Mazkur dalolatnoma sug'urtalanuvchiga sug‘urtalovchi tom o
nidan sug‘urta tovoni to‘lanishi uchun asos bo‘ladi.
Zarar sabablari va miqdori xususida tomonlar o‘rtasida nizolar
paydo bo‘lgan hollarda mustaqil ekspertiza o‘tkazilishi mumkin.
Sug‘urtalanuvchi zararni qoplash haqidagi arizasida quyida
gilami ko‘rsatishi shart:
— sug‘urta hodisasi yuz bergan sana va uning tavsifi;
— sug‘urta hodisasi sodir bolganda sug‘urtalanuvchi qilgan
ishlar;
— zarar miqdori va sug‘urtalanuvchi da’vo qilayotgan sug'urta
tovonining miqdori. Bunda tegishli ro‘yxat va summa ko'rsatihshi
kerak;
— zarami qoplash uchun uchinchi
shaxslardan olingan tovon
miqdori.
Mabodo, zarar to liq qoplangan b olsa yoki sud qaroriga ko‘ra
zarar aybdor shaxs tom onidan qoplanadigan b o ls a sug‘urta-
lanuvchi sug‘urta tovoni oüsh huquqidan mahrum boladi.
Quyidagi hoUarda sug‘urta tovoni tolanmaydi:
— agar sug‘urtalanuvchi zarar yetkazilishiga olib keluvchi
hatti-harakatlami ataylab yoki qo‘pol ehtiyotsizligi tufayli sodir
etgan yoki ularga y o l qo‘ygan bolsa;
— basharti zarar kelib chiqishiga olib kelgan holatlar huquqni
muhofaza qilish organlari tom onidan tekshirilayotgan b o lsa ,
tekshrruv tamom bo‘lgunga qadar. Mabodo, sug'urtalanuvchi yoki
naf oluvchi shaxs zarar uchun aybdor yoki uchinchi
shaxslardan
tovon olgan b o lsa , sug‘urtalovchi sug‘urta shartlariga ko‘ra
tolanishi lozim bolgan pul bilan aybdor yoxud uchinchi shaxs
lardan olingan pul o‘rtasidagi farqning o‘zini tolaydi. Shartnoma
imzolagandan so‘ng tavakkalchilik darajasida ro‘y bergan va
sug'urta hodisasi yuz berish ehtimolini osWradigan barcha o‘zga-
rishlar sug‘urtalovchiga sug‘urta shartlarini o'zgartirish
hamda
qo‘shimcha sug‘urta mukofoti tolanishini talab qilish huquqini
beradi. Sug‘urtalanuvchi qo‘shimcha sug‘urta mukofotini to lash
dan bosh tortgan taqdirda mazkur shartnoma yuridik kuchini
yo‘qotadi, tolangan sug‘urta mukofoti esa qaytarib berilmaydi.
Shartnomada kelishilgan zararlami qoplash uchun sug‘urtalovchi
114
tomonidan amalga oshirilgan har bir to'lov majburiyatlar che-
garasini ana shu to'lov miqdorida, ammo agar mas’uliyat chega-
rasini qayta tiklash uchun qo'shimcha sug'urta mukofoti to'lan-
masa, dalolatnomada qayd etilgan zarar miqdoridan ko'p bo'l
magan hajmda kamaytiradi. Shartnom a tomonlar unda k o 'r
satilgan majburiyatlarini bajarmay qo'ygunlariga
qadar kuchda
bo'ladi.
Tomonlardan birining kamida 30 kun oldin beriladigan yozma
arizasiga binoan shartnoma istalgan vaqtda bekor qilinishi mumkin.
Agar sug'urtalanuvchi shartnomani muddatidan oldin bekor
qilishini m a’lum qilsa, sug'urta mukofoti unga qaytarilmaydi.
Sug'urta shartnomasi bekor qilinishini sug'urtalovchi talab
etgan taqdirda:
a) sug'urtalanuvchiga sug'urta mukofoti muddati tamom bo'l
magan davrga mutanosib miqdorda qaytariladi, bunda o'tgan
davrda qilingan xarajatlar sug'urta mukofotidan ushlab qolinadi;
b) basharti sug'urta shartnomasi bekor qilinishining talab eti-
lishiga ushbu shartnomada kelishilgan shartlarning sug'urta
lanuvchi tomonidan buzilishi sabab bo'lsa, faqat sug'urta muko
foti muddati tamom bo'lmagan daviga mutanosib miqdoKia qaytariladi
Sug'urta tovoni to'lash haqida dalolatnoma tuzilgandan keyin
sug'urtalanuvchining zarar yetkazilishi uchun javobgar shaxslarga
nisbatan bo'lgan huquqlari to'langan pul miqdorida sug'urtalov
chiga o'tadi.
Sug'urtalanuvchi zarar yetkazgan shaxsga bo'lgan da’vosidan
yoki unga nisbatan bo'lgan talablarning
amalga oshirilishini
ta ’minlovchi huquqlaridan voz kechganda, shuningdek, regress
talabni qo'yish uchUn zarur bo'ladigan hujjatlami sug'urtalov
chiga berishdan bosh tortganda sug'urtalovchi sug'urta tovoni
to'lashdan ozod bo'ladi.
Shartnomaga kiritiladigan hamma qo'shimcha va o'zgarti-
rishlar, shuningdek, prolongatsiya, bekor qilish yoki to'xtatish
tomonlaming roziligi bilan o'zaro xabar beriigan holda yozma
ravishda amalga oshirihnog'i darkor.
_
Sug'urta shartnomasidan kelib chiquvchi barcha nizo va ke-
lishmovchihklar tomonlarning muzokara olib borishi yo'li bilan
115
hal etiladi, kehshuvga erishib bo'lmagan taqdirda esa tegishh mud
dat ichida O'zbekiston Respubhkasi
qonun hujjatlarida nazarda
tutilgan tartibda qarab chiqish uchun xo'jahk sudiga oshiriladi.
Download
