‘z b e k ist 0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi




Download 13,35 Mb.
Pdf ko'rish
bet71/237
Sana11.12.2023
Hajmi13,35 Mb.
#116299
1   ...   67   68   69   70   71   72   73   74   ...   237
Bog'liq
Chizmachilik.I.Raxmonov. 2016

Episikloida. Agar biror aylana qo‘zg ‘almas ikkinchi aylananing usti- 
da surilmasdan yumalab siljisa, u holda, bu harakatlanuvchi aylananing 
biron, masalan, qo‘zg‘almas aylanadagi 
A urinish nuqtasi xuddi sikloida- 
ga o ‘xshash tekis ochiq va ravon egri chiziq - episikloidani hosil qiladi. 
Bu yerda harakatlanuvchi aylana yasovchi, qo‘zg‘almas aylana esa 
yo‘naltiruvchi deyiladi.
Episikloidani yasash usulini quyidagi misolda ko‘ramiz.
Misol. Yo‘naltiruvchi aylana radiusi 
R va yasovchi aylana diametri d 
berilgan (3.59-shakl), yasovchi aylananing 
A nuqtasi chizgan episikloida 
yasalsin.
Yechish. Yasovchi aylanani teng boiaklarga, masalan, teng sakkiz 
bo‘lakka bo‘lib, 
1, 2, 3, ... nuqtalami aniqlaymiz. Keyin markaziy bur- 
chakni topamiz. Markaziy burchak deb, uchi yo ‘naltiruvchi aylana 
markazi bilan qo‘shilib qoluvchi burchakka aytiladi. Hozirgi holda
3.59-shakl.
115


markaziy 
 burchak yasovchi aylananing yo‘naltiruvchi aylana bo'yicha 
bir marta yumalab siljishi natijasida bosgan уо‘НЛ5, yoy bilan o'lchanadi. 
Bu markaziy burchakning qiymati а=18(М 2 bo'ladi, a burchakni ham 
teng sakkizga bo'lib, yo'naltiruvchi aylanada, ya’ni 
A8, yoyda 1,, 2,, 3,, ... 
nuqtalami hosil qilamiz. Bu nuqtalar yo'naltiruvchi aylana markazi bilan 
tutashtiriladi. Va ulami davom ettirib, yasovchi aylana markazi orqali 
yo'naltiruvchi yoyga parallel bo'lib o'tgan yoy bilan kesishgan 
O,, O,,
3, ... nuqtalar aniqlanadi. So'ngra yasovchi aylanadagi 1, 2, 3, ... nuqta­
lar orqali yo'naltiruvchi aylana markazidan konsentrik yoylar chiziladi. 
Nihoyat 
O,, 0 2, 0 3, ... markazlardan yasovchi aylananing oniy vaziyat- 
larini chizib, ularning tegishli konsentrik yoylar bilan kesishgan 
I, II, 
III, ... nuqtalari aniqlanadi. Bu topilgan nuqtalar lekalo yordamida ravon 
birlashtirilsa, 
A nuqtaning bir siklda chizgan egri chizig'iga, y a’ni episik- 
loidaga ega bo'linadi. Episikloida ham siqiq, ham cho'ziq bo'lishi mum­
kin. Bunday episikloidalar epitroxoidalar deb ataladi.

Download 13,35 Mb.
1   ...   67   68   69   70   71   72   73   74   ...   237




Download 13,35 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



‘z b e k ist 0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Download 13,35 Mb.
Pdf ko'rish