75
Bunda mahalliy raqobatchi-firmalar qanday strategiya tanlashini,
raqobatli kurashda ulardan o’zish imkoniyati darajasini, xalqaro
kompaniyaning mo’ljallanayotgan faoliyat sohasi qabul qiluvchi mamlakat
millati psixologiyasiga javob berishini aniqlab olish zarur.
2. Xizmatlarni ishlab chiqarish va ko’rsatish sharoitlari aspekti. Bu
yo’nalishdagi tahlil predmeti bo’lib quyidagi omillar xizmat qiladi:
iqtisodiyotning qaysi tarmoqlarida qabul qiluvchi mamlakatning nisbiy
afzalliklari yaqqolroq namoyon bo’ladi, xalqaro kompaniyani qiziqtiruvchi
iqtisodiyot sohalarida ITTKI uchun asos mavjudligi va nihoyat, qabul
qiluvchi mamlakat xalq xo’jaligidagi zaif tomonlarning (kapital
yetishmasligi, ilmiy-texnik sohada orqada qolish va b.) xorijiy
sarmoyadorlar faoliyati bilan to’ldirilishi mumkinligi.
3. Sotish sharoitlari. Ular milliy iste’molchilar tomonidan
talablarning murakkablik darajasi va xususiyatlari, shuningdek qabul
qiluvchi mamlakatda sotish kanallarining jahon bozorida qabul qilingan
kanallardan farqlanishi bilan aniqlanadi. Ichki talabning rivojlanish
tendensiyalari TMK xorijiy filiali mahsulot assortimentini shakllantirish
yo’nalishlarini belgilaydi.
4. Qardosh tarmoqlar va yetkazib beruvchilar. Bu holatda xalqaro
kompaniyani
qabul
qiluvchi
mamlakatda
mahsulotini
yirik
iste’molchilarining mavjudligi haqidagi axborot qiziqtiradi. Ishlab
chiqarish harajatlarini pasaytirish uchun u yerda loyihalashtirilayotgan
korxonani xomashyo va materiallar bilan ta’minlovchi tarmoqlarni
rivojlantirish muhim ahamiyat kasb etadi. TMK xorijiy filiali faoliyat
sohasini tanlashda keyingi muhim omil bo’lib mahalliy firmalar –
potensial yetkazib beruvchilarning texnik darajasi (sifatli butlovchi
detallarni yetkazib berish imkoniyatiga egaligi) hisoblanadi.
90-yillarda jahon bozorlarida amal qilgan kompaniyalar qo’llagan
xalqaro iqtisodiy munosabatlarning asosiy shakllari va turlari o’z
ustunliklari va kamchiliklariga ega. Amerikalik iqtisodchilar tomonidan
taklif qilingan ularning turkumlanishi 4.1-jadvalda berilgan.
