UZLIKSIZ TA‘LIM PEDAGOGIKASI
34
O‘quv informatsiyasini amaliy mehnat harakatlari orqali berish (amaliy metodlar, mashqlar, laborotoriya,
ishlari, dastur tuzish, pedagogik masalalarni yechish, mehnat harakatlari va boshqalar)
Ta‘limning amaliy usullari doirasi keng. Bu usullarga: yozma mashq, tajriba, laboratoriya xarakteridagi mashqlar,
mehnat topshiriqlarini bajarish kabilar misol bo‘ladi.
Yozma mashqlar jarayonida olingan nazariy bilimlar bevosita amaliyotda qo‘llanadi. Mashq qilish davomida ilmiy
bilim va ma‘lum ish harakat o‘zlashtiriladi, takomillashadi, ular aniq o‘quv fanining xarakteri hisobiga maqsadli, rejali
tarzda amalga oshadi. Mashq davomida har bir mashq e‘tiborga olinadi. Masalan, ona tilidan grammatik tahlil,
matematikadan misol, masala yechish, tabiiy fanlardan ximiyaviy tenglamalar tuzish, koeffitsentlar tanlash, masala
yechish, o‘simlikllarni turlarga ajratish va h.k. Mashq davomida ilgari egallangan bilim, ko‘nikma, malakalar, qonunlar
faoliyatga tadbiq etiladi.
O‘quvchilarning o‘zlashtirilgan ko‘nikma va malakalarni mustahkamlash ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirish
asosida mashq qilishda
mashq uchun berilgan topshiriqning maqsadi o‘kuvchilarga aniq tushuntirilgan bo‘lishi;
mashq ustidan sinf o‘quvchilar jamoasi va har qaysi o‘quvchilarning shaxsiy intilish, qiziqishini hisobga olishi;
topshiriq butun sinf o‘quvchilarining aktiv faoliyatini ta‘minlaydigan bo‘lishi va mashqni belgilangan vaqt ichida
bajarishi talab etiladi.
Mashq qilishda o‘quvchilarning yozma, ijodiy mashqlari alohida o‘rin egallaydi.
Yozma ijodiy mashqlar ona tili, adabiyot, tarix, geografiya fanlarida ham qo‘llaniladi. Ular insho, va‘z, referatlar
yozish kabilarda o‘z aksini topadi.
O‘quvchilarning yozma grafik ishlari rasm solish, xaritalar chizish, chizma va sxemalar ishlash, jadval,
diagramma, grafik, plakat, albom, stendlar ishlash, laboratoriya mashq ishlari, tajribalar o‘qitish jarayonida
o‘quvchilarga atrofni o‘rab olgan ob‘ektlarni borliqdagi narsa va hodisalar, ularning shakli, hajmi, tarkibi, tuzilishi,
o‘zgarish va rivojlanishi qonuniyatlari haqida yangi bilim beradi. Bu usullar o‘quvchilar bilan yoppasiga va alohida ish
olib boriladi.
Amaliy mashg‘ulotlar o‘quvchilarga umumiy politexnik ta‘lim berish va mehnat malakasi bilan qurolantirishda
asosiy usul bo‘lib xizmat qiladi.Bunga misol tariqasida quyidagi testni qarab chiqsak.
