225
3.5.12-rasm. Har xil zanjir turlari
3.5.13-rasm. Rolik vtulkali zanjir tuzilishi
Zanjir plastinalari o`rta uglerodli va legirlangan po`latlar
45, 50, 40X,
40XН, 30XН3A dan yasaladi. Po`latlar
40…50 HRC qattiqlikgacha toblanadi.
O`qlar, roliklar va vtulkalar sementlangan po`lat
15, 20, 15X, 20X, 12XН3,
20XН3A dan tayyorlanadi va
55…65 HRC qattiqlikgacha toblanadi.
Yulduzchalar po`lat
40, 45, 40X, 50Г2, 40XН dan yasaladi va qattiqligi
40…50 HRC bo`ladi.
226
Afzalliklari: uzoq masofalarga (8 m gacha) quvvatni uzatish;
tasmali
uzatmaga nisbatan vallarga kamroq yuklama; uzatadigan
quvvat kattaroq va
o`lchami kompaktroq; bitta zanjir yordamida bir nechta yulduzchalarga energiya
uzatish imkoni.
Kamchiliklari: harakatining silliq emasligi; shovqin;
sharnirlarning tez
yeyilishi va zanjirning uzayishi.
Zarjirli uzatmalarning asosiy parametri – zanjirning qadami
t (mm)
hisoblanadi. Qadam qancha katta bo`lsa, shuncha zanjirning yuklama xususiyati
ko`payadi. Zanjir qadamiga qarab boshqa geometrik xarakteristikalar aniqlanadi:
1.
Yulduzchalar o`qlari orasidagi optimal masofa
a (mm):
a = (30…50)∙t,
uzatishlar soni qancha katta bo`lsa, shuncha intervaldan katta qiymat olinadi.
2.
Yulduzchalarning optimal tish soni:
z
1
= 31-2∙u ≥ 11, toq bo`lishi ma`qul;
z
2
= z
1
∙u ≤ 120, juft bo`lishi ma`qul.
3.
Yulduzchalarning ajratish diametri, mm:
𝑑
1(2)
=
𝑡
𝑠𝑖𝑛
180
0
𝑧
1(2)
4. Yulduzchalarning tashqi diametri, mm:
𝐷
𝑒1(2)
= 𝑡 ∙ (𝐾 + 𝑐𝑡𝑔
180
0
𝑧
1(2)
)
5. Zanjir zvenosi soni:
𝐿
𝑡
=
2𝑎
𝑡
+
𝑧
1
+ 𝑧
2
2
+ (
𝑧
2
− 𝑧
1
2𝜋
)
2
𝑡
𝑎
L
t
qiymati juft songacha yaxlitlanadi.
