|
O’zbekiston Respublikasida tashqi iqtisodiy faoliyatni rivojlantirish
|
| bet | 15/25 | | Sana | 05.02.2024 | | Hajmi | 184,92 Kb. | | #151444 |
Bog'liq XORIJIY INVESTITSIYALARO’zbekiston Respublikasida tashqi iqtisodiy faoliyatni rivojlantirish
kontseptsiyasi
29
0’zbekiston Respublikasida Markaziy Osiyo davlatlari bilan ko’p tomonlama aloqalarni rivojlantirishga katta e’tibor berilmoqda. Respublikamizning Yaqin SHarq va Janubiy-SHarqiy Osiyodagi rivojlanayotgan mamlakatlarga yaqinligi, chegaradoshligi, Yevropa va Osiyo mamlakatlari savdo yoTida joylashganligi tashqi iqtisodiy faoliyatning rivojiga ijobiy ta’sir koTsatmoqda.
Buning natijasida eksportga ixtisoslashgan qo’shma sub’ektlarni tashkil etish, erkin iqtisodiy hududlarni shakllantirish negizida tashqi iqtisodiy faoliyatni yanada rivojlantirish imkoniyatlari vujudga keladi.
Hozirgi kunda respublikamizda importning oTnini qoplash va eksportga yo’naltirilgan ishlab chiqarishni qoTlab - quwatlash dasturi amalga oshirilmoqda. Tashqi iqtisodiy faoliyatni yanada erkinlashtirish uchun xorijiy sarmoyalarni ustuvor yo’nalishlarga jadalroq jalb qilishga, ularga kafolat va imtiyozlar berishga, litsenziyalar, “nou xairlar sotib olishga, valyuta tushumlarini kadrlami tayyorlashga sarflashda erkinliklar berishga qaratilgan izchil siyosat olib borilmoqda.
Tashqi iqtisodiy faoliyatning samaradorligini oshirish - ushbu sohadagi boshqamvni takomillashtirish, eng awalo, sanoat yo’nalishidagi sub’ektlarini boshqarish va iqtisodiy rag’batlantirish tizimini yaratishga ko’p jihatdan bogTiqdir. Jahon andozalari darajasidagi mahsulotlarni ishlab chiqarishni kengaytirish, ulaming raqobatbardoshligini oshirish muhim vazifa hisoblanadi. Buning uchun sub’ektlami zamonaviy ilg’or texnologiya, eng yangi uskunalar, ayniqsa kichik va o’rta sub’ektlar uchun moTjallangan ixcham uskunalar bilan jihozlash talab qilinadi.
0’zbekistonda eksport faoliyatini qoTlab-quwatlash maqsadida imtiyozlar berilgan boTib, ularning ayrimlari quydagilardan iborat:
sub’ekt o’zi ishlab chiqargan mahsulotni erkin almashtiriladigan valyutaga sotadigan boTsa, unga akkreditivsiz eksport qilish huquqi beriladi;
tovar eksporti ichki bozor bahosidan past bahoda amalga oshirilganda soliqqa tortish haqiqatda sotiladigan baho bo’yicha amalga oshiriladi;
eksportga chiqarilayotgan tovarlarning hajmi umumiy sotish hajmining 30 foizini yoki undan ortigTni tashkil qilsa, daromad soligTning miqdori ikki martagacha qisqartiriladi;
MDHga mahsulot eksport qiladigan sub’ektlar 1998 yil 1 yanvardan boshlab aktsiz soligT va qo’shimcha qiymat soligTdan ozod qilinadilar;
mulkchilik shaklidan qatTy nazar, barcha ishlab chiqarish sub’ektlari chet davlatlarda o’zlarining uylarini, vakolatxonalarini ochishlari mumkin. SHu bilan birga, ularga konsignatsiya shartlari asosida tovar yetkazib berishlariga ruxsat beriladi.
Tashqi iqtisodiy faoliyatni amalga oshiruvchi xorijiy investitsiya ishtirokidagi korxonalarni kreditlash
Bugungi kunda Respublikamizda pul-kredit dastaklarining tijorat banklari
зо
faoliyatida ta’siri mexanizmi nuqtai nazaridan olib karaganda, xorijiy investitsiyalar ishtirokidagi korxonalardagi beriladigan kreditlar miqdori markaziy bankning qayta moliyalash stavkasiga, markaziy bankning so’mdagi depozitlar bo’yicha majburiy zaxira stavkasiga va kreditlarning o’rtacha foiz stavkasiga teskari mutanosibdir. Tashqi iqtisodiy faoliyat (TIF) Milliy bankining kredit resurslari miqdoriga esa to’g’ri mutanosibdir. Buning sababi shundaki, Markaziy bankning majburiy zahira stavkalari oshirilishi tijorat banklarining kreditlash salohiyatlarini to’g’ridan to’g’ri pasaytiradi. Majburiy zaxira ajratmalari tijorat banklarining jalb qilingan resurslariga nisbatan hisoblanadi. 0’z navbatida jalb qilingan resurslarning asosiy qismi tijorat banklarining kredit resurslari hisoblanadi.
Bugungi kunda xorijiy investitsiyalar ishtirokidagi korxonalarga beriladigan kreditlarga ta’sir qiluvchi asosiy omillar sifatida xorijiy investitsiyalar ishtirokidagi korxonalarga beriladigan kreditlar hajmi, kreditlarning o’rtacha foiz stavkasi, Markaziy bankning so’mdagi depozitlari bo’yicha majburiy zaxira stavkasi, TIF Milliy bankining kredit resurslari kabilarni keltirish mumkin.
Xorijiy investitsiyali korxonalarning tashqi iqtisodiy faoliyati
0’zbekiston Respublikasida me’yoriy-huquqiy asoslami takomillashtirish, xorijiy investitsiyali korxonalar faoliyatini rag’batlantirish, kelgusida xorijiy kapitalni jalb qilish, yangi qo’shma korxonalar yaratish uchun qulay iqtisodiy zaminni shakllantirishga qaratilgan chora-tadbirlar maqsadli yoMialtirilgan holda amalga oshirilmoqda.
Korxonalarni xususiylashtirishda ishtirok etish imkoniyatlarini kengaytirish, joriy xalqaro operatsiyalar bo’yidia so’mning konvertatsiyasini joriy qilish, ayrim iste’mol tovarlari ishlab chiqaruvchi korxonalarni qo’shimcha qiymat solig’idan tashqari boshqa soliq toTovlaridan ozod qilish, shuningdek, bojxona tariflari yordamida tartibga solishni takomillashtirish bo’yicha chora-tadbirlar xorijiy investitsiyali korxonalarning tashqi iqtisodiy faoliyati va ishlab chiqarish ko^rsatkichlarining ijobiy 0’zgarishlariga ta’sir ko’rsatadi.
0’zbekiston Respublikasida ko’plab korxona va birlashmalar, korporatsiya va kompaniyalar, firma va boshqa tashkilotlar xorijlik sheriklar bilan tashqi savdo aloqalarini muvaffaqiyatli rivojlantirmoqda, xorijlik investorlar ishtirokida yirik investitsiya loyihalari amalga oshirilmoqda.
Nazorat uchun savollar
Eksportga yo’naltirilgan iqtisodiyotini rivojlantirishning asosiy mohiyatini tushuntirib bering.
Tashqi savdo tarkibida chuqur ijobiy 0’zgarishlarni misollar yordamida izohlang.
Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozining mamlakatimiz iqtisodiyotiga ta’siri qaysi yo’nalishlarda namoyon boTdi?
31
Tashqi iqtisodiy faoliyatning samaradorligini oshirish qaysi omillarga bogTiq?
Tashqi iqtisodiy faoliyatni rivojlantirishda xorijiy investitsiyalarni roli nimalardan iborat?
Tashqi iqtisodiy faoliyatni amalga oshiruvchi xorijiy investitsiyalar ishtirokidagi korxonalarni kreditlashning iqtisodiy mohiyatini tushuntirib bering.
Xorijiy investitsiyalar ishtirokidagi korxonalarga beriladigan kreditlarga qaysi omillar ta’ sir qiladi?
Xorijiy investitsiyalar ishtirokidagi korxonalar eksportini rivojlantirishning ahamiyatini tushuntirib bering.
|
| |
