi. Tabiiyki, bu holatda ota-ona o‗qishga havasmand kichkintoyi ra‘yini
qaytarmay, mutaxassis bilan maslahatlashishga oshiqadi. Mutaxassis-pedagoglar
esa bolaning individual-psixologik xususiyatlarini tekshirib, maktab ta‘limiga
tayyorlik darajasini belgilab beradi. Olti yoshlilar nutqida 3000—7000ta so‗z
ishlatiladi. Asosan, ot, fe‘l, sifat, son va bog‗lovchilardan foydalanishadi. Qaysi
so‗zni ishlatgan ma‘qul, qaysilari mumkin emasligini farqlay olishadi. Bolaning
tayyorligini tekshirish har bir tuman(shahar) XTMFMTTE bo‗limida tuzilgan
tashxis komissiyasi tomonidan «Olti yoshli bolalarning psixologik-pedagogik
tashxis komissiyalari ko‗rigi to‗g‗risida»gi Nizom talablariga asosan olib boriladi.
Bu jarayonda o‗g‗il-qizlarning ilk o‗quv motivlari shakllangani, bilish faoliyati
(sezgi, idrok, xotira, tafakkur, xayol), yangi muhitga moslashuv va jamoaviy
hamkorlik ko‗nikmasi, ma‘naviy-ruhiy salohiyati, aqliy imkoniyatning ta‘lim
talablariga mutanosibligi sinovdan o‗tkaziladi. Bola belgilangan mezonlarga javob
bersa, o‗qishni boshlaydi. Biroq, majburan, hali o‗yindan ajramagan kichkintoyni
katta mas‘uliyat og‗ushiga tashlash o‗qishdan sovushiga, irodasi «sinishi»ga sabab
bo‗lishi mumkin.
|
| |
