(30)
Nurlanishning turi juftlik bo’yicha tanlash qoidalaridan aniqlanadi. Juflik
o’zgarmasa , M1, M2 va h.k.(magnit dipol,
elektr kvadrupol, va h.k. ).
Juftlik o’zgarsa , M1, M2 va h.k.(elektr dipol, magnit kvadrupol va h.k.)
nurlanish yuz beradi va qisqacha quyidagicha belgilanadi
Atomlardagi kabi yadroda ham rezonans yutilish sodir bo’ladi. Yadroning
energetik sathi bilan -nurlar energiyasi qanday aniqlikda mos kelganda
rezonans yutilishi kuzatilishini hisoblaymiz. Ma’lumki,
yadroning energetik
sathlari sathning tabiiy kengligi deb ataluvchi
Г
– kattalikka ega va u
yadroning shu holatda yashash vaqtiga quyidagicha bog’langan
Г
Masalan, yadrosining 14 keV uyg’ongan holati 10-17
s yashash vaqtiga
ega. U 14 keV -nur chiqarib o’zining asosiy holatiga qaytadi. Bunday
holatda sath kengligi
Г
bo’ladi.
Temir yadrosida rezonans yutilishi kuzatilishi uchun - nurlar energiyasi 3/2
sath
energiyasi bilan yuqorida hisoblangan
E energiya
aniqligida mos kelishi
shart. 1958 – yilda nemis fizigi R. Myossbauer tomonidan tajribada bitta
yadro - kvant
chiqarsa boshqa xuddi shunday yadro bu - kvantini rezonans yutilishini
ko’rsatadi. Bu effekt “Myossbauer effekti” deb nomlanadi. Hozirgi zamon
fizikasining ko’p sohalarida chastotalarni Myossbauer effektidan
foydalanib
o’lchash usuli keng qo’llanilmoqda. Bu effektdan foydalanib qator
yadrolardagi - nurlanishlarning o’ta nozik tuzulishini tekshiriladi.
Savollar:
1. Radioaktivlik va uning ta’rifi.
2. Radioaktivlik turlari.
3. Aktivlik nima?
4. Radioaktivlikning asosiy qonunlari.
5. Alfa – yemrilish va uning nazariyasi.
6. Beta – yemrilish. Beta – yemrilish spektri.
7. Gamma – nurlanish.
8. Tanlanish qonunlari.
127
9. Ketma – ket yemrilish nima?
10. Yarim yemrilish davri va yemrilish doimiysi.
.
