• 5.12-shakl.
  • ‘z b e k ist 0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi




    Download 13,35 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet104/237
    Sana11.12.2023
    Hajmi13,35 Mb.
    #116299
    1   ...   100   101   102   103   104   105   106   107   ...   237
    Bog'liq
    Chizmachilik.I.Raxmonov. 2016

    5 .9 -shakl.
    nuqtalar ravon qilib tutashtirilsa, aylananing izometriyasi - ellips yasala- 
    di (5.9-shakl, 
    d). Bu yerda ellipsning katta o ‘qi AB=\,22D, kichik o ‘qi 
    CE=Q,1D ga teng bo‘ladi. Chunki aylana izometriyada o ‘zgarish koef- 
    fitsiyenti (ya’ni 0,82) ga binoan bajarilmasdan, ,r va 
    у  o ‘qlar bo‘yicha 
    m=n=l qilib olindi.
    Umumiy holda, 
    H, V, W o ‘zaro peфendikular tekisliklar tizimidagi 
    aylananing izometrik proyeksiyalari 5.10-shaklda tasvirlangan. Ellips- 
    laming katta va kichik o ‘qlari hamma vaqt o'zaro peфendikular joyla- 
    shadi. 
    H tekisligidagi ellipsning katta o ‘qi Oz ga, V dagi ellipsning katta 
    o'qi 
    Oy ga, W dagi ellipsning katta o ‘qi Ox ga perpendikular qilib olina­
    di. Izometrik proyeksiyada aylanani 5 .9 -shaklda ko ‘rsatilgandek bajarish 
    hamma vaqt ham qulay bo‘lavermaydi. 0 ‘zDSt 2.317:2003 ga binoan el­
    lips o ‘miga, amalda, to ‘rt markazli oval chiziladi.
    5.11-shaklda berilgan aylananing to ‘g ‘ri burchakli proyeksiyasiga 
    asoslanib, 5.12, 5.13, 5.14-shakllarda izometriyada ellipslar o ‘m iga
    169


    standart ovallami chizish yo'llari k o 'r­
    satilgan.
    Izometriya o'qlari o'tkazilib, 
    dia­
    metrli aylana chiziladi. z o'qning aylana 
    bilan kesishishidan hosil bo'lgan 
    Or О 
    nuqtalardan 1 va 2, 
    3 va 4 nuqtalami 
    yoylar yordamida birlashtirib davom et- 
    tirilsa, ulaming o'zaro kesishayotgan 
    nuqtalari tutashtiriladi va chizilayotgan 
    oval (ellips)ning katta o'qi hosil bo'ladi 
    (5.12- shakl, 
    a). Aylananing z o'qida ho­
    sil bo'lgan С nuqtani sirkul yordamida 
    katta o'qqa olib o'tishdan hosil bo'lgan 
    Oj, 
    0 4 larni Or 0 : lar bilan tutashtirsak, 
    yoylarda tutashish nuqtalari 
    M, N, K, 
    L lar hosil bo'ladi. О , va 0 4 lar orqali  
    bilan 
    N va К  bilan L nuqtalar ravon tut­
    ashtiriladi (5.12-shakl,6). Ortiqcha va 
    yordamchi chiziqlar o'chirilib, chizma 
    taxt qilinadi (5.12-shakl, 
    d).
    5.13 va 5.14-shakllarda Kva 
    W teki- 
    sliklarda joylashgan aylanalarning izo- 
    metriyalarini bajarish bosqichma-bos- 
    5.12-shakl. 
    qich 
    ko'rsatilgan. 
    Chizish 
    usuli
    5.12-shakldagidek bir xil, faqat katta va kichik o'qlam ing vaziyatlari 
    o'zgaradi xolos. 
    O,, 0 2 nuqtalar V tekisligida у  o'qda, W tekislikda .r 
    o 'qda bo'ladi. 
    O, va O, nuqtalardan chizilgan yoylaming o'zaro kesish­
    gan nuqtalari tutashtirilsa, hamma vaqt ovalning katta o'qi hosil bo'ladi.
    5.16-shaklda gayka kalitining izometriyasi uning to 'g 'ri burchakli 
    proyeksiyasi (5.15-shakl)ga asoslanib chizildi. Izometriya o'qlari o 'tk a ­
    zilib, 
    Оj va 0 2 markazlarda ovallar yasaladi va ularga urinmalar o 'tka­
    zilsa, kalitning ostki asosi hosil bo'ladi (5.16-shakl, 
    a). Ushbu yasash 
    usuli 
    (), va 0 4 markazlarda takrorlansa, kalit sopining izometriyasi hosil 
    bo'ladi (5.16-shakl, 
    b). Endi О, markazdagi aylananing izometrik tasviri 
    va uning o'rtasidan o'tuvchi oltiburchakli prizmani oldingi yasashlardan 
    foydalanib chizib chiqilsa, gayka kalitining izometriyasi chizilgan bo'ladi 
    (5.16-shakl, 
    d).
    d)

    Download 13,35 Mb.
    1   ...   100   101   102   103   104   105   106   107   ...   237




    Download 13,35 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    ‘z b e k ist 0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

    Download 13,35 Mb.
    Pdf ko'rish