5 .2 2 -shakl.
5 .2 3 -shakl.
Ventil (jo‘mrak) korpusining izometriyasini bajarishda ellipsoid tana-
si aylanma sirt bo‘lgani sababli bir nechta kesuvchi tekisliklardan foyda-
lanamiz. Ellipsoidning katta o‘qiga perpendikular tekisliklar o‘tkazib,
uni kesgan
vaqtimizda har xil kattalikda W tekisligiga parallel aylanalar
hosil bo‘ladi. Kesuvchi tekisliklar ellipsoidning chap tomonidan o‘tsa ki-
foya, sirt simmetrik bo‘lgani sababli ulami izometriyada o ‘ng
tomonda
qo‘llasa ham bo‘ladi (5.23-shakl).
175
5 .2 4 -shakl.
Ox o‘qiga o'lchab qo‘yilgan
O,, 0 2, O,, 0 4 markazlardan to‘g‘ri bur
chakli proyeksiyadagiga mos holda har xil kattalikda
W ga
parallel el-
lipslami chizamiz. Ellipslami toMiq chizish shart emas, bizga ko‘rinadigan
tomonlari chizilib, ularga urinma o ‘tkaziladi. Ellipslaming
Oz bilan ke
sishgan nuqtalarini tutashtirib,
V tekisligi kesim yuzasini va
О dan chizil
gan
ellips bilan W tekisligi kesim yuzasini hosil qilamiz (5.24-shakl,
a).
Ichki qiya devorlari esa o'lchab qo‘yish yo‘li bilan bajariladi. Qolgan
silindrik
qismlarini
H va
W tekisliklari ellipslarini chizish bilan
5.24-shakl,
b dagidek yakunlaymiz.
Sirtlardagi egri chiziqlarni izometriyada tasvirlash.
Texnika detal-
larida qiya tekislik bilan qirqilgan geometrik sirtlaming o ‘zaro
bir-biri
bilan har xil burchaklarda kesishgan holatlari juda ko‘p uchrab turadi.
Masalan, olti burchakli gayka yoki bolt kallagining faskasi asosiga 30°
burchakli konus bilan qirqiladi va hokazo.
Gaykaning 5.25-shakldagi to‘g ‘ri burchakli proyeksiyasining oldingi
choragida bir nechta nuqtalami izometriyada
yasash uchun tanlab ola-
miz. Olti burchakli prizma chizilgandan keyin
у o ‘qiga
1, 2, 3,
В nuqta-
larni to‘g‘ri burchakli proyeksiyadan keltirib qo‘yamiz (5.26-shakl,
a)
va .v o‘qiga parallel chizib, gaykaning
asoslari bilan kesishtirib T, К, M,
... nuqtalami hosil qilamiz.
BD masofani ham to‘g‘ri burchakli proyeksi
yadan o'lchab qo‘yamiz. Gayka asoslarining tomonlarida hosil qilingan
176
