“Yashil iqtisodiyot sari: nazariy va amaliy yondashuvlar tahlili”
mavzusidagi xalqaro ilmiy-amaliy anjuman
19
EKOLOGIK MADANIYAT, EKOLOGIK TAFAKKUR VA EKOLOGIK
BOSHQARUV YASHIL IQTISODIYOTNING RIVOJLANISH OMILI
SIFATIDA
H.Aynaqulov, Jizzax Politexnika instituti dotsenti
Mamlakatimizda “Yashil iqtisodiyot sari” ildam harakat qilgan holda
chiqindisiz texnologiyani joriy qilishni ta’minlashga qaratilgan ijtimoiy, iqtisodiy va
siyosiy sohalarda keng koʻlamli taraqqiyot sari yuksalishlar, strategiyalar amalga
oshirilmoqda. Bunga iqtisodiy asos sifatida iqtisodiyotni modernizatsiya qilish
sharoitida mulkni davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirish hamda xususiy
tadbirkorlikni rivojlantirish tufayli koʻp ukladli iqtisodiyot shakllandi va faoliyat
koʻrsatmoqda. Xoʻjalik yurituvchi subyektlar bozor talablari asosida ishlab
chiqarishga innovatsion texnologiyalarni keng joriy qilmoqdalar, mavjud ishlab
chiqarish fondlari texnik modernizatsiya asosida faoliyat koʻrsatmoqda. Shunga
mutanosib ravishda, ishlab chiqarish tuzilmasi ham diversifikatsiya qilinmoqda.
Ushbu toifadagi xoʻjalik yurituvchi subyektlar ishlab chiqarish hajmini oshirish,
iste’mol bozorlarini tovar va mahsulotlar bilan toʻldirish, aholining bandligini
ta’minlash bilan birga, xoʻjaliklar daromadining asosiy obyektiga aylanib
bormoqda.
Ammo ta’kidlash joizki, ushbu xoʻjalik yurituvchi subyektlarning
mahalliylashtirish dasturi doirasidagi yashil iqtisodiyot sari faoliyatlari ancha sust
ahvolda, bu esa oʻz navbatida, mahsulot tannarxini oshirib, oqibatda ularning
samaradorlik koʻrsatkichlarini past darajada qoldirmoqda.
Mahalliylashtirish dasturi doirasida ular tabiat bilan oʻzaro muloqotda boʻladi,
natijada atrof-muhit va jamiyatga oʻzining ta’sirini oʻtkazadi. Shularni inobatga
olgan holda roʻy berib turadigan hodisa boʻlgan taqchillikning oldini olish
maqsadida asosiy vazifalardan biri tabiiy resurslardan, shuningdek, ikkilamchi
resurslardan oqilona foydalanish, bu sohadagi ishlar koʻlamini yanada kengaytirish,
ular salohiyati imkoniyatlarini toʻliq izga soluvchi mexanizmlar, yoʻnalishlar va
usullarni qidirib topish hamda amaliyotda qoʻllay olish kun tartibiga qoʻyilishi lozim
boʻlgan masalalardan biridir.
Ana shunday yoʻllardan biri – tabiat va inson, tabiat va jamiyat nuqtayi –
nazaridan, ekologik ong, qarashlar orqali yashil iqtisodiyot sari yoʻnaltirilgan
ekologik madaniyatni shakllantirishdir
34
.
Xoʻjalik amaliyotida avvalom bor, asosiy subyekt boʻlib inson ishtirok etadi,
inson ijtimoiy tizimda asosiy boʻgʻin, boshqaruv obyekti va subyektidir. Inson oʻz
faoliyati bilan tabiatga, jamiyatga va atrof-muhitga ta’sir etsa, u boshqaruv
subyektiga aylanadi
35
. Inson oʻzini-oʻzi, fikrini, xulqini, ishlari va harakatlarini ham
boshqaradi. Shu boisdan ham, ongli ravishda amalga oshirilgan faoliyat orqasidan
inson madaniyati yuzaga keladi.
Inson oʻzi qachonki qilayotgan ishidan samara ololsa, uni qanoatlantirsagina
yuqori madaniyatli nuqtaga yetadi, unda ijobiy tafakkur paydo boʻladi.
34
Aйнакулов M.A., Xудойбердиев Б.Б. Хозяйственные кластеры и их основные направления // Общество. –
2020. – №. 1. – с. 32-36.
35
Abdukhamidovich A.M., Tairovich A.A. Development of Household Activities in Jizakh Region and Its
Institutional Fundamentals //JournalNX. – С. 602-606.
