229
yasalgan qo’shimcha elektrod yordamida amalga oshiriladi va u izolyatsiyaning
qalinroq qismida bosh elektrodlar orasiga urnatiladi.
Qoplamaning o’lchamini va uning simmetrik
izolyatsiyada joylashishini
tanlashning asosi qilib qoplama bo’ylab oqimning siljishini o’zgarmas deb olinishi
uchun qabul qilinadi, ya’ni
const
E
rl
r
r
0
2
,
(5.12)
bu yerda
r
E
- kondensator qoplamalaridagi
elektr maydon kuchlanganligi;
r
-
qoplamaning radiusi;
l
- qoplamaning uzunligi
Agar elektr maydon kuchlanganligini ikkita qushni qoplamalar orasidagi har
bir qatlam chegarasida maksimal va o’zgarmas deb qabul qilsak, qoplamalarning
o’lchami quyidagi shartdan kelib chiqqan xolda tanlanadi:
const
rl
.
(5.13)
Barcha holatlarda kuch kondensatorlari o’zining
funktsiyasini elektrodlar
orasida joylashgan izolyatsiyaning aktiv qismida bir muncha vaqt davomida har
xil maqsadlarda qo’llaniladigan energiya yig’iladi. Kondensatorda yig’iladigan
energiya quyidagi formula yordamida topiladi:
2
2
0
a
ishchi
r
V
E
W
,
(5.14)
bu yerda
V
a
- izolyatsiya
aktiv qismining hajmi;
E
ishchi
- izolyatsiyadagi ishchi
kuchlanganlik.
Kondensatorning to’la hajmi
V taxminan
V
a
ga proportsional, shuning uchun
ushbu ifodadan foydalanamiz. Tabiiyki kuch kondensatorlarida
yuqori nisbiy
dielektriklik singdiruvchanlik
r
va yuqori elektrik mustahkamlikka ega bo’lgan
izolyatsiya materiallarini qo’llash maqsadga muvofiq. Chunki unga avvalo ishchi
elektr maydon kuchlanganligining qiymati bog’liq:
2
ishchi
r
k
V
.
230
Kondensatorlarning solishtirma quvvatini ko’paytirish uchun u yasalayotgan
materialning nisbiy dielektrik singdiruvchanligini oshirish talab etiladi.
Solishtirma reaktiv quvvatni quyidagi ifoda bo’yicha aniqlanadi:
