177
sharayatı; qala yaki rayonlardın’ ekologiyalıq ma’seleleri; qala yaki rayonnın’
demografiyalıq h’a’m t.b.
17. 3. Klasstan tıs jumıslardın’ tiykarg’ı bag’darları
Klasstan tıs jumıslar h’a’r tu’rli boladı. Ayırım klasstan tıs jumısları ko’p
jag’daylarda bir-birin qaytaradı. Sonın’ ushın olar belgili bir bag’darları boyınsha
toparlastırıladı: Geografiyalıq
ekskursiyalar;
ilimiy-bilim; ma’deniy h’a’m ag’artıw;
miynet; muzey; baspa (Yu.İ.Valishina, 1985 j.).
17. 3. 1. Geografiyalıq ekskursiyalar
Geografiyalıq ekskursiyalar mektepten h’a’m klastan tıs jumıslardın’ tiykarg’ı
formalarının’ biri bolıp esaplanadı.
Geografiyalıq ekskursiyalar qısqa mu’ddetli yag’nıy bir ku’nlik bolıp, tiykarınan
ta’biyatqa
h’a’m
sanaat
ka’rxanalarına
sho’lkemlestiriledi.
Geografiyalıq
ekskursiyalardın’ maqseti oqıwshılardın’ teoriyalıq alg’an
bilimlerin bekkemlew,
ta’biyat qubılısların h’a’m o’ndirislik karxanalardı tek ko’rip qoymastan, olardı analiz
etiw ko’nlikpelerin qa’liplestiriwden ibarat. Ha’r qanday geografiyalıq ekskursiya u’sh
bo’limnen ibarat boladı: ekskursiyag’a tayarlıq; ekskursiyanı o’tkiziw, alıp barılatug’ın
jumıslardı tamamlaw. Ekskursiya na’tiyjeleri boyınsha esabatlar du’ziledi h’a’m
geografiya do’geregi jıynalısında qorg’aladı.
Geografiyalıq ekspeditsiyalar quramalı h’a’m mu’ddeti salıstırmalı u’lkenirek
bolg’anı ushın mektepte ken’ tarqalmag’an. Ulıwma bilim beretug’ın orta mekteplerde
ekspeditsiyalar shıpalı o’simliklerdi anıqlaw h’a’m
belgilew, ishimlik suw zapasların
qıdırıw, rekratsion h’a’m turistlik imkaniyatların anıqlaw h’a’m bah’alaw boyınsha
alıp barılıwı mu’mkin.
