« Xo‘jabod Baxt ostonasi » mas’uliyati cheklangan jamiyati shaklidagi qo‘shma korxona ning mehnatdan foydalanish ko‘rsatkichlari tahlili
T/r
|
Ko‘rsatkichlar nomi
|
O‘lchov birl.
|
Yillar
|
2022/
2021, %
|
2022/
2020, %
|
2020
|
2021
|
2022
|
1.
|
Mahsulot ishlab chiqarish xajmi
|
Ming so‘m
|
409211
|
401610
|
515009
|
128,2
|
125,8
|
2.
|
O‘rtacha rqyxatdagilar soni shu jumladan: asosiy ishlab chiqarishda
|
kishi
|
89
|
89
|
95
|
106
|
106
|
3.
|
Ish haqi fondi jami
|
Ming so‘m
|
55104
|
69312
|
88332
|
127,4
|
160
|
4
|
1ta xodimning o‘rtacha oylik ish haqi
|
Ming so‘m
|
287
|
361
|
433
|
119,9
|
150,9
|
5
|
1 ta xodimning mehnat unumdorligi
|
Ming so‘m
|
25575,7
|
25100,6
|
30294,6
|
120,7
|
118,5
|
6
|
Qo‘nimsizlik koeffitsienti
|
%
|
6
|
6
|
5
|
-1
|
-1
|
Manba: « Xo‘jabod Baxt ostonasi » mas’uliyati cheklangan jamiyati korxonasining hisobotlari
Bu holat, albatta, korxona rahbariyatiga xodimlar mehnat unumdorligi va sifatini oshirishda mehnat natijaviyligi va ish haqi sur’atlari o‘rtasida optimal mutanosiblikni o‘rnatish zarurligini ko‘rsatadi. Agrda xodimlar o‘z ish natijalari va mehnatiga to‘lanayotgan haq va mukofotlar o‘rtasida bog’liqlikni sezsalar, bu ularning mehnat unumdorligi va sifatini oshirishga motivlashtiruvchi omil bo‘lib xizmat qiladi.
Korxona faoliyatining yakuniy natijalari uning moliyaviy-iqtisodiy ko‘rsatkichlarida aks etadi. Biz ham o‘rganayotgan ob’ektga iqtisodiy baho berish maqsadida mas’uliyati cheklangan jamiyatning 2020-2022 yillardagi moliyaviy ko‘rsatkichlarini o‘rganib chiqishga harakat qildik (3-jadval).
3 - jadval
« Xo‘jabod Baxt ostonasi » mas’uliyati cheklangan jamiyati shaklidagi qo‘shma korxona ning 2019-2021
xo‘jalik yillardagi moliyaviy natijalari tahlili (ming so‘mda)
T/r
|
Ko‘rsatkichlar nomi
|
Yillar
|
2022/
2021, %
|
2022/
2020, %
|
2020
|
2021
|
2022
|
1.
|
Mahsulot sotishdan sof tushum
|
378899
|
375337
|
495201
|
132
|
130,7
|
3.
|
Sotilgan mahsulotlar tannarxi
|
319635
|
281129
|
396161
|
140,9
|
123,9
|
4.
|
Davr xarajatlari
|
34763
|
33011
|
39627
|
120
|
114
|
5
|
Yalpi foyda
|
24501
|
61197
|
59413
|
97,1
|
242,5
|
6
|
Sof foyda
|
18601
|
23183
|
17222
|
74,3
|
92,6
|
7
|
Rentabellik ,%
|
5,8
|
8,3
|
4,4
|
-3,9
|
-1,4
|
Manba: « Xo‘jabod Baxt ostonasi » mas’uliyati cheklangan jamiyati korxonasining hisobotlari
Jadvaldagi ma’lumotlar asosida « Xo‘jabod Baxt ostonasi » mas’uliyati cheklangan jamiyati shaklidagi qo‘shma korxona ning 2020-2022 xo‘jalik yillardagi umumiy daromadlarini tahlil qiladigan bo‘lsak, mas’uliyati cheklangan jamiyatda 2020 yilda mahsulot sotishdan sof tushum 378899 ming so‘mni tashkil etgan, 2021 yilda 375337 ming so‘mni tashkil etgan, 2022 yilda esa 495201 ming so‘m bo‘lgan, bu 2021 yilga nisbatan 132% darajada, ya’ni korxonada mahsulot sotishdan sof tushum ortgan. ma’suliyati cheklangan jamiyatda sotilgan mahsulotlar tannarxi 2020 yilda 319635 ming so‘mni tashkil etgan, 2021 yilda 281123 ming so‘m bo‘lgan, 2022 yilda 445801 ming so‘mga ko‘paygan, bu esa 2022-2021/2020 va yillarga nisbatan mos holda 140,9% va 123,9% ni tashkil etgan. Korxonada davr xarajatlari 2020 yilda 34763 ming so‘m bo‘lib, 2021 yilda 33011 ming so‘mni tashkil etgan, 2021 yilda 39627 ming so‘m bo‘lib, 2019 yildagi davr xarajatlariga nisbatan 14% ga ortiqdir. Korxonada daromad solig’i 2020 yilda 3459,58 ming so‘m bo‘lgan, 2021 yilda 7978,46 ming so‘m, 2022 yilda esa 2369,15 ming so‘mni tashkil etgan, bu esa 2020 yilga nisbatan 1090,43 ming so‘mga kamaygan. Bunga sabab mamlakatimizda yuridik shaxslardan olinadigan foyda solig’ini stavkalari ahamiyatli darajada pasaytirib borilayotganligidir. Foydadan boshqa soliqlarni tahlil qilib ko‘rganimizda ularning ham yil sayin pasayganini, ya’ni 2022 yilda 2020 yilga nisbatan 809,52 ming so‘mga kamayganini ko‘rishimiz mumkin.
Ishlab chiqarish korxonalari faoliyati moddiy va mehnat xarajatlari bilan bog’liq.
Bugungi kunda respublikamiz iqtisodiyotining deyarli barcha tarmoq va sohalarida ishlab chiqarishni modernizatsiyalash, texnik va texnologik jihatdan qayta jihozlash tadbirlarining keng ko‘lamda amalga oshirilishi raqobatdosh mahsulotlar ishlab chiqarish imkoniyatlarini kengaytirmoqda. Biroq bu boradagi jiddiy muammo ayrim mahsulotlarimiz tannarxining yuqori darajada qolayotganligi ularning raqobatdoshligiga salbiy ta’sir ko‘rsatmoqda. Shunga ko‘ra, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Iqtisodiyotning real sektori korxonalarini qоllab-quvvatlash, ularni barqaror ishlashini ta’minlash va eksport salohiyatini oshirish chora-tadbirlari dasturi to‘g’risida”gi (2020 yil 28 noyabrь) 4058-sonli Farmonida muhim chora-tadbirlar qatorida mahalliy ishlab chiqaruvchi korxonalarning barcha resurslardan samarali foydalanishi hisobiga mahsulot tannarxini 20 foizdan kam bo‘lmagan miqdorda pasaytirish orqali ularning raqobatdoshligini ta’minlash vazifasi ham belgilab berilgan edi.
Iqtisodiyotni modernizatsiyalash va texnik yangilash yo‘nalishlarida belgilangan ustuvor vazifalardan kelib chiqib, « Xo‘jabod Baxt ostonasi » mas’uliyati cheklangan jamiyati korxonasi tomonidan 2022 yilda ish va xizmatlarning tannarxini pasaytirish bo‘yicha dastur ishlab chiqilgan bo‘lib, uning natijasida mas’uliyati cheklangan jamiyat jami 15558 ming so‘mlik xarajatlarni qisqartirishga erishdi. Quyida ushbu dastur bo‘yicha korxona xarajatlari qisqartirishga erishilgan asosiy yo‘nalishlar haqida ma’lumot keltirilgan (4 jadval).
4-jadval
|
