355
kuchlanishning taqsimlanishining notekislik darajasi maxsus choralarni qo’llab
chegaralanishi kerak (masalan
05
1
,
ЭКИК
sathigacha).
Quyidagi 8.3 va 8.4- jadvallarda (8.16) formula yordamida hisoblangan
NO’KCH kolonkasining minimal balandligi neytrali
izolyatsiyalangan tarmoqlar
uchun (8.3- jadval) va neytrali zaminlangan tarmoqlar uchun (8.4- jadval)
keltirilgan.
8.3- jadval.
NO’KCHning
eng katta ishchi
kuchlanishi, kV
3.
6
7.2
12
17.5
24
26.5
30
40.5
Varistorlar
kolonkasining
balandligi, mm
34 68
115
167
230
250
286
386
8.4- jadval.
NO’KCHning
eng katta ishchi
kuchlanishi, kV
127 172
252
363
525
787
1200
Varistorlar
kolonkasining
balandligi, mm
0.73 1.0
1.45 2.1
3.03
4.05
6.93
Ma’lumki kattaroq ishchi kuchlanishga NO’KCHni
ishlab chiqaradigan
korxonalarga
buyurtma
berishda
tegishlicha
mos
ravishda
varistorlar
kolonkasining balandligi kupaytirilishi kerak.
Varistorlar sirtini ko’paytirganimizda varistor orqali oqayotgan qo’shimcha
sig’imiy tok, chunki bu vaqtda varistor bo’ylab kuchlanishning taqsimlanishi
keskin o’zgaradi va varistorning ho’llangan qobig’i va varistor orasidagi katta
potentsiallar ayirmasi paydo bo’ladi. Bu potentsiallar
ayirmasi varistorlar orqali
356
qushimcha tokning oqishiga sabab bo’ladi, chunki bu tok ishchi gradientda
oqayotgan tokga nisbatan ko’p karra oshib ketishi mumkin. Oshirilgan tok uzoq
vaqt ho’llanggan varistor orqali oqqanda ularda kuchlanish tushishining oshishiga,
aktiv tokning oshishiga va uning oqibatida issiqliq balansining buzilishiga,
varistorlarning o’ta qizishiga, muddatdan oldin emirilib buzilishiga olib keladi.
O’takuchlanishlarda varistor orqali o’tayotgan aktiv tok uning sig’imiy
tokidan ko’p marta oshib ketadi. Bu esa kuchlanishning varistor kolonkasi bo’ylab
notekis taqsimlanishini bartaraf etadi. Shuning uchun NO’KCHning parametrlarini
o’takuchlanishni chegaralash shartidan
kelib chiqib tanlashda, kuchlanishning
varistorlar kolonkasi bo’ylab kuchlanish taqsimlanishining buzilishini hisobga
olmasa ham bo’ladi. Ammo bunda qo’shimcha muammo paydo bo’ladi.
Varistor
orqali oshirilgan (yuz va ming Ampergacha ichki o’takuchlanishda, unlab
kiloamper atmosfera o’takuchlanishida) tokning oqib o’tishi uning issiqliq
balansini buzadi, chunki varistorlarda ajralayotgan va yig’ilayotgan
issiqliq atrof
muhitga sochilishga ulgura olmaydi. SHuning uchun varistorlar kolonkasi
etarlicha energiya sig’imga ega bo’lishi kerak. Varistorlar kolonkasiga
o’takuchlanishning ta’siri tugallangandan keyin sekinlik
bilan issiqliq balansini
tiklashi va NO’KCHning shikastlanishisiz ishlashini davom ettirishi kerak.
O’takuchlanishdan chegaralagichning energiya sig’imini quyidagi formula
yordamida hisoblaymiz:
