Xalqaro menejment

102 
kapital qo’yilmani va uni samarali foydalanish imkoniyatini vujudga 
keltiruvchi umumiy siyosiy, iqtisodiy, huquqiy, ijtimoiy va boshqa 
omillarni ta’minlab berilishiga aytiladi. 
Hozirgi kunda O’zbekiston hududiga TMK investorlarini kirib 
kelishi uchun qulay investitsion muhit yaratilgan. Buni biz respublikani 
siyosiy tinchligida, barqaror iqtisodiy rivojlanishida, xorijiy investorlar 
uchun yaratilgan qator imtiyozlarda va boshqa holatlarida ko’rishimiz 
mumkin. 
2005-2007 
yillarda to’g’ridan-to’g’ri xorijiy investitsiyalar 
faoliyatini muvofiqlashtiruvchi 31 ta me’yoriy-huquqiy hujjatlar qabul 
qilindi, ulardan 4 tasi O’zbekiston Respublikasi qonunlari, 5 ta Prezident 
farmonlari, 7 ta Prezident va Vazirlar Mahkamasining qarorlari. 2007 yil 
fevralda Respublika Prezidentining tashabbusi bilan «Uzinfoinvest» - 
Xorijiy investitsiyalarga axborot ta’minoti va ko’magi bo’yicha agentlik 
tashkil etildi. 
Xorijiy investitsiyalar ishtirokida tashkil etilgan korxonalar (savdo, 
vositachilik, xomashyo yetkazib beruvchilardan tashqari) ro’yxatdan 
o’tgan kundan boshlab: 
- daromad (foyda) solig’idan birinchi yili 25 foizlik qismidan, 
ikkinchi yil 50 foizlik qismidan, uchinchi yil 100 foiz ozod qilinadi,
qishloq hududida esa birinchi yildan boshlab bunday soliqdan 100 foiz 
ozod qilinadi; 
- mulk solig’idan 2 yilga ozod qilinadi; 
- ishlab chiqargan mahsulotining 30 foizdan ortig’i eksportga 
chiqarilsa, 50 foiz daromad solig’idan (foyda solig’i), 15-30 foizi 
eksportga chiqarilsa, 30 foiz daromad (foyda) solig’idan ozod qilinadi; 
- ishlab chiqarish bilan band bo’lsa, yer solig’idan 2 yilga ozod 
qilinadi. 
O’zbekiston Respublikasida alohida sohalarga imtiyozlar berish ham 
ko’zda tutilgan. Unga ko’ra, neft va gaz konlarini ochish va qidirish 
ishlariga xorijiy kompaniyalarni jalb qilgan korxonalar ushbu ishlarni 
amalga oshirish davrida barcha soliqlardan, shuningdek, zarur uskunalarni 
import qilishda bojxona to’lovlaridan ozod qilinadi. 
Mazkur sohadagi korxona chet ellik hamkorlar bilan birgalikda 
ochilsa:
- neft va gaz qazib chiqarilgan kundan boshlab 7 yilga daromad 
(foyda) solig’idan; 
- xorijiy hamkorlar ulushiga mansub kapitaldan olinadigan daromad 
va mulk solig’idan ozod qilinadi. 

103 
Yengil sanoat sohasida: 
- tayyor mahsulot ishlab chiqaruvchi korxonalar qo’shimcha qiymat 
solig’idan tashqari barcha soliqlardan ozod qilinadi; 
- o’z ehtiyoji uchun ishlab chiqarish uskunalari, ehtiyot qismlarni 
import qilishda korxonalar bojxona to’lovlaridan ozod qilinadi. 
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2005 yil 11 apreldagi 
“To’g’ridan-to’g’ri xususiy xorijiy investitsiyalarni jalb etishni 
rag’batlantirish borasidagi qo’shimcha chora-tadbirlar to’g’risida”gi 
Farmoni mamlakatimizda investitsiya muhitini yanada yaxshilash, 
xususiylashtirish, ishlab chiqarishni modernizatsiya qilish, texnik jihatdan 
qayta jihozlash va rekonstruktsiya qilish, ortiqcha ishchi kuchi mavjud 
bo’lgan mintaqalarda yangi ish joylarini yaratish dasturlarini amalga 
oshirishga to’g’ridan-to’g’ri xususiy xorijiy investitsiyalarni keng jalb 
etish, shuningdek, xorijiy investorlar uchun ishonchli huquqiy himoya va 
kafolatlarni ta’minlashga qaratilgan. Unga ko’ra, to’g’ridan-to’g’ri xususiy 
xorijiy investitsiyalarni jalb etadigan iqtisodiyot tarmoqlari korxonalari 
asosiy faoliyati bo’yicha daromad solig’i, mulk solig’i, ijtimoiy 
infratuzilmani rivojlantirish va hududlarni obodonlashtirish solig’i, 
mikrofirma va kichik korxonalar uchun belgilangan yagona soliq 
to’lashdan, shuningdek, Respublika yo’l jamg’armasiga majburiy 
ajratmalar to’lashdan xorijiy investitsiyalar hajmi quyidagicha bo’lganda 
ozod qilinadi:
1
- 300 ming AQSh dollaridan 3 million AQSh dollarigacha - 3 yil 
muddatga; 
- 3 milliondan ortiq AQSh dollaridan 10 million AQSh dollarigacha - 
5 yil muddatga; 
- 10 million AQSh dollaridan ortiq bo’lganda - 7 yil muddatga. 
O’zbekiston Respublikasiga TMKlar investorlarini jalb qilishda 
quyidagi omillar ham muhim rol o’ynaydi: 
- O’zbekiston hududining tabiiy resurslarga – neft, tabiiy gaz, 
qurilish materiallari, oltin, mis va boshqa qimmatbaho metallarga boyligi; 
- Respublikada ishlab chiqarish va boshqaruv sohasidagi yangi 
texnologiyani tezda o’zlashtirib oluvchi malakali mutaxassis kadrlarning 
mavjudligi; 
- O’zbekiston Respublikasi nisbatan arzon ishchi kuchiga ega 
ekanligi; 
- O’zbekiston hududida ichki bozorlarning kengligi va ko’pligi. 
1
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2005 yil 11 apreldagi “To’g’ridan-to’g’ri xususiy xorijiy investitsiyalarni 
jalb etishni rag’batlantirish borasidagi qo’shimcha chora-tadbirlar to’g’risida”gi Farmoni 

104 
- Respublikada ishlab chiqarish korxonalarini xususiylashtirish 
jarayonlari jadal sur’atlar bilan olib borilayotganligi va ularda TMKlar 
investorlarining to’liq qatnashish imkoniyatining borligi va boshqalar. 
Respublikada 
rivojlangan 
davlatlarning 
TMKlari 
tomonidan 
kiritilayotgan kapital mablag’lar tizimining o’sishi sanoat uchun zarur 
bo’lgan zamonaviy texnik uskunalarni, texnologiyalarni sotib olish 
imkoniyatini bermoqda. 
Hozirgi vaqtda O’zbekistonda jahondagi yetakchi rivojlangan 
mamlakatlarning yuqori mavqega ega kompaniyalari bilan teng huquqli va 
o’zaro manfaatli munosabatlar o’rnatishga, jahon standartlari darajasida 
raqobatbardosh mahsulot ishlab chiqarishni maqsad qilib, sifat jihatidan 
mukammal yangi korxonalarning yaratilishiga asoslangan ilgari borish 
strategiyasi o’zining ijobiy natijalarini bermoqda. Xususan, 1996 yilda 
Janubiy Koreyaning “DEU» korporatsiyasi bilan hamkorlikda 
“O’zDEUavto” qo’shma korxonasining tashkil etilishi natijasida 
O’zbekiston ishlab chiqarishning murakkab, eng ilg’or texnologiyalar talab 
qiladigan, yuksak darajadagi qo’shimcha qiymatga ega tayyor mahsulot 
turini o’zlashtirib, dunyodagi sanoqli avtomobilsoz davlatlar qatoridan 
o’rin oldi. 
Bugungi kunda Asaka zavodi «Djeneral Motors» korporatsiyasining 
Koreya bo’limi bilan hamkorlikda boshqarilayotgan qo’shma korxonadir. 
Inqiroz davom etayotganiga qaramay, O’zbekiston avtomobilsozlik 
sanoatining yetakchisi bo’lgan GM Uzbekistan qo’shma korxonasi 2010 
yilda avtomobillar ishlab chiqarish hajmini 2009 yilga nisbatan 6,2 % 
foizga oshirdi va 217733 ta avtomobil ishlab chiqardi (5.3-jadval). 

Download 1,44 Mb.