parallel chizib, silindr yasovchilarini hosil qilamiz va prizmaning to‘g ‘ri
burchakli
gorizontal proyeksiyasidagi ЗС, 4E,... masofalami mos holda
ikki tomonga o'lchab qo‘yamiz. Prizmaning
chorak qismini kesib
ko‘rsatish bilan kesishgan chiziqning orqa tomoni chiziladi (5.29-shakl,
b va
d).
Sirtlaming o‘zaro kesishgan chizig‘ini aksonometrik proyeksiyada
yasashning boshqa bir usuli ham mavjud.
Bu usulda aksonometriyada
kesuvchi tekisliklar sirtlaming yasovchilari orqali o‘tib, sirtlarga umumiy
bo‘lgan 2 ta yoki 4 ta nuqta hosil qiladi. Agar kesuvchi tekislik birini
kesib, ikkinchi sirtga urinma bo‘lsa, 2 ta (5.30-shakl,
b dagi
R tekislik),
ikkala sirtni ham kesib o‘tsa, 4 ta nuqta hosil bo‘ladi (5.30-shakl,
a dagi
P tekislik).
Asosi
H tekislikda yotuvchi doiraviy to'g'ri
konus bilan doiraviy
to‘g ‘ri silindr o‘qlari o‘zaro peфendikular va
О nuqtada kesishmoqda.
Ulaming o'zaro kesishayotgan chizig‘ini izometriyada yasash yo‘llari
5.30-shakl larda mukammal ko'rsatilgan. Agar konus va silindr o‘qlari
orqali
H ga peфendikular qilib
P tekislikni o'tkazsak (5.30-shakl,
a), и
konusni
AS, BS yasovchilar,
silindmi esa C, D nuqtalar orqali o‘tgan ya-
sovchilar bo‘yicha kesadi. Bu yasovchilar o‘zaro kesishib
1, 2, 3, 4
nuqtalami hosil qiladi. IConusning
ES yasovchisi orqali o‘tkazilgan
R
tekislik (5.30-shakl,
b) silindming
K, L nuqtalari orqali o ‘tgan yasovchi
larini kesadi. Natijada 5 va
6 nuqtalar hosil bo‘ladi.
T tekislik (5.30-shakl,
d) konusning FS va
GS chetki yasovchilar
orqali o ‘tkaziladi. Bu yerda aksonometrik
proyeksiyada kesishgan
chiziqning ko‘rinadigan va ko‘rinmaydigan qismlarga ajratadigan 7 va
8
nuqtalari aniqlanadi. 0 ‘tkazilgan
Q tekislik silindr asosini ifoda qiluvchi
ellipsning katta o ‘qiga urinadigan yasovchi orqali o‘tib, silindr sirtida ke
sishgan chiziqning ko‘rinar-ko‘rinmas
qismlarga ajratuvchi 9 va
10
nuqtalami hosil qiladi. Shu tarzda kesuvchi tekisliklami
P dan orqa to-
monida takrorlasak (parallel ko‘chirsa ham bo'ladi), sirtlaming o‘zaro
kesishgan chizig‘ining ikkinchi yarmi hosil bo'ladi.
5.30-
shaklda tasvirlangan sirtlaming o'qlari o'zaro bitta nuqtada ke
sishmoqda. 5.31-shaklda xuddi ularga o'xshash sirtlaming o'qlari
N ma-
sofada joylashgan bo'lib, ulaming o'zaro kesishgan chiziqlarini ak
sonometriyada yasash yo'li 5.30-shakldagiga o'xshash va bir xil.
180
