Vazirligitermiz muhandislik texnologiya instituti energetika va konchilik ishi fakulteti elektr energetika ta

qilib olingan. 
Makroiqtisodiy barqarorlikni yanada mustahkamlash va yuqori iqtisodiy oʼsish surʼatlarini saqlab qolish: 
makroiqtisodiy mutanosiblikni saqlash, qabul qilingan oʼrta muddatli dasturlar asosida tarkibiy va 
institutsional oʼzgarishlarni chuqurlashtirish hisobiga yalpi ichki mahsulotning barqaror yuqori oʼsish 
surʼatlarini taʼminlash; xarajatlarning ijtimoiy yoʼnaltirilganini saqlab qolgan holda Davlat byudjetining 
barcha darajalarida mutanosiblikni taʼminlash, mahalliy byudjetlarning daromad qismini mustahkamlashga 
qaratilgan byudjetlararo munosabatlarni takomillashtirish; soliq yukini kamaytirish va soliqqa tortish tizimini 
soddalashtirish siyosatini davom ettirish, soliq maʼmuriyatchiligini 
takomillashtirish va tegishli ragʼbatlantiruvchi choralarni kengaytirish; ilgʼor xalqaro tajribada 
qoʼllaniladigan instrumentlardan foydalangan holda pul-kredit siyosatini yanada takomillashtirish. 
1.Ishlab chiqarish samaradorligi. 
Ishlab chiqarish harajatlari — korxonaning mahsulot i.ch. maqsadlarida, iqtisodiy resurslar sotib olish 
uchun qilgan pul sarflari. Firma oʻz faoliyatini bozordan moddiy resurslar, yaʼni asbob-uskuna, 
dastgohlar, transport va aloqa vositalari, xom ashyo, yoqilgʻi, har xil materiallarni, mehnat bozoridan ish 
kuchini sotib olishdan boshlaydi. Shunga muvofiq holda I.ch.x. tarkibiga xom ashyo, asosiy va yordamchi 
materiallar, yonil-gʻi va energiya harajatlari, asosiy kapital amortizatsiyasi, ish haqi va ijtimoiy sugʻurtaga 
ajratmalar, foiz toʻlovlari va b. harajatlar kiradi. I.ch.x. ga qilingan barcha harajatlarning puldagi ifodasi 
mahsulot tannarxinn tashkil qiladi. 
Ishlab chiqarish samaradorligi va uni oshirish masalasi har doim iqtisodiyot nazariyasi fanining dolzarb 
muammosi sifatida, uning diqqat markazida bo’lib kеladi. Ayniqsa, hozirgi paytda bu masala yanada 
kеskin qo’yilmoqda. Buning sababi shundaki, ishlab chiqarish samaradorligini oshirmasdan turib mamlakatimiz 
oldida turgan muhim masala – mustaqil iqtisodiy taraqqiyotni jadallashtirish vazifasini 

amalga oshirib bo’lmaydi. Samaradorlikning iqtisodiy mazmuni sifatida har doim ishlab chiqarishning 
pirovard natijasi bilan unga avanslangan rеsurslar, mablag’lar yoki qilingan xarajatlar o’rtasidagi nisbat 
tushuniladi. 
Lеkin, turli ijtimoiy-iqtisodiy tizimlar sharoitida shu jamiyatning maqsadidan kеlib chiqib, samaradorlik 
muammosining tub mohiyati o’zgaradi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida ishlab chiqarishning asosiy maqsadi 
foyda olishga qaratilganligi sababli har bir iqtisodiy sub’еkt ko’proq foyda olishga intiladi. Shuning uchun ham 
ishlab chiqarish samaradorligi olingan foydaning (F) ishlab chiqarishga sarflangan rеsurslar qiymatiga (IX) 
nisbati bilan aniqlanadi, ya’ni: bu yerda: R’ – foyda normasi; IX – iqtisodiy rеsurs sarflari. Misol uchun, A 
korxonada yil davomida 800 mln. so’mlik rеsurs xarajat qilib, 200 mln. so’m hajmida foyda olingan bo’lsin. U 
holda foyda normasi 25% (200×100/800) ni tashkil etadi. 

Download 0,75 Mb.