5.3-jadval
2010 yilda GM Uzbekistan kompaniyasida avtomobillar ishlab
chiqarish hajmi
Avtomobillar
rusumi
Ishlab chiqarish
hajmi, dona
2009
yilga
nisbatan
o’zgarish, %da
Nexia
87100
96,1
Matiz
72999
105,6
Damas
20900
88,4
Lacetti
23917
123,3
Epica
3185
290
Captiva
1835
167
Spark
7797
-
Jami
217 733
106,2
Manba: O’zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo’mitasi ma’lumotlari
105
Mazkur korxona O’zbekiston eksportini rivojlantirishga ham muhim
hissa qo’shmoqda. Korxonada ishlab chiqarilgan avtomobillarning ko’p
qismi Rossiya va boshqa MDH mamlakatlariga eksport qilinadi. Hozirgi
vaqtda Rossiya va MDH mamlakatlarida qo’shma korxonaning o’rtacha
bozor ulushi 3,9 % ni tashkil qiladi. Korxonaning MDH mamlakatlaridagi
dilerlik tarmog’i 253 ta dilerlik va 320 ta savdo-servis markazlaridan
iborat. 2010 yilda Uz-Daewoo avtomobillar sotuvi Rossiyada 45 %,
Ukrainada – 20 %, Belorusiya va Qozog’iston bozorlarida – bir necha
barobar oshdi.
1
Yevropa biznes Assotsiatsiyasining avtoishlab chiqaruvchilar
qo’mitasining ma’lumotlariga ko’ra, GM Uzbekistan o’zbek-amerika
qo’shma korxonasi 2010 yilda Rossiyada yengil va tijorat avtomobillarini
sotish bo’yicha yetakchi o’nlikka kiradi. 2010 yilda Rossiyada 74419 ta
avtomobil sotilgan, bu 2009 yilga nisbatan 45 foiz ko’p demakdir (5.4-
jadval).
5.4-jadval
2010 yilda Rossiyaga avtomobillar eksporti ko’rsatkichlari
2010 y
2009
yilga
nisbatan foizda
Sotuvlar bo’yicha
egallagan o’rni
Nexia
43943
156
8
Matiz
30476
131
11
Jami, dona
74419
145
10
Manba: Yevropa biznes Assotsiatsiyasining avtoishlab chiqaruvchilar qo’mitasining ma’lumotlari
O’zbekiston mashinalari ommaviyligi bo’yicha dunyodagi mashxur
Opel, Peugeot, Renault, Toyota, Nissan, Kia, Suzuki, Hyundai, Skoda kabi
ishlab chiqaruvchilarning qator yetakchi modellaridan o’zib ketdi. Bu
"GM Uzbekistan" avtomobillarining yuqori obro’ga egaligi va
ishonchliligidan dalolat beradi.
Rossiya Iqtisodiy rivojlanish vazirligi ma’lumotlariga ko’ra, 2011
yilning birinchi choragida Rossiyaga avtomobillarning eng yirik
eksportchilari orasida O’zbekiston uchinchi o’rinni egallaydi. 2010 yilda
Rossiyaga asosiy avtomobil eksport qiluvchi mamlakatlarga Yaponiya
(59,96 ming), Germaniya (19,56 ming), O’zbekiston (18,62 ming), Janubiy
Koreya (18,47 ming) va Buyuk Britaniya (17,08 ming) kiradi.
2
1
http://www.uzdaily.uz/PVKXM/articles-id-6685.htm
2
http://uzavtosanoat.uz/content/view/183/1/lang,ru/
106
Avtomobilsozlik sohasida boshqa chet el korporatsiyalari bilan ham
hamkorlik kengayib bormoqda. 2011 yilda Samarqand viloyatida
Germaniyaning «MAN Truck & Bus AG» kompaniyasi bilan hamkorlikda
og’ir yukli tijorat texnikasini ishlab chiqarish bo’yicha yangi “JV MAN
Auto-Uzbekistan” qo’shma korxonasining qurilishi boshlandi. Loyiha
doirasida uzoq muddatli istiqbolda yiliga 20 ming birlikkacha ishlab
chiqarish quvvatlari yaratiladi.
1
O’zbekiston avtomobilsozligida shuningdek, Yaponiyaning «Isuzu
Motors» korporatsiyasi bilan hamkorlikda «Samavto» korxonasi tashkil
etilgan bo’lib, u yiliga 3000 dan ortiq «Isuzu» rusumli avtobuslar va 500
dan ortiq og’ir yuk mashinalari ishlab chiqaradi.
O’zbekiston iqtisodiyotida Yaponiya TMKlarining faoliyati alohida
diqqatga sazovordir. 1993-1994 yillarda “Marubeni Korporeyshn”,
“Mitsubisi Korporeyshn”, “Sumitomo Korporeyshn” kabi etakchi
kompaniyalarning
vakolatxonalari
ochildi.
Ushbu
kompaniyalar
ishtirokida neft-gaz, kimyo sanoati, qishloq xo’jaligi, qurilish texnikasini
ishlab chiqarish, energetika va to’qimachilik sohalarini rivojlantirish va
qator qo’shma korxonalarni yaratish, mamlakat ijtimoiy infratuzilmasini
rivojlantirish, transport tizimini modernizatsiyalash loyihalari amalga
oshirildi.
So’nggi yillarda xorijiy TMKlarning O’zbekiston neft-gaz sanoatiga
qiziqishi kuchayib bormoqda. Eng yuqori faollikni Rossiya va Osiyo
kompaniyalari ko’rsatmoqda. Hozirgi kunda "Gazprom" va “Lukoyl” kabi
Rossiya kompaniyalarining O’zbekiston yoqilg’i-energetika majmuasiga
kiritgan sarmoyalari 3 mlrd. AQSh dollaridan ortadi. «Lukoyl»
kompaniyasi 2004 yildan boshlab O’zbekistonning neft-gaz tarmog’iga 1,5
mlrd AQSh dollaridan ortiq investitsiya kiritdi. Yaqin 5-6 yil davomida
kompaniyaning O’zbekistonga kiritgan investitsiyalari 5 mlrd. dollarni
tashkil etadi.
O’z navbatida "Gazprom" kompaniyasi 2006 yil yanvarda
"O’zbekneftegaz" MXK bilan Ustyurt mintaqasida 7 ta investitsion
bloklarda va mamlakatning g’arbiy qismida geologik o’rganish ishlarini
o’tkazish bo’yicha shartnomalar imzolagan. 2007-2011 yillarda
kompaniya 610 mln. dollar mablag’ sarflashni mo’ljallagan bo’lib,
O’zbekiston gazini xarid qilishda yetakchi sherik hisoblanadi.
1
http://www.12.uz/ru/news/show/economy/5471/#
107
Hozigi vaqtda “O’zbekneftegaz” MXK, Lukoyl (Rossiya), CNPC
(Xitoy), KNOC (Janubiy Koreya) va Petronas (Malayziya) kompaniyalari
ishtirokida Orol dengizining O’zbekiston qismida neft va gaz konlarini
geologiya-qidiruv va o’zlashtirish uchun Mahsulotni bo’lish shartnomasini
tayyorlash bo’yicha tuzilgan xalqaro konsern ishi alohida diqqatga
sazovor.
2009 yil 7 aprelda “O’zbekneftgaz” MXK bilan Malayziyaning
“Petronas” va Janubiy Afrika Respublikasining “Sasol” kompaniyasi
o’rtasida O’zbekiston Respublikasida sintetik suyuq yoqilg’i ishlab
chiqarish loyihasini amalga oshirishning asosiy tamoyillari to’g’risidagi
bitim hamda o’zaro hamkorlikka oid anglashuv memorandumi imzolandi.
1
“Petronas” korporatsiyasi tomonidan O’zbekiston iqtisodiyotiga jami 2
mlrd. AQSh dollar miqdorida sarmoya kiritilishi rejalashtirilgan.
2009 yil 11 mayda “O’zbekneftgaz” MXK va Koreya milliy neft
korporatsiyasi (KNOC) o’rtasida “O’zbekiston Respublikasi Farg’ona
mintaqasining Namangan-Targoch va Chust-Pop investitsion bloklarida
geologiya-qidiruv ishlarini o’tkazish to’g’risida”gi kelishuv imzolandi.
Kelishuvda koreys tomonidan besh yil mobaynida ikki bosqichda mazkur
bloklarda geologiya-qidiruv ishlarini olib borish ko’zda tutilib, 61 mln.
AQSh dollariga yaqin sarmoyalarni o’zlashtirish mo’ljallangan.
Shunday qilib, O’zbekiston Respublikasida iqtisodiyotning ustuvor
tarmoqlarini rivojlantirish uchun TMKlarni va xorijiy investitsiyalarni jalb
qilish siyosati mavjud mablag’lardan, vaqt va imkoniyatdan samarali
foydalanishga, amaldagi shart-sharoitlardan kelib chiqib, boyliklarni
samarali joylashtirish va shu yo’l bilan respublika iqtisodiyotini
yuksaltirish, uning jahon iqtisodiy tizimiga qo’shilishiga rag’batlantirish
yo’li bilan investitsiyalarni iqtisodiyotning ustuvor tarmoqlariga jalb
qilishga hamda ulardan samarali foydalanishga qaratilgan.
|