5 .4 9 -shakl.
5 .5 0 -shakl.
Texnik
rasm chizishda, umuman, izometrik proyeksiya ancha qulay
hisoblanadi. Qo‘lda, ko'z bilan chamalab izometriya o ‘qlarini o ‘tkazish
uchun yarimaylana chizib, uning har qaysi
yarmini teng uch qismga
bo‘lib olamiz. Gorizont chizig‘iga yaqin bo‘laklari
О markaz bilan tu-
tashtirilsa, 30° li burchaklar hosil bo‘ladi (5.49-shakl,
a). Yoki gorizont
chizig‘iga
О dan 5 tadan, so‘ngra pastga 3 tadan bir xil kattalikdagi kes-
ma o‘lchab qo‘yib,
О bilan tutashtirilsa, taxminiy 30° li burchak yasaladi
(5.49-shakl,
b).
Muntazam oltiburchakli yassi geometrik
shaklning texnik rasmi
5.50-shakl,
a, b, d larda to‘la ifoda qilingan. Muntazam oltiburchakning
rasmini chizish uchun oldin izometriya o‘qlari chizib olinadi va ularga
О
dan
N nisbatlar 5.50-shakl,
a da ko‘rsatilgandek o‘lchab qo‘yiladi va mos
ravishda parallel chiziqlar o‘tkazilib, ular ketma-ket 5.50-shakl,
d dagidek
196
birlashtirib chiqiladi.
Muntazam oltibur-
chakning
V va
W tekisliklarda bajarilishi
xuddi Я dagi kabi bir xil chiziladi,
faqat
ulaming tekisliklardagi joylashishida farq
qiladi.
5.51-shaklda muntazam oltiburchak-
ning frontal dimetriyada bajarilishi ko‘rsa-
x
tilgan.
V tekislikda shakl o‘zgarmagan
holda o ‘zining haqiqiy kattaligida tasvirla
nadi. Я va
W tekisliklarda
Oy o‘qida joy-
lashgan tomoni ikki marta qisqartirib
5.51-shakl.
o ‘lchab qo‘yiladi.
5.52-shaklda silindrning texnik rasmi
izometriyada tasvirlangan
bo‘lsa, 5.53-shaklda esa frontal dimetriyada bajarilishi ko‘rsatilgan.
Quyida izometriya va frontal dimetriyada Я tekislikdagi aylanalar-
ning rasmini chizishni ko‘rib chiqamiz.
Я,
V, W tekisliklarda yotgan aylanalar izometriyada bir xil shaklga
ega bo‘ladi. Shunga ko‘ra, Я tekislikka parallel aylana rasmini
chizishni
tushuntirish bilan chegaralanamiz. Qolgan tekisliklarga parallel aylanalar
rasmini chizishda katta o‘qining yo‘nalishi o‘zgartirilsa kifoya. Я da ay
lananing rasmini chizishda aylana diametri
AB ni o‘zaro teng 5 bo‘lakka
bo‘lamiz va ellipsning kichik o‘qi
CE ni aniqlash uchun
AB ning o ‘rtasi
О nuqtadan perpendikular o ‘tkazib, unga 3 bo‘lakni o ‘lchab qo‘yamiz
(5.52-shakl,
a).
E nuqta orqali
1 va
2 nuqtalardan o ‘tuvchi nurlar o ‘tkazib,
ОС maso
fani /
nuqtadan (OC=lC,), 2A masofani
2 nuqtadan
(2A=2A,) o‘lchab
qo‘yamiz (5.52-shakl,
b). Qolgan
BC, BE, AE oraliqdagi
nuqtalar xuddi
hozirgi yasash kabi aniqlanadi va barcha aniqlangan nuqtalar o‘zaro ra-
von tutashtiriladi. 5.52-shakl,
d da silindr o‘qining
H, V, W larga per
pendikular bo‘lgan holatdagi texnik rasmlari ko‘rsatilgan.
Frontal dimetriyada
H va
W tekisliklardagi aylanalami chizish
5.53-shakl,
a, b, d larda ko‘rsatilgan. Я tekislikdagi
aylananing frontal
dimetriyada rasmini chizish uchun gorizontal chiziqqa nisbatan taxminan
7° qiyalikda o‘tkazilgan to‘g ‘ri chiziqda
AB kesmani (aylananing di-
ametriga teng) olib, uni teng 3 bo‘lakka bo‘lamiz va bir bo‘lagini
AB ga
О nuqtadan o ‘tkazilgan perpendikularga o‘lchab qo‘yib,
CE deb belgilay-
197
