|
– súwret. Yashik kólemin ólshewde shama modelin jaratıw
|
| bet | 21/83 | | Sana | 23.01.2024 | | Hajmi | 5,5 Mb. | | #144225 |
Bog'liq Anıq emes ólshewler2.1.5 – súwret. Yashik kólemin ólshewde shama modelin jaratıw
Ólshew obyekti – bul real fizik obyekt bolıp, onıń qásiyeti bir yakı bir qansha ólshenetuǵın shámalardı kórsetedi. Bul obyekt kóp qásiyetleri menen basqa obyekt menen kóp tárepleme hám qıyın baylanıslarǵa iye boladı. Insán (ólshew subyekti) ólshew obyektin bar fizik qásiyet hám baylanısları menen seziw hám seziw imkániyatına iye emes. Bul insánnıń kóriw, seziw, esitiw, taʼm biliw hám basqa psixofiziologik imkániyatları hám intellektual imkániyatların shegaralanǵanlıǵı menen táriyplenedi. Bunıń nátiyjesinde obyekt hám subyektti óz-ara baylanısı tekǵana obyektti matematik modellestiriw tiykarındaǵına payda qılıw hám qadaǵalaw qılıw imkánına iye bolamiz.
Ólshew obyektinıń matematik modeli – ólshew obyektin kórsetetuǵın matematik simvol (belgiler) lardıń toplamı bolıp, ólshenip atırǵan hám tásir qılıwshı faktorlar óz-ara baylanıslılıǵın súwretleydi. Ólshew obyektinıń modeli obyekt, onıń sharayıtı haqqındaǵı aprior maǵluwmatlar tiykarında sheshilip atırǵan máselege muwapıq ólshewdi orınlawǵa qurıladı. Ólshenip atırǵan shamanı xarakterlew mamandan belgili shama hám onı ólshew usılları hám quralları, ólshewdiń fizik tiykarları, effektleri, proceslerdi matematik modellestiriwge tiyisli tereń bilim hám tájriybe talap qılınadı. Ólshewler anıqsızlıǵın esaplawda aprior maǵlıwmattı áhmiyeti hám aktuallıǵın atap aytıp ótiw kerek. Ólshenip atırǵan shamanı ólshew procesi hám onıń fizik mánisin túsınp jetiw kerek faktor bolıp, anıqsızlıqtı esaplaw hám tuwrı bahalawdı paydalılıǵı hám isenimliligine tásir etedi.
Ulıwma jaǵdayda aytıw múmkin, shamanı matematik modellestiriw bul - ólshenip atırǵan shamanı mánisin anıqlawǵa jóneltirilgen hám ólshew procesin fizik tiykarınan kelip shıǵıp tiykarǵı parametrlerdi matematik apparatlar menen ańlatıw esaplanadı.
§2.2. Tikkeley ólshewde shamanıń matematik modeli
Tikkeley ólshewler degende fizikalıq shamalardıń mánisleri Tikkeley alınatuǵın ólshewler túsınledi. Olarda ólshenetuǵın shama Tikkeley baqlanatuǵın shamaǵa teń dep qabıl qılınadı:
Tikkeley ólshewler – ólshewlerdiń kóbirek keń tarqalǵan hám kóbirek ápiwayı usılı bolıp esaplanadı. Bul ólshewler tikkeley bolmaǵan , birgelikte hám jámlengen ólshewlerdiń quramlıq bólegi bolıp esaplanadı. Tikkeley ólshewlerdi bir mártelik yakı kóp mártelik gúzetiwler jolı menen ótkiziw múmkin. Gúzetiwler sanın tańlaw ólshewlerdiń anıqlıǵına qoyılatuǵın talaplar hám olardıń nátiyjelerine islew beriwdiń jol qoyılatuǵın miynet sıyımlıǵı menen belgilenedi.
Ámeliyatda bir mártelik baqlaw menen ólshewler (bir mártelik ólshewler) kóbirek ápiwayılıǵı, ónimdarlıǵı hám arzanlıǵı sebepli kóbirek keń tarqalǵan. Kóp mártelik gúzetiwler menen ólshewler (kóp mártelik ólshewler1) ólshewlerdiń anıqlıǵına qoyılatuǵın talaplar asırılǵanda ótkiziledi. Bunday ólshewler professional metrologiyalıq process ushın xarakterli boladı hám tiykarlanıp metrologiya xizmeti jumısshılari tárepinen, sondayaq názik ilmiy eksperimentlerde ótkiziledi. Bul qıyın, miynettalap hám qımbat turatuǵın ólshewler bolıp, olardıń maqsetke muwapıqlıǵı hámme waqıt isenimli tárizde tiykarlanǵan bolıwı kerek.
Álbette, fundamental metrologiyanıń usınısları ólshewler sanı asırıwdı usınıs etip, bul menen ólshew nátiyjeleriniń isenimligin asırıw támiynlenedi. Biraq, ámeliyatda birpara ólshew tarawları bar onda kóp márte ólshewler ótkiziw kóp waqıttı talap qılıwı, túrli reaktiv hám qurallardı qımbatlıǵı, kóp miynet hám energiya resursların talap qılıwı sebepli Arasında bir márteǵana ólshewler ótkiziledi.
2.2.1 – súwrette Tikkeley ólshewlerge mısallar keltirilgen.
|
|
Tanometr járdeminde arterial basımdı ólshew
|
Manometr járdeminde basımdı ólshew
|
|
|
Infraqızıl termometr járdeminde temperaturanı ólshew
|
Elektron shtangentsirkul járdeminde sızıqlı shámalardı ólshew
|
|
|
Sanlı voltmetr járdeminde elektr kúshleniwin ólshew
|
рН metr járdeminde eritpelerde vodorod ionları aktivlıǵın kórsetetuǵın vodorod kórsetkishin (pH) ólshew
|
|
|
| |
