Buyumning chizmalari alohida standart
tomonidan belgilangan bi-
chimlarda chiziladi. Agar barcha zarur b o ig a n tasvirlar bitta bichimga
joylashmasa, chizmani bir necha bichimda bajarish mumkin. Bir nechta
bichimlarda bajarilgan chizma tasvirlarini shunday joylashtirish kerakki,
ular birgalikda ko‘rilganda tasvirlaming o ‘zaro joylashishi qulay b o isin .
Chizmalarda asosiy yozuvlar va uning qo‘shimcha
yozuvlari, shu-
ningdek, spetsifkatsiyasidagi so‘zlar to ‘liq qisqartirilmagan holda yozi-
lishi kerak. Faqat standart tomonidan qabul qilingan so‘zlami qisqartirib
yozish mumkin. Chizmalardagi boshqa yozuvlar va ilovalar (qiyalik, ko-
nuslik va o ‘lchamlami ko ‘rsatuvchi yozuvlardan tashqari) asosiy yozuv-
larga parallel holda yoziladi.
7-§. D etallam ing ish chizmalari
0 ‘zDSt 2.109:2003 ga muvofiq ishlab chiqarishda har bir detal uchun
alohida ish chizmalari bajariladi. Detaining ish chizmasida tasvirlar soni
(ko‘rinishlari, qirqim, kesim chiqarish elementlari) iloji boricha kam
bo ‘lishi, lekin ular detaining shakli, o ‘lchamlari va boshqa parametrlari
to ‘g ‘risida to‘la tassavur berish lozim.
Detaining ish chizmalarida uni tayyorlashda va nazorat qilishda za
rur b o ‘lgan oicham lari
va chekli chetga chiqishlari, sirtning g ‘adir-
budurligi, materiali va tayyor detalga yig‘ish oldidan qo‘yiladigan boshqa
texnikaviy talablar bo‘lishi kerak.
Konstruksiyasi juda sodda bo ‘lgan detallar chizmalarining tasvirini
bitta bosh ko‘rinishda tasvirlashga y o ‘l qo‘yiladi (11.21-shakl,
a, b).
11.21-shakl.
319
Quyidagi hollarda detallarga ish
chizmalari tuzish shart emas:
- fason yoki sortament mate-
riallaridan to ‘g ‘ri
burchak ostida,
list materialidan aylana yoki to 'g ’ri
burchak perimetri bo'yicha qirqish
y o ii bilan tayyorlangan va keyin-
chalik ishlov berilmaydigan detallar
uchun;
- ajralmaydigan
birikmalarning
detallari uchun;
- shakli va o ‘lchamlari (uzunligi,
egish radiuslari kabilar) o ‘m atilgan
joyida aniqlanadigan, donalab ishlab
chiqariladigan
buyum
detallari
uchun.
Detallar egish, cho‘zish va bosh
qa
usullar bilan
tayyorlanganda
ish chizmasidagi tasvirlar uning shakli va oicham lari to ‘g ‘risida to ‘la
tasavvur bera olmasa, u holda chizmada bu detaining to ‘liq
yoki qismi
yoyilmasini chizib ko‘rsatish lozim (11.22-shakl). Bu yoyilmada faqat
detalda ko‘rsatishning iloji b oim ag an o ich am lar qo‘yiladi va tasvir
ustiga «
Yoyilma» deb yozib ko‘yiladi.
Chizmaning yaqqolligini buzmasdan detal ko iin ish id a uning yoyil
masini joylashtirib ko‘rsatish mumkin (11.23-shakl). Bunday hollarda
yoyilma to‘g ‘risida hech qanday yozuv yozilmaydi.
Prujina turidagi detallarning boshlang‘ich shakli o ‘zgartirilgandan
so‘ng bu holat ingichka ikki nuqtali shtrix-punktir chiziq bilan tasvirlanadi
(11.24-shakl) va o ‘lchash zarur bo ‘lgan elementlaming
oicham lari shu
tasvirga q o‘yiladi.
Batamom tayyorlangan buyumda uchlarini ishlatish va ta ’mirlash
nuqtayi nazardan saqlab qolish talab qilinsa, standart bo‘yicha zarur
o ‘lchamlari va boshqa m a’lumotlari ko‘rsatilgan holda tasvirlanadi
(11.25-shakl,
d). Ikkita bir xil bo‘lgan markaz uyalarining faqat bittasiga
o ic h a m q o‘yiladi. (11.25- shakl,
a). Agar
markaz uyalarining tayyor
mahsulotda b o iish i m a’n etilsa 11.25- shakl,
b dagidek belgilab qo‘yiladi.
