375
6. Murrakab zaminlash sistemasining qarshiligi:
n
R
R
sist
,
(8.44)
bu yerda
- ishlatish koeffitsienti bo’lib, u
= 0,65 – 0,8.
7. O’zaro bir-biri bilan gorizontal bog’langan
n vertikalь elektroddan tashkil
etilgan murrakab zaminlash sistemasining zaminlash qarshiligi:
n
R
n
R
R
n
R
R
R
sist
1
.
(8.45)
Gorizontal qarshiligi uchun esa
R
i
=
)
t
l
ln
d
l
(ln
l
2
2
2
.
(8.46)
Xalqa yoki to’g’ri burchakli shakldagi kontur uchun:
R
i
=
)
t
D
bt
D
(lg
D
.
4
8
2
3
2
2
2
.
(8.47)
Agar podstantsiyaning zaminlagichi setka ko’rinishida bo’lib, u vertikal
qoqilgan elektrod, hamda bu elektrodlar gorizontal yo’nalishda
lenta bilan
bog’langan bo’lsa, uning zaminlash qarshiligi quyidagi empirik formula orqali
topiladi:
nl
L
S
(
R
1
,
(8.48)
bu yerda
L
- barcha gorizontal zaminlovchi elektrodlarning
uzunliklarining
yig’indisi;
n
va
l
vertikal elektrodlar uzunligi va soni;
S
- zaminlagich egallagan
maydon;
A
-
S
l
nisbatiga teng bo’lgan koeffitsient ma’lumotnomadan topiladi.
Elektr uzatish liniyasida va podstantsiyada sun’iy
zaminlagich sifatida
gorizontal joylashgan bir nechta nurlar yoki konturlar, yana vertikal qoqilgan
elektrodlar (truba, sterjen) va gorizontal lenta bilan bog’langan
zaminlagichlar
qo’llaniladi.
Bundan
tashqari
podstantsiya
egallaydigan
maydonning
setka
ko’rinishidagi zaminlagich ishlatiladi. Zaminlash havfsizlikni ta’minlashga va
376
yashin tokini erga o’tkazishga mo’ljallangan va ular yashindan himoyalagich
deyiladi.
Podstantsiyada xizmat qilayotgan personalning havfsizligini ta’minlash
uchun, zaminlash shunday loyihalanishi kerakki unda
U
q
va
U
t
ruxsat
etilgan
qiymatdan oshib ketmasligi kerak. EUTQga ko’ra zaminlangan neytralda
zaminlagich qarshiligi
R
0,5 om deb olinadi.
