25
Mınaday tájiriybe ótkergen: Júdá jaqsı tegislengen qorǵasın hám
altınnan jasalǵan eki plastinanı alıp, bir-biriniń ústine qoyǵan. Olardıń
ústinen júk bastırıp, bólme temperaturasında 4–5 jıl qoyıp qoyǵan.
Sonnan soń olardı alıp qarasa, plastinalar bir-birine shama menen 1
mm kirisip ketkenligin baqlaǵan.
Mısır piramidaları jonılǵan taslardan taqlap qurılǵan. Lekin bul
taslardıń tutastırılǵan jerlerinen jawın ishke ótpeydi. Sebebi, mıń jıllap
bir-birine júk astında turıp tiyisip turǵanlıǵınan tegis qatlamları óz ara
diffuziyalasıp ketken.
8-súwret.
Demek, diffuziya qubılısı
gazlarda tezirek, suyıqlıqlarda ástenirek,
qattı denelerde júdá áste boladı.
Diffuziyanıń ótiw tezligi temperaturaǵa da
baylanıslı.
Temperaturanıń kóteriliwi menen diffuziya
tezlesedi.
Diffuziya qubılısı tábiyatta áhmiyetli rol oynaydı.
Mısalı, diffuziya aqıbetinde óndiristen shıqqan záhárli
gazlar hawaǵa tarqalıp ketedi. Nápes shıǵarıwda shıqqan
karbonat
angidrid gazı da murın dógereginde toplanıp qalmaydı. Palız ónimlerin
duzlawda da diffuziya qubılısına tiykarlanǵan (8-súwret). Diffuziya insan
hám haywanlar ómirinde úlken áhmiyetge iye. Mısalı, hawadaǵı
kislorod
diffuziya sebepli insan terisi arqalı organizmge kiredi. Diffuziya sebepli
azıqlandırıwshı zatlar haywanlar isheginen qanǵa ótedi.
