Transportni modellashtirish
Transport oqimini modellashtirish uchun Namangan shahrining yo‘l
tarmog‘ining muammoli nuqtalari aniqlanadi.
Namangan shahrini oladigan bo‘lsak, aholi zich joylashganligi sababli
qo‘shimcha yo‘llarni qurish imkonsiz bo‘lgan vaziyatni ko‘rib chiqamiz. Bunday
"Экономика и социум" №5(108)-2 2023 www.iupr.ru
195
vaziyatlarda qo‘shimcha yo‘l transport tizmi vositalarini joriy qilish samarali
emas, chunki boshqa transport tizimlari (tramvay, trolleybus metro va h.k.) joriy
qilinishi faqatgina yo‘lovchi oqimini transportda yurishini kamaytirish imkonini
bersada, muammo еchilmaydi.
Bundan muommolarni еchishni eng oddiy usulidan ya’ni chorrahani
o‘tkazuvchanlik qobilyatini oshirishdan boshlaylik. Avval chorrohadagi
svetaforni boshqarish tirbandlikga ta’sirini aniqlaymiz.
Harakatni tashkil etish bo‘yicha mutaxassis ta’kidlashicha, svetafor takti
transport oqimi va harakat xavfsizligiga ta’sir qiladi.
Bundan tashqari, yo‘l harakati xavfsizligi ko‘plab omillarga bog‘liq:
harakatlanish tartibi va transport vositalarining texnik holati, yo‘l sharoitlari,
transport vositalari haydovchilarining malakasi va boshqalar [2, 3, 4].
Yo‘l harakati xavfsizligini ta’minlovchi asosiy omillar bu transport
vositalarining tezligi va ular orasidagi masofadir [5]. Binobarin, muammo
harakatlanuvchi avtomobillar orasidagi minimal xavfsiz masofani (masofani)
analitik aniqlash zaruratidan kelib chiqadi.
Yo‘l harakati boshqaruvi sohasidagi ko‘plab mahalliy va xorijiy olimlar va
mutaxassislar chorrahalarda svetofor siklining davomiyligini hisoblash va ularni
takomillashtirishning mavjud usullarini ishlab chiqishga hissa qo‘shdilar [6-8].
Svetafor sikli bosqichi davomiyligining siklning umumiy davomiyligiga
nisbati yashil signalga kelgan avtomobillar sonining butun sikl uchun kelgan
avtomobillar soniga nisbatiga tengdir.
Agar kelayotgan avtomashinalar bir xil oqim hosil qiladi deb faraz qilsak,
u holda sikl vaqtini hisoblash va svetaforning ish rejimini aniqlash oqilona asosga
asoslanadi. Ushbu bosqich uchun maksimal o‘tkazuvchanlikni avtomobillar
navbatini ishga tushurish va to‘xtatish vaqtiga biroz vaqt yo‘qotilishini hisobga
olgan holda avtomobillar orasidagi masofalarni taxlil qilish orqali olish mumkin
[9-10].
|
