130
O‘qituvchining qoidabop (algoritmli) va erkin, ijodiy faoliyatidagi mumkin bo‘lgan chetga chiqish
chegarasi-ning ko‘rsatilishi.
O‘quvchi va o‘qituvchi faoliyatida shaxsiy mo-tivlashganlikning ta’minlanishi (erkinlik, ijodiyot,
kurashuvchanlik, va boshqalar).
O‘qitish jarayonining har bir bosqichida kommunikativ munosabatlarning, axborot texnikalari bilan
muomala qilishning maqsadga muvofiqligi.
Kreativ fikrlashini shakllantirishda o‘qituvchi o‘quv faoliyatninig faol tashkilotchisi bo‘lib,
o‘quvchi bu faoliyatning sub’ekti sifatida namoyon bo‘ladi. Bunda o‘qitishning maqsad va vazifalari, uning
mazmuni va ku-tilayotgan natijalar bevosita ta’lim oluvchining individual imkoniyatlari doirasida
belgilanadi va shunga moslashtiriladi. Kreativ fikrlashini shakllan-tirishning muhim vositasi – interfaol
o‘qitish metodlaridir. «Keys-stadi», «SCORE», «SWOT-tahlil»,
«Sinkveyn», «FSMU», «Xulosalash» (Rezyume), «Klaster», «Labirint», «Qora quti»,
«CHarxpalak» metodlari o‘quvchilardan axborotlarni o‘zlashtirish jarayonidagi faollikni,
ijodkorlik, mustaqillikni shakllantiribgina qolmay, o‘qitish maqsadlarining to‘laqonli amalga oshishiga
yordam beradi. Interfaol ta’lim sharoitidagi bellashuv, raqobat, tortishuv ruhi-yati shaxsning intelektal
faolligiga kuchli ta’sir qiadi. Bu talabalarni uyushgan holda muamoni yechishga bo‘lgan harakatlarida
namoyon bo‘ladi.
Bundan tashqari bir qator omillar, ya’ni atrofdagilar tomonidan bildirilgan fikrlarga munosabat
bildirish, o‘z pozitsiyasini shakllantirish, tanqidiy mulohazalar ta’lim oluvchini yangi imkoniyatlarini
namoyon bo‘lishiga zamin hozirlaydi. Bunday ta’lim sharoiti esa ta’lim oluvchidan mustahkam bilim, keng
dunyoqarash, faollik va ijodkorlikni talab etadi. Shu nuqtai nazardan, interfaol ta’lim sharoitini ta’lim
amaliyotiga joriy etish:
Birinchidan, ta’lim jarayonida shaxsning bilish faolligi, motivatsiyasi va intellektual
imkoniyatlarining rivojlanishini;
Ikkinchidan, o‘quvchilar uchun zarur bo‘lgan kasbiy bilim, malaka va ko‘nikmalar tizimini
o‘zlashtirish samaradorligi va muvaffaqiyatini;
Uchinchidan, adaptatsiya va faollikni;
To‘rtinchidan, nostandart tafakkur ko‘nikmalari: mustaqil va tanqidiy fikrlashni ijodkorlikni
shakllantirish uchun zaruriy psixologik-pedagogik muhit yaratadi.
Ona tili mashg‘ulotlari bosqichli ketma-ketlik, shakl bilan mazmun aloqadorligi, tilshunoslik
bo‘limlarining o‘zaro zich bog‘liqligi asoslarida ko‘riladi. Boshlang’ich ta’lim bosqichida o’quvchilarning
ona tili ta’lim sohasi bo’yicha tayyorgarlik darajasiga qo’yiladigan minimal talablar quyidagi uch
parametrik standart o’lchovi orqali aks ettiriladi.
O’qish texnikasi.
O’zgalar fikrini va matn mazmunini anglash.
Fikrini yozma shaklda bayon etish malakasi.
Xulosa qilib aytganda, fikrlash – ob’ektiv borliq aksi, til esa – fikrni ifodalash, mustahkamlash va
uni boshqa kishilarga yetkazish usuli hisoblanadi. So‘z va tushuncha dialektik jihatdan o‘zaro bir- biriga
bog‘liqdir.
Til bilan fikrlashning o‘zaro uzviy bog‘liqligi haqidagi qoida bolalarga ona tilini o‘qitish tizimini
ishlab chiqish, ta’lim va tarbiya ishlarining o‘zaro bog‘liq bo‘lishi haqidagi talabni asoslash uchun hal
qiluvchi ahamiyatga egadir.
Foydalanilgan adabiyotlar ro`yxati:
1.Yo`ldoshev J., Yo`ldosheva F., Yo`ldosheva G. Interfaol ta’lim-sifat kafolati .-T., 2008
2.Yo`ldoshev J.G`., Hasanov S. Zamonaviy pedagogik texnologiya asoslari. –T.: “Iqtisod-moliya”,2009.-
658 b.
3.Maxmutov M.I. Organizatsiya problemnogo obucheniya v shkole.-M.:Pedagogika, 1977.
