3.56-shakI.
A ylanada hosil b o ‘lgan
1,. 2,, 3,, ...
nuqtalar
О
m arkaz bilan birlashti
riladi.
B unda
01,, 02,, 03,, ...
to ‘g ‘ri chiziqlar
OA
radiusning aylanm a
harakat vaqtidagi vaziyatlarini bildiradi.
OA
radiusdagi
1, 2, 3,
... nuqta
lar esa
A
nuqtaning harakat vaqtidagi vaziyatlarini k o ‘rsatadi, uning dast-
labki
vaziyati
О
nuqta - qutb bilan q o ‘shilib qoladi. Endi
О
qutbdan
01,
02, 0 3 ,
.... radiuslar bilan yoylar chizib, ulam ing
01,, 02,, 0 3 ,,...
to ‘g ‘ri
chiziqlar (nurlar) bilan m os ravishda kesishgan
I, II, I I I ,...
nuqtalari aniq
lanadi. Bu nuqtalar
A
nuqtaning harakat vaqtidagi
vaziyatlarini ifodalay-
di. M asalan:
OA
radius
01
vaziyatni egallaganda, y a ’ni hozirgi holda 45°
ga burilganda,
A
nuqta
OA
kesm a b o ‘yicha
ilgarilanm a harakat qilib,
O l
kesm aga teng b o ‘lgan m asofani bosib o ‘tadi va 7 vaziyatni oladi va hoka
zo. O xirida topilgan
I, II, III, ...
nuqtalar lekalo yordam ida ravon bir
lashtiriladi, hosil b o 'lg an egri chiziq A rxim ed spiralini ifodalaydi.
Aylana evolventasi.
To‘g ‘ri chiziq q o ‘z g ‘alm as aylana b o 'y ich a
uzluksiz
urinib harakat qilsa, y a ’ni bu to ‘g ‘ri chiziq surilm asdan shu ay
lana b o 'y ic h a yum alasa, u holda to ‘g ‘ri chiziqning
har bir nuqtasi ochiq
ravon, egri chiziq hosil qiladi. O datda, bu egri chiziq aylana yoyilm asi
yoki
aylana evolventasi
deb ataladi. H ayotda evolventa ham k o ‘p uchray-
112
