qilib olingan.
Makroiqtisodiy barqarorlikni yanada mustahkamlash va yuqori iqtisodiy oʼsish surʼatlarini saqlab qolish:
makroiqtisodiy mutanosiblikni saqlash, qabul qilingan oʼrta muddatli dasturlar asosida tarkibiy va
institutsional oʼzgarishlarni chuqurlashtirish hisobiga yalpi ichki mahsulotning barqaror yuqori oʼsish
surʼatlarini taʼminlash; xarajatlarning ijtimoiy yoʼnaltirilganini saqlab qolgan holda Davlat byudjetining
barcha darajalarida mutanosiblikni taʼminlash, mahalliy byudjetlarning daromad
qismini mustahkamlashga
qaratilgan byudjetlararo munosabatlarni takomillashtirish; soliq yukini kamaytirish va soliqqa tortish tizimini
soddalashtirish siyosatini davom ettirish, soliq maʼmuriyatchiligini
takomillashtirish va tegishli ragʼbatlantiruvchi choralarni kengaytirish; ilgʼor xalqaro tajribada
qoʼllaniladigan instrumentlardan foydalangan holda pul-kredit siyosatini yanada takomillashtirish.
1.Ishlab chiqarish samaradorligi.
Ishlab chiqarish harajatlari — korxonaning mahsulot i.ch. maqsadlarida, iqtisodiy resurslar sotib
olish
uchun qilgan pul sarflari. Firma oʻz faoliyatini bozordan moddiy resurslar, yaʼni asbob-uskuna,
dastgohlar, transport va aloqa vositalari,
xom ashyo, yoqilgʻi, har xil materiallarni,
mehnat bozoridan ish
kuchini sotib olishdan boshlaydi. Shunga muvofiq holda I.ch.x. tarkibiga xom ashyo,
asosiy va yordamchi
materiallar, yonil-gʻi va energiya harajatlari, asosiy
kapital amortizatsiyasi, ish haqi va ijtimoiy sugʻurtaga
ajratmalar, foiz toʻlovlari va b. harajatlar kiradi. I.ch.x. ga qilingan barcha harajatlarning puldagi ifodasi
mahsulot tannarxinn tashkil qiladi.
Ishlab chiqarish samaradorligi va uni oshirish masalasi har doim iqtisodiyot nazariyasi fanining dolzarb
muammosi sifatida, uning diqqat markazida bo’lib kеladi. Ayniqsa, hozirgi paytda bu masala yanada
kеskin qo’yilmoqda.
Buning sababi shundaki, ishlab chiqarish samaradorligini oshirmasdan turib mamlakatimiz
oldida turgan muhim masala – mustaqil iqtisodiy taraqqiyotni jadallashtirish vazifasini
amalga oshirib bo’lmaydi. Samaradorlikning iqtisodiy mazmuni sifatida har doim ishlab chiqarishning
pirovard natijasi bilan
unga avanslangan rеsurslar, mablag’lar yoki qilingan xarajatlar o’rtasidagi nisbat
tushuniladi.
Lеkin, turli ijtimoiy-iqtisodiy tizimlar sharoitida shu jamiyatning maqsadidan kеlib chiqib, samaradorlik
muammosining tub mohiyati o’zgaradi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida ishlab chiqarishning asosiy maqsadi
foyda olishga qaratilganligi sababli har bir iqtisodiy sub’еkt ko’proq foyda olishga intiladi. Shuning
uchun ham
ishlab chiqarish samaradorligi olingan foydaning (F) ishlab chiqarishga sarflangan rеsurslar qiymatiga (IX)
nisbati bilan aniqlanadi, ya’ni: bu yerda: R’ – foyda normasi; IX – iqtisodiy rеsurs sarflari. Misol uchun, A
korxonada yil davomida 800 mln. so’mlik rеsurs xarajat qilib, 200 mln. so’m hajmida foyda olingan bo’lsin. U
holda foyda normasi 25% (200×100/800) ni tashkil etadi.
