76
Usı kartalar ja’rdeminde oqıwshılar a’meliy h’a’m o’z betinshe jumıs orınlaydı
h’a’m belgili bir sorawlarg’a juwap beredi.
Sonın’ ushın olar jaqsı ko’riniske h’a’m u’lken anıqlıqqa iye bolg’an
o’lshemde bolıwı kerek.
Kartalardın’ tu’rine qarap olardın’ o’lshemleri h’a’r qıylı boladı. Du’nya
h’a’m materiklerdin’ kartaları h’a’zirgi waqıtta 1,5x1,8m o’lshemde, O’zbekstan
h’a’m Orta Aziya kartaları usı o’lshemde shıg’arılmaqta.
Kartalar anıq h’a’m ra’wshan ko’rinip turıwı kerek. Olardag’ı geografiyalıq
obektler h’a’m qubılıslardı oqıwshılar 5-6 m den anıq ko’riwleri kerek. Bunın’
ushın kartada en’ za’ru’r na’rselerdi ko’rsetedi. Ma’selen: da’rya
su’wretlengeninde onın’ o’zegi h’a’m en’ u’lken tarmaqları ko’rsetiledi,
mayda
salaları bolsa ko’rsetilmeydi. Karta anıq ko’rinip turıwı ushın ren’ler jaqsı
tan’lanıwı kerek. Ren’ler bir-birinen keskin ajırılıp turıwı kerek. Ma’selen:
qurg’aqlıq h’a’m suwlar. Kartalarg’a qoyılatug’ın ja’ne bir talap kartalardın’
ko’rkem bolıwı bolıp tabıladı. Eger karta ko’rkem h’a’m anıq
islengen bolsa
oqıwshılar olardı an’sat oqıydı h’a’m tu’sinedi.
Mektep kartalarında relef tiykarınan tu’rli qalın’lıqta ren’
beriw menen
a’melge asırıladı. Pa’s tegislikler toyg’ın jasıl, tegislikler bolsa ashıq jasıl,
ba’lentlikler ashıq qon’ır ren’, tawlar qon’ır ren’, ba’lent tawlar toyg’ın qon’ır
ren’de beriledi.
Karta geografiyalıq atamalar menen tolıp qalmawı kerek.
Onda tek
oqıwshılardın’ jas o’zgeshelikleri esapqa alınıwı h’a’m bilim da’rejesine say
bolg’an jazıwlar bolıwı kerek. Baslang’ısh klass kartalarında geografiyalıq
atamalar az h’a’m u’lken jazılıwı, orta h’a’m joqarı klasslarda olardın’ sanı
ko’beyip h’a’m o’lshemleri maydalasıp barıwı mu’mkin.
