• 5 .3 6 -shakl.
  • ‘z b e k ist 0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi




    Download 13,35 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet111/237
    Sana11.12.2023
    Hajmi13,35 Mb.
    #116299
    1   ...   107   108   109   110   111   112   113   114   ...   237
    Bog'liq
    Chizmachilik.I.Raxmonov. 2016

    3-§. Dimetrik proyeksiyalar
    To‘g ‘ri burchakli dimetrik proyeksiya. O'zgarish koeffitsiyentlaridan 
    ikkitasi o'zaro teng, uchinchisi esa boshqacha bo'lgan aksonometriyani 
    dimetriya degan edik. Shuning uchun dimetrik proyeksiyalar tekisligi 
    hamma vaqt ikki koordinata o'qiga nisbatan bir xil qiyalikda joylashadi.
    Dimetriya so'zi grekcha bo'lib, di -  qo'sh (ikki yoqlama), ya’ni ikki 
    o'q bo'yicha bir xil o'lchab qo'yish degan ma’noni anglatadi.
    To'g'ri burchakli dimetriyada o'zgarish koeffitsiyentlari Ox va Oz 
    o'qlar bo'yicha bir xil, ya’ni Oy o'qi bo'yicha esa ikki 
    marta qisqa, ya’ni ev=0,47 bo'ladi. Amalda esa O 'z DSt 2.317:2003 ga 
    binoan quyida keltirilgan o'zgartirish koeffitsiyentlaridan foydalaniladi: 
    er=e.=0,94-1,06=1, ex=0,47-1,06=0,5. Bunday koeffitsiyentlarda tasvir 
    1,06 marta katta bo'ladi. Oz o'q, odatda, vertikal yo'nalishda olinadi. Ox 
    o'q gorizontal (ufq) chizig'iga nisbatan 7°10' ni, Oy o'q esa 41°25' ni 
    tashkil qiladi.
    5.36, 5.37-shakllarda koordinata o'qlarini taxminan 7° va41° li bur­
    chak ostida yasash yo'llari ko'rsatilgan.
    186


    a) 
    b) 
    d>
    5 .3 6 -shakl.
    Bu burchaklami yasash uchun 
    5.36-shakl, a da ko'rsatilgani- 
    dek, Oz o‘qida o‘zaro teng ixti- 
    yoriy ikki kesma tanlab olinadi,
    О dan pastga (Oz o ‘qining davo- 
    mida) shu kesmalaming biriga 
    teng masofa o ‘lchab qo'yiladi.
    Ox o‘qining yo‘nalishini aniq­
    lash uchun, shaklda ko'rsatil- 
    ganidek, 2 va 3 nuqtalardan 
    0‘tuvchi R va R , radiusli yoylar 
    chiziladi, ular o‘zaro kesishib, A nuqtani hosil qiladi (5.36-shakl, b). 
    A nuqta bilan О nuqta tutashtirilsa, Ox o‘qining yo‘nalishi aniqlanadi. 
    Rj va , radiusli yoylarning o ‘zaro kesishishidan hosil boigan В nuqtani
    О bilan tutashtirish natijasida Oy o‘qning yo‘nalishi kelib chiqadi 
    (5.36-shakl, d).
    Dimetriyada koordinata o‘qlarining yo‘nalishini aniqlashning yana 
    boshqacha usuli 5.37-shaklda tasvirlangan. Gorizont chizigi va Oz 
    o‘qining davomida О dan uch tomonga bir xil kattalikdagi 8 ta kesma 
    oichab qo'yiladi. Ox va Oy o‘qlarini yasash yoilari chizmaning o‘zidan 
    yaqqol ko‘rinmoqda. Bu o'qlaming yo'nalishini transportir yordamida 
    ham aniqlasa bo'ladi.
    187



    Download 13,35 Mb.
    1   ...   107   108   109   110   111   112   113   114   ...   237




    Download 13,35 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    ‘z b e k ist 0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

    Download 13,35 Mb.
    Pdf ko'rish