Shunday;qilib, elektromexanik vaqt doimiysi nafaqat inersiya
momenti, balki yakor zanjiri qarshiligi bilan ham aniqlanadi va
uning ortishi bilan vaqt doimiysi ham ortadi.
Vaqt doimiysi
Tm
ning ifodasiga
KE
va
Km
koeffitsiyentlari
ham kirganligi uchun u mashinaning konstruktiv xususiyatlariga
ham bog‘liqdir.
5.2.
0 ‘ZGARMAS TO K
MASHINALARI
CHULG‘AMLARINING INDUKTIVLIGI
VA ELEKTRM AGNIT VAQT D OIM IYLIGI
Elektr zanjirlarining qarshiligi va ularning induktivligi elektr-
magnit jarayonlarning xarakterini va o‘tish vaqtini belgilaydi.
M a’lum haroratga (odatda, 15°C da) keltirilgan chulg‘am qarshi-
liklari kataloglarda beriladi. Oddiy hisoblashlarda qarshilikni dvi
gatel ishlayotgan haroratga keltirish mumkin:
rx =
т
i
5
°c(l + ax)
bu yerda: a - elektr qarshiligining
issiqlik koeffitsiyenti, u mis
uchun 0,004 ga teng; harorat farqi т = ux- 15.
Shuni hisobga olish kerakki, yakor
zanjiri qarshiligi sifatida
nafaqat chulg‘amlar qarshiligini, balki barcha bog‘lovchi kabellar
qarshiligini tushunish kerak. Bundan tashqari ekvivalent qarshilik
ni o‘zgartgichdagi kommutatsion hodisalar va dvigatel cho‘tkasi
kontaktidagi kuchlanish tushishi hisobiga ortishini e’tiborga olish
kerak.
Po‘lat o‘zaklarda joylashgan chulg‘amlaming induktivligini
aniqlash ancha murakkab. Ular,
birinchidan, nochiziq zveno bo‘l-
sa, ikkinchidan bitta magnit zanjiri bilan, ayniqsa o‘zgaruvchan
tok mashinalarida, bir nechta chulg‘amlarga bog‘liq.
Shuning
uchun nafaqat sochilish induktivligini, balki chulg‘amlar orasidagi
o‘zaro induktivlikni ham qarab chiqish kerak. Hisoblarda bundan
tashqari magnit zanjirining to‘yinishini ham e’tiborga olish kerak.
0 ‘zgarmas tok mashinasi yakor chulg‘amining induktivligi
Umanskiyning empirik formulasi orqali aniqlanadi:
Xya
p
