353
bu yerda
EKIK
K
- ishchi kuchlanishda varistorlar kolonkasi bo’ylab kuchlanishning
notekis taqsimlanish koeffitsienti.
Ushbu
ERK
E
o’takuchlanishni chegaralagichning ekspluatatsiya qobiliyati ni
ta’minlash uchun muhim bo’lgan parametr hisoblanadi.
Odatda
ERK
E
ishlab
chiqaruvchi korxona tomonidan
05
1
1
,
E
ERK
kV diapazonda beriladi. Ammo,
shuni
kuzda tutish lozimki, chegaralagichning konstruktsiyasi (qobiqning
materiali va qalinligi, qobiq bilan varistor orasidagi ichki bo’limning o’lchami,
oraliqning to’ldirilishi)ga bog’liq xolda varistorning
atrof-muhit bilan issiqliq
almashuvi sharoiti sezilarli darajada o’zgaradi. SHuning uchun ham
ERK
E
,
NO’KCHning konstruktsiyasiga bog’liq holda o’zgartirilishi kerak. Buning uchun
konkret NO’KCHning konstruktsiyasi aniq qismini
aks ettiradigan kopiyasini
tashkil etadigan maketda varistorlarni 1000 soat davomida sinash ko’zda tutilgan.
Bunda NO’KCHning ma’lum bir konstruktsiyasining maketida olingan ijobiy
natijani boshqa o’lchamli va boshqa materialdan yasalgan NO’KCHning
konstruktsiyalariga tadbiq qilib bo’lmaydi.
Varistordan atrof muhitga berilayotgan issiqliq oqimiga bo’lgan qarshilikni
ko’paytirish varistordagi eng katta ruxsat etiladigan
maydon kuchlanganligini
pasaytirishni talab etadi. Bu holatni e’tiborga olmaslik ekspluatatsiya davomida
NO’KCHning emirilishining sabablaridan biri hisoblanadi.
Yuqorida ko’rsatilgan sabablarga ko’ra ayrim holatlarda
varistorni ishlab
chiqaruvchi korxona ruxsat etiladigan maydon kuchlanganligini ko’rsatmasdan,
klassifikatsiya tokini
kl
I
(tokning aktiv tashkil etuvchisi)
va unga mos keladigan
m
U
KL
kuchlanishni ko’rsatadi. Diametri 50 mm bo’lgan varistorlar uchun
klassifikatsiya toki odatda 1 mA ga teng bo’lsa, katta
diametrli varistorlar uchun
esa – 2 mA va undan katta bo’ladi. Tokning bunday qiymatida varistorlar uzoq
muddatga ishlay olmaydi. SHuning uchun varistorlarda
uzoq vaqtga ruxsat
etiladigan ishchi kuchlanish (0,8 – 0,85),
2
U
0,85)
-
(0,8
U
m
.
KL
KЛ
. Bu munosabat
NO’KCHning maketlarini sinash orqali tasdiqlanishi kerak.
354
Varistordagi eng katta ishchi kuchlanishda tokning
aktiv tashkil etuvchisi
juda kam. Kolonka orqali oqayotgan sig’imiy tok
B
BEK
B
B
EKIK
EKIK
С
EKIK
C
H
П
U
С
U
U
I
,
(8.17)
bu yerda varistorning o’tuvchan sig’imi quyidagicha aniqlanadi:
H
П
С
; (8.18)
- varistorlarning dielektrik singdiruvchanligi bo’lib,
0
1000
;
П
B
–
varistorning ishchi maydoni,
H
B
– varistorlarning balandligi.
Quyidagi 8.2- jadvalda diametrlari har xil bo’lgan varistorlarning eng katta
ishchi kuchlanishdagi sig’imiy tokining qiymati keltirilgan.
8.2- jadval. Varistorlarning xarakteristikalari.
Varistorlar
diametri, mm
28
45
60
70
85
115
138
Aktiv maydon.
Sm
2
6.2
16
28.3 38.5
51.4
93.7
136
