UZLIKSIZ TA‘LIM PEDAGOGIKASI
102
«Axloq ilmi insonlarni yaxshi xulqlarga chaqirub, yomon xulqlardan qaytarmoq uchun yaxshi xulqlarning
yaxshiligini, yomon xulqlarning yomonligini bayon qiladurgan, bildiradurgan bir ilmdir»
«Har kim axloq ilmini bilib amal qilsa, bu dunyoda aziz, oxiratda sharofatlik bo‘lur»
«Agar bir kishining o‘zidan, ishidan, so‘zidan boshqa kishilar ozor topmasalar, yaxshi xulq deyulur. Agar ozor
topadurgan bulsalar yomon xulq deb atalur»
1
«Axloq- insonlarni yaxshilikka chaqirguvchi, yomonlikdan qaytarguvchi bir ilmdir. Yaxshi xulqlarning
yaxshiligini, yomon xulqlarning yomonligini dalil va misollar ila bayon qiladurgan kitobni axloq deyilur»
«Agar nafs tarbiyat topib, yaxshi ishlarni qilurga odat qilsa, yaxshilikka tavsif bo‘lib, «yaxshi xulqlar», agar
tartibsiz o‘sib, yomon ishlar qiladurg‘on bo‘lib ketsa, yomonlikka tavsif bo‘lib, «yomon xulqlar» deb atalur»
2
«Axloq tarbiyasi insonni axloqiy barkamollikka yetkazish va uning bashariyat jamiyatiga foydali inson qilib
tarbiyalashdan iboratdir...
Bolalar suvga o‘xshaydilar. Suv qaysi rangdagi idishda bo‘lsa, o‘sha rangda tovlangani kabi, bolalar ham
qanday muhitda bo‘lsalar o‘sha muhitning shunday odat va axloqini qabul qiladilar. Axloqiy tarbiyaning eng buyuk
sharti shundan iboratki, bolalar ko‘proq yaxshi va yomon axloqni o‘z uylaridan, ko‘chadagi o‘rtoqlaridan, maktabdagi
o‘quvchilardan qabul qiladilar»
3
.
Axloq, axloqiy sifatlar haqida gapirdik, endi axloqiy
tarbiyaning mazmuni nimadan iborat? degan savolga
javob bersak.
Axloqiy tarbiya mazmuni asosan quyidagilarda o‘z ifodasini topadi:
1.Jamiyatga, Vatanga muhabbat va sadoqatni tarbiyalash. Bu xildagi munosabatlar shaxsning vatanparvarligi, fuqaro
yetukligi, baynalminallik kabi fazilatlarda aks etadi, uning maqsadlarida Vatan boyliklarini ko‘paytirish,
mustahkamlash va himoya qilishga qaratilgan amaliy ishlarida namoyon bo‘ladi.
2.Mehnatga axloqiy munosabatni tarbiyalash. Bu axloqiy munosabat shaxsning mehnat jarayonida namoyon bo‘ladigan
yuksak ongida, mehnatning hayotdagi rolini anglashida, xususiy va jamoa mehnatiga tayyorlik, mehnatsevarlikda
ifodalandi.
3.Atrofdagi kishilarga axloqiy munosabat. Shaxsning jamoatchilik, ko‘pchilik manfaatini o‘z shaxsiy manfaatidan
ustun qo‘yishidir.
4.Shaxsning o‘ziga, o‘z xulqiga axloqiy munosabatni tarbiyalashi - bu o‘quvchini ongli intizom ruhida tarbiyalashdan
iboratdir.
