Bu kuchlarning nisbati ga teng, ya’ni gravitatsiya ta’sir elektromagnit
ta’sirdan 10-36 marta kuchsiz ekan.
Bu nisbatning qiymati boshqa zarrachalar uchun boshqacha, ya’ni
kichik yoki katta bo’lishi mumkin. Bu unchalik katta ahamyatga ega emas,
chunki bizni bu sonni absolyut kattaligi emas balki solishtirish uchun
ko’rgazmaligi qiziqtiradi. Elementar zarralar uchun har bir zarrani
tafsiflovchi kvant sonlari to’plami mavjud. Elementar zarralar ishtiroki bilan
bo’ladigan jarayonlarda bu kvant sonlarining saqlanish qonunlarining
ahamyati beqiyos kattadir. Buning sabablaridan biri faqat elementar
zarralarning dunyosigagina ta’luqli bo’lgan ko’pgina saqlanish qonunlarining
mavjudligi, ikkinchisi hozirgacha elementar zarralarning tugallangan to’la
nazariyasining yo’qligi va uchunchidan mikrodunyoga o’tish bilan saqlanish
qonunlari mikrodunyodagiga qaraganda effektiv va aniq bajariladi.
Misol sifatida protonning nima sababdan barqaror ekanligini ko’rib
chiqaylik. Energiya va elektr zaryadining saqlanish qonunlariga ko’ra
yemirilish man etilmagan, lekin bunday yemirilish boshqa kvant soni, ya’ni
protonga ta’luqli bo’lgan barion zaryadining (proton uchun B=1 ga teng )
saqlanish qonunining bajarilayotganligi tufayli bu yemirilish sodir bo’lmaydi.
Shu sababli elektr zaryadining saqlanish qonunining buzilishi ko’ra
yemirilishni bo’lishiga to’sqinlik qiladi. Barcha og’ir barionlar – giperonlar
va rezonanslar ketma – ket yemirilish natijasida oxirida protonhosil bo’lishi
bilan to’xtaydi. Buning ma’nosi barionlar ichida eng yengil proton bo’lib,
barion zaryadi yemirilayotgan bariondagi proton sonini ifodalaydi.
Masalan giperonni yemirilishini ko’raylik. Bu giperionni massasi 1672
Mev ga teng bo’lib, uning yemirilish kanallaridan biri quyidagicha
+
K-
