M.V. Lomonosov 1762 yilda moddalarning kristallanish va ivish
jarayonlari bir-biridan farq qilishini ko’rsatib berdi. U oltinning kolloid
eritmasidan foydalanib rangli shishalar tayyorladi.
1797 yilda rus kimyogari Musin-Pushkinsimob metallining kolloid
eritmasini hosil qildi va uning turli xossalarini o’rgandi.
F.F. Reysning 1808 yilda tuproq eritmalari (suspenziyalari) dagi
zarrachalarga elektr tokini ta’siri natijasida elektroosmos va elektrofo-rez
hodisalarining ochishi kolloid kimyo rivojida alohida o’rin tutadi.
Italyan ximigi F. Selmi 1845 yilda turli xil tabiiy eritma-larning (sut, qon, zardob, elim, kraxmal, va boshqa) xossalarini o’rganib, larning
xususiyatlari chin eritmalardan tubdan farq qilishini aniqlashi ham kolloid
kimyoni rivojlanishida katta ahamiyatga ega bo’ldi.
Buyuk rus kimyogari D. I. Mendeleev kolloid kimyoni tabiat haqidagi
bilimlarning porlok istiqbolga ega bo’lgan yangi tarmog’i deb qaradi. U
o’zining "Ximiya asoslari" nomli kitobi (darsligi) ning 1871 yilda nashrida
"Kolloid kimyo masalalari fizika va kimyoning barcha sohalari uchun ilg’or va qudratli ahamiyat kasb etishi muqarrar", - deb yozadi.
Kolloid kimyo 1903 yildan boshlab mustaqil fan sifatida rivojlana boshladi. Bu fanning rivojlanishida mashxur olim A. V. Dumanskiyning ham
xizmati katta, u 1907 yili kolloid eritmalarning qovushqoqligini, elektr
o’tkazuvchanligini va optik xossalarini o’rgandi.
1906-1908 yillarda M. Smoluxovskiy va A. Eynshteyn kolloid
sistemalarda kuzatiladigan broun harakatining matematik modelini va diffuziya
hodisasining molekulyar - kinetik nazariyasini yaratib, kolloid kimyoni fanining
nazariy poydevorini qo’ydilar.
13
J.B. Perren, T. Svedberg, P. Ilin kabi olimlar A. Eynshteyn va M.
Smoluxovskiy nazariyasining to’g’riligini tajribada tasdiqladilar.
Kolloid va yuqori molekulyar sistemalarni o’rganishda SSSR olimlar-idan
V.N. Kargin, B.V. Deryagin, I.I. Jukov, Z.A. Rogovin, akademik I.V.
Petryanov - Sokolov, F.D. Ovcharenkolar, akademik P. Rebinder va boshqa
olimlarning ilmiy - ijodiy hissalari katta.
