5.44-shakl.
5 .4 5 -shakl.
AB=\,06D, kichik o‘qlari
CE=0,35D bo'lsa,
V tekislikda o‘zgarmay, ay-
lanaligicha, haqiqiy kattaligida tasvirlanadi.
Endi
H dagi ovalning yasalishi bilan tanishamiz. 5.45-shaklda to‘rt
markazli ovalni chizish ko'rsatilgan bo'lib, ovalning kichik o ‘qi
Oz dan
7° ga burilgan. Katta o‘qi unga perpendikular joylashgan. Dastlab,
D dia
metrli aylana chiziladi va
Oz ga nisbatan 7° da ellipsning kichik o‘qi
o‘tkaziladi.
Buning uchun О dan z o‘qiga 8 bo‘lak o'lchab qo'yiladi va
8-nuqtadan z ga perpendikular chiziqqa 1 bo‘lak qo‘yilib, u nuqta
О bi
lan tutashtiriladi (5.45-shakl). Aylanada hosil qilingan
M va
N nuqtalar
dan aylana
radiusiga teng yoylar chizilib,
O, va
0 2 nuqtalar aniqlanadi.
Aylananing
Ox o ‘qi bilan kesishayotgan
3 va
4 nuqtalari orqali o‘tadigan
yoylami
Ol va
O, lardan chizib, aylanada
1 va
2 nuqtalami aniqlaymiz.
Bu yoylaming o‘zaro kesishgan
nuqtalari birlashtirilsa, ellipsning katta
o ‘qi
AB hosil boiadi (lekin bu jarayon chizmada ko‘rsatilmagan).
1 va
2
nuqtalar
О, va
0 2 lar bilan tutashtirilsa,
AB da
O, va
0 4 tutashtirish mar-
kazlari hosil bo'ladi. 0 3 va
0 4 lardan sirkulda
1 va
3, 2 va
4 nuqtalar tut-
192
а)
b)
ashtiriladi.
W tekislikdagi ellips
H tekislikdagiga o ‘xshagan holda bir xil
chiziladi. Faqat uning joylashishida 7° ga surilish
Oz ga nisbatan olinadi.
5.46-shakl,
a da ventil (jo‘mrak) qopqog‘ining to‘g‘ri burchakli
proyeksiyalari berilgan bo‘lib, uning frontal dimetriyasini bajarish qulay
boMishi uchun balandligi
{Oz o‘qini)
Oy o‘qiga almashtirib bajarildi.
Kesim yuzasini shtrixlashda
Ox va
Oz larga bir xil kattalikda,
Oy
uchun uning teng yarmisi olinadi, shunda hosil bo‘lgan tasvirdagi shtrix-
lash yo‘nalishiga parallel chiziladi (5.46-shakl,
b). Bu yerda tasvir
o‘zining proyeksiyasiga nisbatan ikki marta kattalashtirib bajarildi. Le
kin o ‘zining haqiqiy kattaligida chizilishi mumkin edi.
Silindr,
konus va shu kabilami, ya’ni aylanish sirtlarini frontal dime
triyada tasvirlash qulay bo‘lishi uchun, ulami to‘g ‘ri burchakli proyeksi-
yalariga bog‘lab chizish shart emas.
