302
Podshipnik
17 harakat o`zgartirgichining flanets
18 ga o`rnatilgan
va podshipnik
o`rtasidan chiqish vali
19 o`tadi.
Fotoimpulsli datchik chiqish valining holati va harakatini aniqlash uchun
mo`ljallangan.
4.2.3. Chiqish zvenosi chiziqli harakatlanadigan modullar
Chiqish zvenosi chiziqli harakatlanadigan MHM sxemasi 4.2.6 rasmda
berilgan.
U ichi bo`sh val
2 li asinxron dvigatel
1dan, vint
3 ni o`z ichiga olgan sharik-
vintli uzatmadan, shariklar
4, val
2 bilan bog`langan gayka
5, yo`naltirgich
6, normal
yopilgan elektromagnit tormoz
7,
fotoimpuls datchigi 8 va korpus
9 dan tashkil
topgan.
4.2.6 rasm. Chiqish zvenosi chiziqli harakatlanadigan MHM sxemasi
Dvigatel rotori
1 aylanganda val
2 gayka
5 ni aylantiradi, bunda sharik
4
lar orqali vint
3 ning ilgarilanma harakati vujudga keladi.
Vint harakati natijasida me’yordan ortiq aylanib
ketish va siyqalanish
303
oldini olish maqsadida unga uchta o`q bo`ylab tirqish (paz)lar qilingan bo`lib,
pazlarga yo`naltirgich
6 ning shariklari
10 kiradi. Vint
3 ning harakat qiymatlarini
fotoimpulsli datchik
8 belgilab boradi. Elektr energiyasi o`chgan paytda korpus
9da joylashgan elektromagnit tormoz
7 ishga tushadi va vint to`xtatiladi.
Chiziqli harakat
uchun mexatron modullar chiziqli dvigatellar asosida
quriladi. Stanoklarda chiziqli siljitish uchun aylanma harakat elektrodvigateli va
aylanma harakatni to`g`ri chiziqli ilgarilanma harakatga
aylantiruvchi mexanik
uzatgichlar (tishli reyka, sharikli vintli juftlik va b.) bilan berish yuritmasi
ishlatilgan. Mexanik uzatgichlarni ishlatmaslik maqsadi aylanma harakat qiluvchi
stator
1 va rotor
2ni tekislikda chiziqli qiluvchi dvigatellarni yaratish fikriga olib
keldi (4.2.7-rasm,
a).
Shunday qilib, bir mexatron uzelida yuritmaning yurituvchi va bajaruvchi
elementlari konstruktiv birlashtiriladi. Odatda harakat qiluvchi qismida
(stanokning
ishchi organi - supportda, stolda va b.da) elektromagnitlar
3 (4.2.7-
rasm,
b), yo`naltiruvchi (harakat qilmaydigan) qismida doimiy magnitlar
4
joylashtiriladi. Chiziqli dvigatellarda harakati
doimiy magnitlarning va
elektromagnit g`altak (katushka)larning magnit maydonlarining o`zaro ta’siri
natijasida paydo bo`ladi, ya’ni, bevosita energiyani chiziqli harakatga aylanishiga
olib keladi.
1980-yillardan boshlab chiziqli dvigatellarni ishlab chiqish yo`lga
qo`yilgan, lekin ularning past solishtirma kuch ko`rsatgichlari sababli kam
sohalarda ishlatilgan (grafopostroitellar, koordanata o`lchaydigan mashinalar)
avtomatlashtirilgan jihozlarda ishlatish imkoni bo`lmagan.
Mexatron yondoshish asosida yuqori momentli dvigatellar bazasida
aylanma harakat modullarini yaratish oxirgi yillarda
chiziqli harakat qiluvchi
modullarda ham o`z rivojini topdi. Bunday loyihalashning maqsadi yuqoridagisiga
o`xshash –MHM tarkibidan mexanik uzatmalarni olib tashlash.
