|
VIII – BAP. ÓLSHEW NÁTIYJELERINIŃ ANIQSIZLIǴIN BAHALAW NÁTIYJELERIN USÍNÍS ETIW HÁM ESABATIN DÚZIW
|
| bet | 74/83 | | Sana | 23.01.2024 | | Hajmi | 5,5 Mb. | | #144225 |
Bog'liq Anıq emes ólshewlerVIII – BAP. ÓLSHEW NÁTIYJELERINIŃ ANIQSIZLIǴIN BAHALAW NÁTIYJELERIN USÍNÍS ETIW HÁM ESABATIN DÚZIW
§8.1. Anıqsızlıqtı bahalaw hám usınıs qılıwdıń qısqasha xarakteristikası
ISO/IEC 98-3:2008 Ólshewler anıqsızlıǵın ańlatıw boyınsha xalıq aralıq Qollanbaǵa muwapıq ólshew anıqsızlıǵın bahalaw hám usınıs qılıw tómendegi basqıshlar izbe-izliginde orınlanadı:
Ólshenip atırǵan shama menen kiriw shamaları nıń óz-ara baylanısın funktsional baylanıslılıq kórinisinde xarakterlew zárúr. Funktsiya bar shamadan, tiykarınan ólshew nátiyjeleri anıqsızlıǵına sezilerli tásir etetuǵın dúzetiw hám dúzetiw koeffitsientlerinen ibárát bolıwı kerek.
Kiriw shaması bahasın baqlaw nátiyjeleriniń statistik analizi tiykarında yakı basqa usullarda bahasın alıw.
Hár bir kiriw bahasın standart anıqsızlıǵı bahalanadı. Kóp márte baqlaw nátiyjeleri tiykarında alınǵan kiriw shamalarınıń standart anıqsızlıǵın bahalaw А tur standart anıqsızlıqtı bahalaw usılı menen orınlanadı.
Egerde kiriw shamaları arasında óz-ara korrelyatsiyalanǵanları bar bolsa olardıń kovaratsiyasi bahalanadı.
Ólshew nátiyjesi esaplanadı, yaǵnıy 2 basqıshda alınǵan bahalawlarda argument retinde paydalanıp funktsional baylanıslılıǵı boyınsha ólshenip atırǵan shama bahası tabıladı.
Ólshew nátiyjesin standart anıqsızlıqları hám kiriw shamaların kovaratsiyasi tiykarında jıyındı standart anıqsızlıq tabıladı. Eger ólshew nátiyjesinde eki hám onnan artıq bolsa, olardıń kovarayiyasi tabıladı.
dan ge shekem bolǵan intervaldı anıqlaw ushın keńeytirilgen anıqsızlıqtı anıqlaw talap qılınsa jıyındı standart anıqsızlıq tiykarlanıp mánisi 2 den 3 ge shekem bolǵan aralıqtaǵı mánislerdi qabıl qılıwshı qamtıp alıw koeffitsientine kóbeytiriledi. Keńeytirilgen anıqsızlıq formuladan anıqlanadı. k nıń mánisi dan ge shekem bolǵan interval ushın maqul bolǵan isenim dárejesi tiykarında tańlanadı.
Ólshew nátiyjesi onıń jıyındı standart anıqsızlıǵı yakı keńeytirilgen anıqsızlıq penen birge usınıs etiledi.
Ólshew anıqsızlıǵın bahalaw hám usınıs qılıwda tómendegi juwmaqlardı qáliplestirip alıw múmkin:
- ólshewler anıqsızlıǵı GUM da (GUM - Guide to the expression of uncertainty in measurement - Ólshewler anıqsızlıǵın ańlatıw boyınsha qollanba) usınıs etilgen qaǵıyda hám usınıslarǵa muwapıq, sondayaq JCGM (JCGM - Joint Committee for Guides in Metrology – Metrologiyada basshılıq boyınsha birlesken shólkem) tárepinen baspa qılınatuǵın hújjet talapları tiykarında alıp barıladı;
- belgili ólshew waziypazaları ushın, máselen, ólshew quralların kalibırlawda anıqsızlıqtı bahalaw, ónim sınawında onıń sapa hám qáwipsizlik kórsetkishleriniń anıqsızlıǵın bahalaw hám basqa tar kólemdegi ólshewler tarawları ushın islep shıǵılǵan usınıslar, metodikalıq usınıslardan anıqsızlıqtı bahalawda paydalanıw múmkin;
- kópǵana hújjetler anıqsızlıqtı bahalaw boyınsha sxema hám tártiplerdı beriwine qaramastan, olardıń hesh biri anıqsızlıqtı bahalaw ushın zárúr bolatuǵın mamandaǵı sın pikirlew, intellektual uqıplılıq hám professionallıq sıyaqlı jeke tárepleriniń ornın basa almaydı. Sebebi, tájriybeler sanı kórsetedi, anıqsızlıqtı bahalawshı mamanda ólshewlerdiń fizik tiykarların, olardı matematik modellestiriw, alınǵan nátiyjelerge matematik islew beriw boyınsha bilim hám tájriybesi bolmasa, ol jaǵdayda usı tarawdaǵı xalıq aralıq hújjetlerdi ámeliyatqa qollaw shegaralanıwı múmkinligin kórsetedi.
|
| |
