gan
neytronlar
soniga
nisbatidir. Agar
kk>1 bo’lsa
zanjir
reaksiya
rivojlanadi.
kk<1 bo’lsa
reaksiya
so’nadi. kk=1 bo’lganda
reaksiya
bir
me’yorda
davom
et
adi.
Bo’linuvchi
modda
massasining
qiymati
m
kr
bo’lgan
holda
neytronlarn
ing
ko’payish
koeffitsiyenti
Kk<1 bo’ladi, shuning
uchun
zanjir
reaksiya
amalg
a
oshmaydi. m>mkp
bo’lganda
Kk>1 bo’ladi
natijada
zanjir
reaksiya
rivojlana
di.Boshqariladigan bo’linish zanjir reaksiyalarini
amalga oshirish uchun
o’llaniladigan qurilmani yadroviy reaktor (atom reaktori) deb ataladi.Fan va
texnikada qo’llanilishiga qarab yadro reaktorlari quyidagi asosiy gruppalarga
bo’linadi:
Zamonoviy reaktorlarda bo’linuvchi modda sifatida U
235
izotop bilan
boyitilgan tabiiy urandan foydalaniladi.Zanjir
reaksiya boshqarilmaydigan
tarzda amalga oshishi atom bombaning portlash jarayonida sodir bo’ladi.
Atom bomba portlaganda juda qisqa vaqt ichida nihoyat darajada katta
energiya ajralib chiqanligi uchun portlash zonasida issiqlik bir necha million
gradusga yetadi. Bunday issilik ta’sirida portlash zonasidagi moddalar bug’ga
aylanadi. O’ta qizigan sharsimon gaz tez kengayishi
natijasida juda kuchli
zarb to’lqini vujudga keladi va o’z yo’lida ob’ektlarni yemiradi va kuydiradi.
132