|
Ўзбекистон Республикаси Банк-молия академиясиBog'liq Капитал бозори 1м
Ўзбекистон Республикаси Банк-молия академияси
______________________________________________________________________
Iqtisodiyotning real sektori korxonalariga xalqaro kapital bozoridan
moliyaviy resurslarni jalb qilish amaliyoti tahlil qilinar ekan, mazkur
jarayonlarda xalqaro yirik moliya institutlari Jahon banki, Yevropa
tiklanish va taraqqiyot banki, Islom taraqqiyot banki, Osiyo taraqqiyot
bankining ulushi yuqori ekanligini ta’kidlash lozim. Keyingi yillarda
mamlakatimiz korporativ sektorida faoliyat yuritayotgan yirik
aksiyadorlik kompaniyalarining investitsion dasturlarini moliyalashtirish
va birgalikdagi loyihalarini amalga oshirishda Osiyo taraqqiyot bankining
o‘z mablag‘lari bilan ishtiroki yuqori o‘rinni egallab kelmoqda.
Hozirgi zamon kapital bozorining rivojlanish tendensiyalari va
o‘ziga xos xususiyatlaridan biri ushbu bozor segmentlari o‘rtasidagi
o‘zaro munosabatlarning yanada takomillashuvi hamda alohida
davlatlarning integratsiyalashuv jarayonlari yanada oshib borayotganligi
hisoblanadi. Kapital bozori uchun ushbu xususiyatlarni hisobga olgan
holda va uning natijasi sifatida an’anaviy moliyaviy instrumentlar
kombinatsiyalaridan foydalanish hamda kapitalni jalb qilishning gibrid
usullarini shakllantirish ekanligidan kelib chiqib, muallifning fikricha,
mezonin moliyalashtirish usuliga alohida yondashuv zarur.
Mezonin tushunchasi
italyancha
-
«mezzanino» so‘zidan
olingan bo‘lib, «o‘rtacha, oraliq» degan yoki turar joy binosining o‘rta
qismlarini sozlash, to‘g‘rilash degan ma’nolarni anglatadi. Mezonin
moliyalashtirish korporativ moliyalashtirishning gibrid instrumentlaridan
biri bo‘lib, mantiqan yondashilsa, banklar tomonidan kreditlash va
kompaniyaga to‘g‘ridan-to‘g‘ri investitsiya kiritish oralig‘ida joylashgan
bo‘lishi mumkin. Xalqaro amaliyot tahlili ko‘rsatadiki, mezonin
moliyalashtirish tushunchasi 30 yildan ortiq davr mobaynida mavjud
bo‘lib, mamlakatimiz amaliyotida esa yangi o‘rganilayotgan ilmiy
tadqiqot yo‘nalishlaridan biri hisoblanadi
8
.
AQShda mezonin moliyalashtirish bilan bog‘liq amaliyotlarda 1980
yillarda dastlab asosan sug‘urta kompaniyalari, kredit va jamg‘arma
tashkilotlari ishtirok etgan. 2008-2009 yillarga kelib, Yevropa kredit
bozorida mezonin moliyalashtirish asosida mablag‘ jalb qilishning
maqsadalarini
o‘zgarishi,
mezonin
moliyalashtirishdan
qarz
mablag‘larini jalb qilishga doir bitimlarini tuzishda foydalanila boshladi.
Tahlil natijalari ko‘rsatishicha, bugungi kunda AQShda mezonin
8
Xasanov X.N. “Iqtisodiyotning korporativ sektoriga kapital bozoridan moliyaviy resurslarni jalb qilish amaliyotini
takomillashtirish” mavzusidagi iqtisodiyot fanlari boʼyicha falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi avtoreferati. 2020 yil.
|
| |
