b) tarbiyaviy: Ona tili fani orqali o’quvchilarga DTS asosida dars berish.
c) rivojlantiruvchi: O’quvchilarni tafakkur va idrokini kengaytirish, ularni mustaqil fikrlashga o’rgatish.
Dars uslubi: an’anaviy, noan’anaviy (tagiga chizilsin)
Dars jihozi: Darslik, kompyuter, tarqatma materiallar, ko’rgazmali qurollar...
Dars shiori: Tilga ixtiyorsiz - elga e`tiborsiz. ( A. Navoiy )
Foydalaniladigan adabiyotlar:
«Ona tili» 9-sinf uchun darslik. 9-sinf darsligining elektron varianti.
I. Darsning borishi:
a) salomlashish b) sinf tozaligi va davomatni nazorat qilish
c) kirish suhbati, o’quvchilarning og’zaki nutqini o’stirish
II. O’tgan mavzuni so’rash.
a) individual - tarqatma materiallar, kartochka.
b) Frontal (guruh bilan ishlash)
III. Yangi mavzu
Qo`shma gaplar yuzasidan nazorat sinovi
1. Gaplarni sodda va qo’shma gap kabi turlarga ajratishga asos bo’luvchi omilni aniqlang.
A) ohang B) kesimlik belgisining miqdori C) eganing miqdori D) bog’lovchilar va bog’lovchi vazifasidagi vositalar
2. Bog’lovchi vazifasidagi vositalarni toping.
1) -u (-yu), -da, -ki yuklamalari; 2) ko’makchili qurilmalar; 3) bo’lsa, esa, deb so’zlari; 4) nisbiy so’zlar;
5) ohang; 6) tinish belgilari; 7) shart mayli qo’shimchasi;8) kirish so’zlar
A) 1, 2, 4, 6, 8 B) 1, 3, 5, 6, 7 C) 1, 2, 3, 4, 7 D) 2, 3, 4, 6, 8
3. Qo’shma gap qismlarini bog’lovchi vositalarni toping.
1) bog’lovchilar; 2) ohang; 3) tinish belgilari; 4) ko’makchili qurilmalar; 5) bog’lovchi vazifasidagi qurilmalar
A) 1, 2, 3 B) 2, 3, 5 C) 1, 4, 5 D) 1, 2, 5
4. Bog’langan qo’shma gapni toping.
A) Dono aybni o’zidan axtaradi, ahmoq esa do’stini ayblaydi B) Guli yo’q bo’stondan yaproq yaxshi, foydasi yo’q yo’ldoshdan tayoq yaxshi C) Hunar o’rgan, chunki hunarda ko’p sir, yopiq eshiklarni ochar birma-bir
D) Yerga mehringni bersang, u senga rizq beradi, seni to’ydiradi
5. Bog’langan qo’shma gaplarni hosil qilish uchun xizmat qiladigan yuklamalarni toping.
A) –mi, -chi B) –u (-yu), -da C) –ku, -da D) –u(-yu), -ki
6. Biriktiruv bog’lovchisi qo’shma gapning qanday munosabatda bo’lgan qismlarini bog’lab keladi?
A) payt B) sabab-natija C) maqsad D) A va B
7. Qismlari o’rtasida sabab-natija munosabati ifodalangan qo’shma gaplarda ikkinchi qism oldidan qaysi so’zni qo’yish mumkin bo’ladi? A) shuning uchun B) oqibatida C) natijada D) sababli
8. Qo’shma gapning payt, sabab-natija munosabatlarida bo’lgan qismlarini bog’lab keladigan vositalarni toping.
A) biriktiruv bog’lovchilari B) zidlov bog’lovchilari C) ayiruv bog’lovchilari D) nisbiy so’zlar
9. Zidlov bog’lovchilari qo’shma gapning qaysi qismida qo’llanadi va qo’shma gap qismlari qanday tinish belgisi bilan ajratiladi?
A) qo’shma gapning birinchi qismi boshida qo’llanadi. Tire bilan ajratiladi
B) qo’shma gapning birinchi qismi ohirida qo’llanadi. Vergul bilan ajratiladi
C) qo’shma gapning ikkinchi qismi boshida qo’llanadi. Vergul bilan ajratiladi
D) qo’shma gapning ikkinchi qismi oxirida qo’llanadi. Tire bilan ajratiladi
10. Qo’shma gap qismlarini bog’lash bilan birga ular o’rtasida zidlash, ketma-ketlik munosabati mavjudligini bildiradigan yuklamalarni toping
A) –mi, -chi B) –da, -ku C) –u(-yu), -da D) –a(-ya), -u(-yu)
11. Qo’shma gap qismlarida ifodalangan voqea-hodisalarning galma-gal ro’y berishini yoki ularning faqat bittasining yuzaga chiqishini ta’kidlaydigan bog’lovchilarni toping.
A) ergashtiruvchi bog’lovchilar B) biriktiruv bog’lovchilar C) zidlov bog’lovchilar D) ayiruv bog’lovchilar
12. Takror holda qo’llanganda ayiruv bog’lovchilari oldida qanday tinish belgisi qo’yiladi?
A) nuqtali vergul B) vergul C) tire D) hech qanday tinish belgisi qo’yilmaydi
13. Qaysi so’zlar qo’shma gap qismlarni bog’lash bilan birga ular o’rtasida qiyoslash va zidlash munosabati mavjudligini ifodalaydi?
A) nisbiy so’zlar B) bo’lsa, esa so’zlari C) agar, gar so’zlari D) shuning uchun, shu tufayli so’zlari
14. Ergashgan qo’shma gapni toping.
A) Jondan ortiq narsa yo’q, lekin do’stlar uchun jonimiz fido
B) Oy tunda kerak, aql esa kunda kerak C) Tilagim shuki, hamma bilan yaxshi muomilada bo’ling
D) Sarbon shundog’ dedi-da, quchog’ini ochib Abu Bakr tomon kela boshladi
15. Ergash gaplarni bosh gapga bog’lovchi vositalarni toping. 1) ergashtiruvchi bog’lovchilar;
2) nisbiy so’zlar; 3) tinish belgilari; 4) ko’makchilar; 5) deb so’zi; 6) ko’makchili qurilmalar; 7) yuklamalar
A) 1, 2, 3, 4, 5 B) 1, 2, 4, 5, 6 C) 2, 3, 4, 5, 7 D) 1, 2, 5, 6, 7
16. Sabab, maqsad, qiyoslash-chog’ishtiruv ergashtiruvchi bog’lovchilari qo’shma gapning qaysi qismida ifodalanadi?
A) ergash gap boshida B) ergash gap oxirida C) bosh gap boshida D) bosh gap oxirida
17. Qaysi holda ergash gap bosh gapdan oldin keladi?
A) tarkibida sabab bog’lovchilari bo’lsa B) tarkibida maqsad bog’lovchilari bo’lsa
C) kesimi shart maylidagi fe’llar bilan ifodalansa D) tarkibida qiyoslash-chog’ishtiruv bog’lovchilari bo’lsa
18. Maqsad ergashtiruvchi bog’lovchisini toping.
A) basharti B) toki C) chunki D) mabodo
19. Bosh gapda ifodalangan mazmunning qaysi belgisini bildiruvchi ergash gaplar bosh gapga ko’makchili qurilmalar vositasida bog’lanadi?
A) maqsadini B) sababini C) shartini D) natijasini
20. Ko’makchili qurilmalar qo’shma gapning qaysi qismi tarkibida bo’ladi?
A) ergash gap tarkibida B) ergash gap va bosh gap tarkibida C) bosh gap tarkibida
D) bunday qurilmalar qo’shma gap tarkibida umuman uchramaydi
21. DEB so’zi yordamida ergashgan qo’shma gaplarda ergash gapning kesimi qaysi shaklda bo’ladi?
A) II shaxs buyruq mayli shaklida B) III shaxs maqsad mayli shaklida
C) II shaxs maqsad mayli shaklida D) III shaxs buyruq mayli shaklida
22. DEB so’zi yordamida ergashgan qo’shma gaplarda qaysi ko’makchiga ma’nodosh bo’ladi?
A) qaramay B) uchun C) yarasha D) binoan
23. Shart mayli vositasida ergashgan qo’shma gaplarda ergash gap bosh gapdan qanday tinish belgisi yordamida ajratiladi?
A) tire B) nuqtali vergul C) vergul D) ikki nuqta
24. Kesimi fe’lning shart mayli shakli bilan ifodalangan ergash gaplar qanday ma’nolarni ifodalaydi?
A) bosh gapda ifodalangan mazmunning yuzaga chiqish yoki chiqmaslik shartini
B) bosh gapda ifodalangan mazmunning yuzaga chiqish yoki chiqmaslik paytini
C) bosh gapda ifodalangan mazmunning yuzaga chiqish yoki chiqmaslik sababini hamda maqsadini D) A va B
25. Bosh gap tarkibidagi ko’rsatish olmoshi ma’nosini izohlash uchun qo’llangan ergash gaplar bosh gapga nima orqali bog’lanadi?
| 