Geografiya sabaqlarında o’tkiziletug’ın ta’jiriybelerge qoyılatug’ın

71 
3. Oqıwshılardın’ aktivliligin ku’sheytiw h’a’m o’tkiziletug’ın ta’jiriybenin’ 
mazmunın qanshelli tu’singenligin tekseriw maqsetinde klassqa soraw menen 
mu’ra’ja’a’t etiw arqalı oqıwshılardı baqlap turıw kerek. 
4. Ta’jiriybe dawamında oqıtıwshı oqıwshılarda baqlanıp atırg’an h’a’diyse 
h’aqqında o’z betinshe pikirlew qa’biletin oyatıw kerek h’a’m ta’jiriybenin’ 
aqırında olar o’z betinshe juwmaq jasawları kerek. Ma’selen: qurg’aqlıq, suwdın’ 
ısınıwı h’a’m suwınıwı ta’jiriybede uyreniw dawamında oqıwshılar qurg’aqlıq 
okeanlarg’a qarag’anda tez ısıp h’a’m tez suwınıwı h’a’m onın’ aqıbetinde h’a’r 
tu’rli klimat zonalarının’ qa’liplesiwi h’aqqındag’ı bilimlerge iye boladı. 
5. Ta’jiriybe dawamında su’wretler, tablitsalar, sızılma h’a’m ko’rgizbe 
qurallardan da ko’rsetip beriliwi kerek. 
6.Ta’jiriybe o’tkiziw uzaq dawam etpewi kerek. Juda’ quramalı ta’jiriybeler 
bir saattan artıq dawam etpewi kerek. 
7. Ta’jiriybe o’tkiziliwge oqıwshılar puxta tayarlanıwı kerek. 
8.Ta’jiriybe o’tkizilgende priborlardı sonday jaylastırıw kerek olardı 
oqıwshılardın’ h’a’mmesi ko’rip turıwı lazım. 
Mektep geografiya maydanshasında to’mendegi ta’jiriybelerdi o’tkeriw 
mu’mkin. Suwdın’ jemiriwshilik qasiyeti.Suw h’a’m qurg’aqlıq betinde h’awanın’ 
ısıwın h’a’m t.b.u’yreniw mu’mkin. 
Releftin’ temperaturag’a ta’sirin u’yreniw ushın h’awa temperaturası 
oypatlıq h’a’m taw janbawırlarında u’yreniledi. Alıng’an mag’lıwmatlardı analiz 
etiw tiykarında oypatlıq h’a’m janbawırlardın’ h’a’r tu’rli ısıwı h’aqqında 
oqıwshılar bilimlerge iye boladı. Yag’nıy oqıwshılar ta’jiriybe tiykarında 
janbawırlardın’ arqa h’a’m qubla bo’limlerinde o’simlik qatlamının’ h’a’r 
qıylılıg’ın tu’sinip aladı. 
Gruntlardın’ tu’ri, mexanikalıq quramı, ren’i, o’simlik penen qaplang’anlıq 
da’rejesi, ıg’allıg’ının’ jer betinin’ ısıwına ta’siri to’mendegi ta’jiriybeden 
ko’riledi. 
- teren’ligi 0,5 m, ken’ligi 0,5 m, uzınlıg’ı 1 m bolg’an bir neshe shu’qırlıq 
qazıladı; 
- usı teren’ler h’a’r tu’rli taw jınısları h’a’m topıraqlar menen toltırıladı; 
- ma’lim bir waqıt o’tkennen son’ olardın’ temperaturası u’yreniledi; 
- tu’rli waqıtlarda tu’rli taw jınısları h’a’m topıraq temperaturası analiz 
etiledi h’a’m taw jınıslarının’ tu’rleri, mexanikalıq quramı h’a’mde ıg’allılıq 
da’rejesi topıraq temperaturasına qanday ta’sir etiwi anıqlanadı. 

72 
Geografiya maydanshasında yaki ashıq orında oqıwshılar ta’repinen 
topıraqlardın’ h’a’m taw jınıslardın’ temperaturasın o’z betinshe u’yreniwi 
geografiya ta’liminin’ turmıs penen baylanıslıg’ın bekkemleydi. 
SORAW HA’M TAPSIRMALAR 
1. Baqlaw degende neni tu’sinesiz h’a’m qay jerlerde alıp barıladı?
2. Ta’jiriybe degende neni tu’sinesiz?
3. Geografiyalıq baqlawlar qanday toparlarg’a bo’linedi?
4. Fenologiya degende neni tu’sinesiz?
5. Qanday waqıya h’a’m qubılıslardı ta’jiriybede ko’riw mu’mkin? 
6. Litosfera temasında qanday ta’jiriybeler o’tkiziledi? 
7. Gidrosfera temasının’ qaysı bo’limlerinin’ ta’jiriybe usılında o’tiw mu’mkin? 

Download 1,58 Mb.