|
Universiteti
|
| bet | 24/102 | | Sana | 24.11.2022 | | Hajmi | 4.93 Mb. | | #31542 |
Bog'liq OMK-Kontrukciya QQ Oylap tabıwga patent - ixtironiń ustuvorlik sánesinen baslap jigirma jil dawamında ámel etedi, mánisi boyınsha ekspertiza ótkerilgennen keyin beriledi;
Oylap tabıwǵa dáslepki patent- dáslepki ekspertiza ótkerilgennen keyin beriledi hám ústin turatuǵınlıq sánesinen baslap bes jıl dawamında ámel etedi. Talapnama beretuǵındıń mánisi boyınsha ekspertiza ótkeriw tuwrısındaǵı sorawina kóre patentke aylantırılıwı múmkin;
Sanaat úlgisine patent - mánisi boyınsha ekspertiza ótkerilgennen keyin beriledi hám ústin turatuǵınlıq sánesinen baslap 10 jıl dawamında ámel etedi, patent iyesiniń soranıwı menen ámel qılıw múddetin taǵı bes jılǵa uzaytırıw múmkinshiligin saqlap qaladı ;
Sanaat úlgisine dáslepki patent - Dáslepki ekspertiza ótkerilgennen keyin beriledi hám ústin turatuǵınlıq sánesinen baslap bes jıl dawamında ámel etedi. Dáslepki patent iyesi sorawina kóre patentke aylantırılıwı múmkin.
Paydalı modelge patent - dáslepki ekspertiza ótkerilgennen keyin beriledi hám ústin turatuǵınlıq sánesinen baslap bes jıl dawamında ámel etedi hám talapnama beretuǵındıń sorawina kóre taǵı úsh jılǵa uzaytırılıwı múmkin.
Tovar belgisine gúwalıq - ekspertiza ótkerilgennen keyin beriledi hám ústin turatuǵınlıq sánesinen baslap 10 jıl dawamında ámel etedi hám hár sapar 10 jılǵa uzaytırıw múmkinshiligin saqlap qaladı.
Eger obyekt patentke uqıplılıq kriteryalarına uyqas bolsa, ol tiyislishe oylap tabıw, paydalı model', sanaat úlgisi dep tán alınadı. Nızamǵa muwapıq kórsetilgen obiektler ushın tómendegi kriteryalar belgilengen:
• Oylap tabılǵanlar ushın - onıń jańalıǵı, oylap tabıw dárejesi hám sanaatda qollanıwı ;
• Paydalı model ushın - onıń jańalıǵı hám sanaatda qollanılıwı ;
• Sanaat úlgisi ushın - onıń jańalıǵı, ayriqshalıǵı hám sanaatda qollanılıwı.
Patent ekspertizasini ótkeriw waqtında paydalaniletuǵın eń zárúrli túsinik texnika dárejesi túsinigi bolıp tabıladı. Texnikalıq dárejesi óz ishine oylap tabıwdıń ústin turatuǵınlıq sánesige shekem jáhánda barlıq ushın málim bolǵan hám barlıq paydalanatuǵın maǵlıwmatlardı aladı.
Dáslepki ekspertizaniń mánis tárepinen ekspertizadan ayırmashılıǵı bárinen burın sonda, dáslepki ekspertiza waqtında talapnama berilgen obiekttiń (oylap tabıw, paydalı model') jergilikli jańalıq talaplarına muwapıqlıǵı tekseriledi, yaǵnıy patent ekspertleri tek Ózbekstandaǵı ámeldegi patent hújjetlerin tekserediler, mánis tárepinen ekspertizada bolsa obiekttiń jáhán texnika dárejesine muwapıqlıǵı tekseriledi. Patent mekememesi maǵlıwmatlar rásmiy túrde baspadan shıǵarılǵannan keyin úsh ay ótkennen patent iyesine (yamasa tavar belgisi iyesine) qáwipsizlik hújjeti, tiyislishe patent yamasa gúwalıq beredi. Patent yamasa gúwalıq Ózbekstan Respublikası atınan beriledi hám Patent mekememesi basshısı tárepinen imzolanadi. Sonı belgilep ótiw kerek, hámme waqıt bir obiektke tek bir qáwipsizlik hújjeti (patent yamasa gúwalıq ) beriledi. Eger patent iyesi bir neshe bolsa (mısalı, eki firma yamasa eki teń avtor ) olar bir patent aladılar.
Belgilep ótemizki, keyinirek patent iyesi patentti kúshda saqlap turıw ushın úzliksiz túrde boj tolıqb turıwları shárt, boj tolıqmaslik qáwipsizlik hújjetiniń ámel etiwi toqtap qalıwına alıp keliwi múmkin. Patent tómendegi jaǵdaylarda da ámel etiwden toqtatılıwı múmkin:
• patentning ámel qılıw múddeti tawsılǵannan keyin;
• patent, dáslepki patent yamasa tavar belgisiniń haqıyqıy emesligi úshinshi táreptiń em arzası menen sud arqalı tastıyıqlanǵanda ;
• patent iyesiniń Patent mekememesine bergen arzası tiykarında.
Eger patent yamasa gúwalıqtıń ámel etiwi múddetinen burın toqtatilsa, bul haqqındaǵı maǵlıwmat Patent mekemesiniń “Rásmiy informaciyanoma” byulletenida baspadan shıǵarıladı. Ózbekstan nızamshiligi boyınsha shet el puqaraları hám yuridikalıq shaxsları tikkeley talapnama beriw huqıqına iye emes. Olar patent alıw jáne onı kúshda saqlap turıw ushın jumısların Ózbekstannıń patent boyınsha isenimli wákilleri arqalı júrgiziwleri múmkin.
Patentke uqıplı oylap tabılǵanlar emes dep tán alınatuǵın obiektler tómendegiler:
- ilmiy teoriyaler hám matematika usılları ;
- xo'jalikni shólkemlestiriw hám basqarıw usılları ;
- shartli belgiler, kesteler, qaǵıydalar ;
- aqliy operatsiyalardı orınlaw qaǵıydaları hám usılları ;
- elektron esaplaw mashinaları ushın algoritmlar hám programmalar ;
- binolar, imaratlar, aymaqlardı joybarlaw joybarları hám sxemaları ;
- estetika talapların qánaatlantirishga jóneltirilgen, ónimlerdiń tek sırtqı kórinisine tiyisli sheshimler;
- integral sxemalardıń tapologiyalari;
- o'simlik sortları hám haywan zatları ;
- jamoa mápleri, adamgershilik hám etika qaǵıydalarına qarsı sheshimler.
Bul qorǵaw tek patent tazalıǵınıń úsh kriteryaına juwap beretuǵın oylap tabıwǵa beriledi. Bular tómendegiler:
- Mutlaq dúnyalıq jańalıǵı, yaǵnıy málim shaxslar sheńberinde ámeldegi informaciya derekler arqalı oylap tabıwdıń belgisizligi. Bularǵa publikatsiya, awızsha tarqatıw, kórsetiw, ashıqtan -ashıq qóllawlar mısal boladı.
Lekin tómendegi jeńillik kiritilgen: avtor tárepinen etilgen ilimiy publikatsiya patent alıwǵa tosqınlıq etpeydi, eger patent alıwǵa jónetiletuǵın talapnamanı 6 ay ishinde rásmiylestirilse.
- Oylap shıǵarıw dárejesi, bunda sonı esapqa alıw kerek, jańa kompleks de jańalıq bóle aladı.
- Sanaatda qollanuvchanligi, yaǵnıy oylap tabıw sanaatda qollanıw etiliwi kerek.
Sanaat úlgisi hám tavar belgileri sanaat múlki retinde. Sanaat úlgisi insan dóretiwshilik iskerligi baǵdarınıń ámelge asıwı bolıp, anıq maqset hám qarıydarlar sheńberine iye.
Tariypine kóre sanaat úlgilerine qanday da bir obiekt sırtqı kórinisiniń kórkem-konstruktorlıq (dizayn) sheshimi kiredi.
Sanaat úlgileri kólemiy (modeller), tegis (súwretler) yamasa olardıń aralas kórinisinde bolıwı múmkin.
Ózbekstan Respublikası nızamshılıǵına muwapıq sanaat úlgisiniń jańalıǵı, ayriqshalıǵı hám sanaatda qollanılıwı onıń patentke uqıplılıq shártleri esaplanadı.
Eger sanaat úlgisiniń buyımdıń estetik hám (yamasa ) ergonomik qásiyetlerin belgileytuǵın zárúrli belgileri (belgileri) kompleksi onıń ústin turatuǵınlıq sánesinen aldın jáhán daǵı abıraylı informaciya dárekleri arqalı barlıqǵa málim bolmaǵan bolsa jańa dep tán alınadı.
Sanaat úlgisiniń zárúrli belgileri kompleksi buyım estetik qásiyetlerdiń dóretiwshilik xarakteri menen baylanıslı bolsa ol ayriqsha dep tán alınadı. Sanaat úlgisi kóp márte qayta islep shıǵarıw múmkinshiligin beretuǵın bolsa sanaatda qollanılatuǵın dep tán alınadı.
Sanaat úlgisiniń mánisi jáne onıń huqıqıy qáwipsizliklew kólemi eń aldın, onıń zárúrli belgileri kompleksi menen ańlatpalanadı, bul belgiler úlgi fotosuratlarida sáwlelendiriledi hám buyımdıń sırtqı kórinisi hám ayriqsha qásiyetlerin belgilep beredi. Zárúrli belgilerdi sózler menen xarakteristikalaw suwretleytuǵın informaciyanı túsintirip beriwdi támiyinleydi. Ádetde, sanaat úlgileriniń túrlerin xarakteristikalaw ushın tómendegi belgilerden paydalanıladı :
1. Quramalı kompozitsiyali, hasası keń kólemiy keńislikdegi dúzılıwǵa iye bolǵan buyımlar (mısalı, dáske, awıl xojalıq mashinası, mototsikl hám taǵı basqa ) tómendegi belgiler menen xarakterlenedi:
• Kompozitsiya elementleriniń bar ekenligi;
• Elementlerdiń óz-ara jaylasıwı ;
• Kompozitsiya elementleriniń forması.
2. Jalǵız bloklı kompozitsiyaga iye buyımlar (mısalı, televizor, radiopremnik, shchit priborlari, tartpalar ), sonıń menen birge elementar geometriyalıq kólemler qatnası tiykarında qurılǵan (mısalı, mebel seksiyası blokları ) kórkem konstruktorlıq sheshimleri tómendegi belgiler menen xarakterlenedi:
• kompozitsiya elementleriniń quramı hám bólistiriliwi;
• buyumlarning, ádetde, frontal maydanında bolatuǵın bul elementlrning plastik, grafik, reńli hám faktura sheshimleri hám taǵı basqa belgiler.
Endi patent ekspertizasi patentke uqıplılıqtı bahalawda sanaat úlgilerine qóyatuǵın tiykarǵı talaplardı kórip shıǵamız.
Oylap tabılǵanlardı pantent ekspertizasidan ótkeriw degi sıyaqlı, bul erda da birinshi náwbette sanaat úlgisiniń sanaatda qollanıwı tekseriledi. Bul shártga muwapıq bolıwı ushın sanaat úlgisin xarakteristikaında sanaat úlgisinde orınlanǵan buyımdıń maqseti hám wazıypası kórsetilgen bolıwı kerek. SHuningdek, bul buyımdı kem ushraytuǵın yamasa sanaat úlgisiniń ústin turatuǵınlıq sánesige shekem málim bolmaǵan hám xarakteristikada aytilmagan qural hám usıllardan paydalanmay tayarlaw múmkinshiligi de tekserip kóriledi. Soǵan itibardı qaratamizki, tek bir ret ámelge asırilatuǵın sonda da sanaatda qollanıladı, dep tán alınatuǵın oylap tabılǵanlardan (mısalı, cho'kib ketken kemde-kem ushraytuǵın kemani suw tubidan kóterip alıw ) ayrıqsha túrde, sanaat úlgisi bir neshe márte qayta islep shiǵarılatuǵın yamasa payda etinadigan bolıwı zárúr.
Sanaatda qollanılıwı tekserilgennen keyin sanaat úlgisiniń jańalıq shártlerine muwapıqlıǵı tekseriledi.
Eger sanaat úlgisi belgileri menen birdey bolǵan kórkem-konstruktorlıq sheshimi ashıp berilgen informaciya dáregi anıqlansa sanaat úlgisin bul shártlerge muaofiq emes dep tabıladı.
Sanaat úlgisi jańalıǵın belgilewde barlıq málim hám barlıq paydalanıwı múmkin bolǵan maǵlıwmatlar (yaǵnıy baspadan shıǵarılǵan derekler) den tısqarı ústin turatuǵınlıq sánesi boyınsha ilgeri berilgen hám qaytarıp alınbaǵan talapnamalar da esapqa alınadı.
Keyin sanaat úlgisiniń ayriqshalıǵı tekseriledi. Sanaat úlgisiniń ayriqshalıǵın ekspertizadan ótkeriwde kóbinese oylap tabıwdıń oylap tabıw dárejesin bahalawda paydalanatuǵın “unamsız” belgilerdi anıqlaw usılına uqsas jantasıwlardan paydalanıladı. Mısalı, kuyidagilarda sáwlelengen sanaat úlgisiniń ayriqshalıq shártlerine muwapıq dep tán alınbaydı :
• jaqin analogidan talapnama beretuǵın tárepinen zárúrli belgiler dizimine kiritilgen belgisi (belgileri) menen parıq etetuǵın, lekin bul belginiń talapnama beretuǵın kórsetken buyımdıń estetik qásiyetlerine tásiri tastıyıqlanmagan buyımlar ;
• ilgeriden málim buyımǵa salıstırǵanda tek ólshemi ózgertirilgen, elementleri sanı ko'paytirilgan yamasa reńi ózgertirilgen (lekin jańa koloristik sheshim emes) buyımlar ;
• bólek alınǵan ápiwayı geometriyalıq kólem (prizma sıyaqlı, sferik, konussimon) forma daǵı buyımlar yamasa bólek alınǵan ápiwayı geometriyalıq sırtqı kórinisler;
• haqiqiy ámeldegi obiekttiń (da ápiwayılastırılgan, da masshtabǵa ámel etilgen haldaǵı ) kichiraytirilgan yamasa úlkenlestirilgen nusqalarınan ibarat buyımlar (mısalı, oyınshıqlar, suvenirlar);
• muayyan maqsetlerge mólsherlengen buyımlarǵa tán formanı tákirarlaytuǵın, lekin basqa texnikalıq tiykarda orınlanǵan (mısalı, ádetde aǵashdan islenetuǵın buyımǵa uqsatıp polimer materialdan tayorlangan) buyımlar ;
• turli maqsetlerge mólsherlengen hám sırtqı kórinisi uqsas bolǵan eki obiekt málimliginde sırtqı kórinisi sol málim obiektlerden alınǵan buyımlar ;
• tashqi kórinisi ózgermegen halda ilgeri malum bolǵan bólek buyımlardan dúzilgen jıynaqlar.
Juwmaqta sonı belgilengenler etemizki, buyımdıń ayriqsha, estetik tárepten kórkem hám ergonomik sırtqı kórinisi qarıydarlardıń tavarǵa zárúriyatın belgileytuǵın bas faktorlardan biri bolıp tabıladı. Sol sebepli sanaat úlgisin tuwrı hám sawatlı huqıqıy qáwipsizliklew bazar daǵı muvoffaqiyatning girewi, báseki gúresinde bolsa ústinliktiń faktorı bolıp tabıladı.
|
| |
